Körneki suret. Almatı qalası köşeleriniñ biri. 21 qazan 2021 jıl. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Qazaqstan Ükimeti bıltır pandemiya bastalğan jılğı 1 naurız ben biıl 1 qazan aralığında koronavirus jwqtırğan 3415 adamdı «basqa diagnozdan qaytıs boldı» degen uäjben kovidtiñ resmi esebine qospağan. 

QT redakciyasınıñ swrağına DenMin tarapınan berilgen resmi derekke qarağanda, indettiñ törtinşi tolqını twsında, mausım ayında 405, şildede 266, tamızda 490 jäne qırküyekte 292 adam koronavirustıñ janama äserinen qaytıs bolğan. Törtinşi tolqınnıñ şarıqtau kezi tamız ayında rekord ornağan. Qırküyekte eleuli türde kemigen.

(!) Ministrlik ölimniñ bwl sanatı «basqa dertterden boldı, koronavirus tikeley äser etpedi» dep sanaydı. Jauaptı mamandar bwl jaylı sirek söz etedi, onıñ özinde jurnalisterdiñ swrauımen. Aqparat avtomattandırılmağan. Bıltır 18 mausım 54 jağday, 2 şilde 101, 23 şilde 319, 4 qırküyek 556, 11 qırküyek 576, 15 qazan 672, 9 qaraşa 709, 15 jeltoqsan 764, 26 jeltoqsan 816, biıl 20 qañtar 938, 3 aqpan 1061 bolıp, 17 naurız 1450, 29 naurız 1619, 6 mamır 1773, 14 mausım 1962, 8 şilde 2367, 9 tamız 2633, 14 qırküyek 3123, 22 qazan 3415-ke deyin jetkeni habarlandı.

Ministrliktiñ aqparattıq jüyesi boyınşa, koronavirus infekciyasınıñ janama äserinen köz jwmğandar öñirler: Qostanay (631), Pavlodar (435), Almatı qalası (374), SQO (309), Aqtöbe (270), Aqmola (263) oblıstarı. Al eñ tömengi körsetkiş Şımkent (13) jäne Mañğıstau (10) öñirinde tirkelgen.

Onıñ arasında qarttar, ondağan bala, tipti jaña bosanğan analar da bar. Biılğı toğız aydıñ özinde 2,5 mıñğa juıq (qañtarda 123, aqpanda 389, naurızda 169, säuirde 154, mamırda 189, mausımda 405, şildede 266, tamızda 490, qırküyekte 292) ölim tirkelgen.

Osı sanatta ömirden ötkenderdiñ deregi koronavirustıñ memlekettik derekqorına engizilmeydi. Sarapşılar men mamandar bwğan qarsı. Mwnı «statistikanı meyilinşe jaqsartudıñ amalı» dep esepteydi. Olardıñ aytuınşa, koronavirustıñ janama äserinen qaytqandardıñ jartısınan astamınıñ sebebi qan aynalımı men tınıs alu jüyesiniñ auruları bolğandıqtan, oğan infekciya dert qozdıruşı faktor retinde ölimge äkep soqtıradı. Äzirge deregi belgisiz şildeden bölek 15 aydıñ jiıntıq esebi boyınşa, aurular tobı jiktelimin vedomstvo bılay tarqatadı:

    • Qanaynalım jüyesiniñ auruları – keminde 1495;
    • Tınıs alu jüyesiniñ auruları – keminde 869;
    • Endokrindik jüyeniñ auruları – keminde 197;
    • Nesep-jınıs jüyesiniñ auruları – keminde 94;
    • Jaña öskinder – keminde 84;
    • Basqa jağdaylar – keminde 401.

22 qazandağı epidahual boyınşa, Qazaqstanda pandemiya bastalğalı dertke şaldıqqanı resmi rastalğan nauqastar sanı 1 mln 5 mıñnan astı. Olar: koronavirus 926 mıñ, osı tektes pnevmoniya 78 mıñ adamğa jwqqan. Sonımen qosa, jalpı virus jwqqandardan 20,3 mıñnan asa adam (KVI+ / U07.1 – 11 907, KVI- / U07.2 – 4998, ilespe aurulardan – 3415) qaytıs bolğan. Qazaqstan sırqattar sanı boyınşa älemde Worldometers derekqorı, Djons Hopkins universiteti jäne DDSW tizimindegi 221 el men aymaqtıñ arasında 37-orında twr.

Biıl jazda bas-ayağı 420 mıñ adam auırsa, 6,6 mıñnan asa adam köz jwmdı. Qırküyek ayınıñ özinde 99 mıñday nauqas esepke alınğan jäne 2117 adam qaytıs bolğan. Al qazan ayınıñ üş aptasında 40 mıñnan asa auru jäne 808 ölim jağdayı tirkelgen.

DDSW qaytıs bolğan adamnan koronavirus infekciyası anıqtalsa, ağzadan tıs sırtqı faktordan, yağni oqıs apattan köz jwmğandardan basqasın COVID ölimi statistikasına qosuğa keñes bergen. Degenmen Qazaqstan ükimeti rayınan qaytpadı. Äli künge deyin parallel' esep jürgiziledi: janama äserden qaytıs bolğandar sanı ne memlekettik, ne halıqaralıq statistikağa enbeydi.

Uaşiñton (AQŞ) universiteti medicina mektebine qarastı Densaulıq körsetkişteri jäne bağalau institutınıñ (IHME) mamır ayındağı zertteuinde Qazaqstandağı koronavirus qwrbandarınıñ sanı resmi statistikadan 14,5 ese köp ekeni aytıldı. IHME esebi boyınşa, Qazaqstanda COVID saldarınan pandemiyanıñ 13 ayında 81 696 adam qaytıs bolğan. Mamır ayınıñ ortasında osı aqparattan keyin ministrlik derekti qayda ekşedik degen uäjben resmi satistikağa jüzdegen adamnıñ esebin qostı. Dese de janama äserden qaytıs boldı delingen marqwmdardıñ mälimeti resmi-ortaq qorğa engizilmedi.

2020 jılı «mausım-şilde qırğınında» 42 mıñ adam, al 2019 jılı däl osı aralıqta 22 mıñ, 2018 jıldıñ jazğı eki ayında 21 mıñ adam ömirden qaytqan. Säykesinşe bıltır kisi ölimi aldıñğı jıldan keminde 20%-ğa arttı. 163 613 adamnıñ ölimi Qazaqstandı jaña ğasırda eñ joğarğı körsetkişpen ornı tolmas qasiretke wşırattı.

Bilik atalğan sanattağı pacientten PTR testi arqılı koronavirus anıqtalğanına qaramastan, «basqa aurulardıñ sebebinen qaytıs bolğanın» alğa tartıp ortaq esepke engizbeydi. Ministr orınbasarı Ajar Ğiniyatqızı bıltır küzde statistikadağı negizgi kemşilikter turalı redakciya tilşisimen 45 minut swhbattasıp, är aydıñ 10-ı ötken aydağı ilespe diagnozdan qaytıs bolğandardıñ sanın twraqtı türde resmi resurstarda jariyalauğa uäde etken edi. Biraq vice-ministr sözinde twrmadı. Vedomstvo bwl indikatorğa tiesili derekti twraqtı türde emes, tilşilerdiñ swrau hatı negizinde ğana wsınadı. Bwl jolı redakciya hat joldap, brifingte swraq qoysa da atalğan derekke uädeli merziminen keminde on künge keşigip qol jetkizdi.

"The Qazaq Times"