AQŞ mem.hatşısı Mayk Pompeo jäne Qıtay SİM ökili Hua Çüniñ. Foto: Hongkong01.

Jaqında AQŞ-tıñ memlekettik hatşısı Mayk Pompeo Şınjañ mäselesi turalı pikir bildirip, Qıtay ükimetin «faktilerdi elemeydi» jäne «Qıtaydıñ işki isi degendi jeleu etedi» dep sınğa alğan bolatın. Keşe Qıtay Sırtqı ister ministrligi bwl ayıptaulardı joqqa şığardı jäne AQŞ lauazımdısınıñ pikirine narazılıq tanıttı.

Pompeo ötken jwma küni Kanzas şatı universitetinde jurnalisterge bergen jauabında, BWW Bas Assambleyasında Şınjañ mäselesin talqılap, sol arqılı Qıtay ükimetiniñ Şınjañdı qalay «wstap otırğanın» aşıq körsetu jäne AQŞ bastağan elderdiñ qoldauında Şınjañdağı az sandı wlttarğa jasalğan qısım toqtatıladı dep ümittenetinin bildirgen.

Mayk Pompeo sözinde Şınjağdağı wyğırlardıñ azat boluın ümit etetinin de aytqan. «Qıtay men bizdiñ aramızda köptegen qiındıqtar bar, biraq bwl mäsele wyğırlardıñ ajıramas adam qwqıqtarına qatıstı negizgi mäsele bolıp tabıladı». – degen AQŞ mem. hatşısı.

Pompeo sonımen birge, AQŞ-tıñ Şınjañ mäselesiniñ şeşim tabuın qoldaytının, alayda, Şınjañdağı az sandı wlttarğa degen qısımdı toqtatuğa äli de küş-jigerdiñ jetispeytinin aytqan. Condıqtanda aldağı BWW Bas Assambleyasında osı mäseleni köteruge tırısatının jetkizgen.

AQŞ memlekettik hatşısı sözinde Şınjañdağı «Tärbieleu lagerleri» turalı da köbirek toqtalğan. Qıtay ükimeti bwl lagerlerdi «Käsiptik bilim beru ortalıqtarı» dep tüsindirip keledi. Pompeo atalğan lagerlerde millionnan astam az sandı wlt ökilderiniñ qamalıp, erkindiginen ayırılğanın jäne «mi juu» procesinen ötip jatqanın söz etedi.

Qıtay SİM ökili Hua Çüniñ bwl turalı tüsinik berip, atalğan ortalıqtar «Şınjañ twrğındarın ekstremizmnen qorğaydı», «olardıñ ekstremistik toptarğa ilesip türli qılmıs jasauınıñ aldın aladı» dep tüsindirgen. Ol jäne bwl lagerlerdiñ nätijesinde Şınjañda üş jıl işinde eşqanday terrorlıq äreketterdiñ bolmağanın alğa tartqan.

Meyli qalay bolsa da, AQŞ joğarı lauazımdı twlğasınıñ Şınjañ mäselesin köterui jäne onı BWW Bas Assambleyasında talqılau turalı söz qozğauı Beyjiñ biligin alañdatpay qoymaydı. Qazir Beyjiñ biliginiñ el twtastığı üşin barlıq şaralardı jasap jatqanına qaramastan, Gonkong, Tayuan (Tayvan'), Tibet jäne Şınjañ mäseleleri barğan sayın uşığıp keledi. Şınjañ mäselesi Qıtay ükimetiniñ wlttıq qauipsizdik mäselesi retinde basa nazar audaratın taqırıptardıñ biri.

Ayta keteyik, köp jıldardan beri şetelge, äsirese AQŞ-qa qonıs audarğan wyğırlardıñ ziyalı toptarı AQŞ ükimetiniñ nazarın Şınjañ mäselesine audaruğa tırısıp keledi. Soğan say, Tramp ükimeti twsında Şınjañ mäselesi jii aytıla bastadı. Alayda, wyğırlardıñ belgili-belgisiz wyımdarı halıqaralıq arenada qazirgi Şınjañ avtonomiyalı regionın tek wyğır mäselesi retinde köterip, Batıs elderinde Şınjañ tolıqtay wyğırlardıñ territoriyası degen tüsinikti qalıptastıruğa tırısıp keledi. Sondıqtanda, Moğwlstan däuirinen tartıp, tipti odan da bwrınğı däuirlerde Täñir tauınıñ soltüstigin köşpeli türki taypalarınıñ mekendegenin, Joñğar memleketinen bwrın da sol öñirlerde qazaqtı qwrağan ru taypalar bolğanın, bwl künde de Soltüstik Şınjañda qazaq wltınıñ özindik müddesi bar ekeni eskerusiz qalıp baradı. Tipti, Şınjañdı wyğırlardıñ közimen tani bastağan Batıs ölkeleri QHR qwrılıp, wyğırlar qarsılıqsız kommunistik bilikti qabıldağan kezde de, Täñirtauınıñ soltüstik betinde qazaqtardıñ wltazattıq küresi jalğasıp jatqanın bile bermeydi.

“The Qazaq Times”