دەۆيد  گاررەتتى كلاسسيكالىق  مۋزىكانى جانى سۇيەتىن الەمدىك تىڭداۋشىلاردىڭ كوبى جوعارى باعالايدى. جوعارى باعاعا يە بولۋ ايتۋعا عانا وڭاي. انىعىندا  تالعامپاز تىڭدارماننىڭ كوڭىلىنەن شىعۋ بۇگىن قالاپ، ەرتەڭ ورىندالا سالاتىن ارمان ەمەس ەدى. ول وسى داڭققا بولەنۋ ءۇشىن ءوزىنىڭ بالالىعىن قۇربان ەتتى. بالالىقتى عانا تارك ەتسە ءبىر ءسارى عوي، ول مۇرتى تەبىندەگەن بوزبالا شاعىندا دا قۇرداستارى قۇرلى قىزدارعا قىرىنداي المادى. ماسكەۋ جۋرناليستەرىنە بەرگەن سۇحباتىندا: «سكريپكانىڭ قىپشا بەلىن قۇشاقتاپ ءجۇرىپ وتكىزىپ العان جاستىعىمنىڭ ورنىن ەندى  تولتىرعىم كەلەدى» دەپ، ءازىل-شىنى ارالاس  جاۋاپ قايىرعان. داڭق دەمەكشى، سونشالىقتى التى قۇرلىقتىڭ ىقىلاسىنا بولەنەردەي ول نە ءبىتىرىپ ەدى؟ ول ەڭ الدىمەن كارى قۇرلىقتىڭ فولكلورلىق قۇندىلىقتارىنا ءتاۋ ەتۋدى ۇمىتپادى. ءسويتتى دە، كلاسسيكا مەن فولكلوردى، دجاز بەن روكتى سينتەزدەپ ءبىر ارناعا توعىستىرا ءبىلدى. ونىڭ سكريپكاسىنان وسى ءتورت ارنانىڭ ءبىر-بىرىمەن ەركىن توعىسىپ، ءبىرىن-ءبىرى ەش جاتىرقاماي توگىلىپ ءتۇسىپ جاتقانىن بايقار ەدىڭىز. ونىڭ تۇلا بويى تۇنىپ تۇرعان مۋزىكا. سەبەبى، ونىڭ اناسى –  داۆ گاررەت پريما بالەرينا. بايقادىڭىز با، داڭقتى سكريپكاشى اناسىنىڭ تەگىن تاڭداعان. انىعىندا دەۆيد ونەردە لاقاپ اتپەن ءجۇر. ونىڭ شىن اتى – داۆيد كريستيان بونگارتتس. اناسىنىڭ تەگى تىلگە جەڭىل، ايتۋعا ىڭعايلى بولعاندىقتان، ونەرپاز الەمدى گاررەتت اتىمەن مويىنداتقىسى كەلسە كەرەك. دەۆيد سكريپكانى قولىنا العاش رەت ءتورت جاسىندا ۇستاپ كورگەن. وندا دا، اكەسى ول مۋزىكالىق اسپاپتى دەۆيدكە  ەمەس، ودان ۇلكەن ۇلىنا ارناپ ساتىپ الىپتى. «ەگەر اعاما سكريپكا ەمەس، باسقا اسپاپ ساتىپ العاندا مەن سول «بوگدە» اسپاپتىڭ جەتەگىندە كەتەر ەدىم»، – دەيدى سكريپكاشى تاعى ءبىر سۇحباتىندا بالالىق شاعىن ەسكە الا وتىرىپ. دەۆيد گاررەت 1980 جىلدىڭ 4 قىركۇيەگىندە گەرمانيانىڭ احەن  قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ول ون ءبىر جاسىندا گەرمانيا پرەزيدەنتىنىڭ قولىنان ءوزىنىڭ تۇڭعىش ستراديۆاري سكريپكاسىن سىيعا العان.

سكريپكاشىنىڭ قولىنان بۇگىندە ءۇش عاسىرلىق تاريحى بار سكريپكالار كۇي توگەدى. وندايدا  اقش اقاشسىمەن ءسوز ساباقتاي قالساڭىز، قارت اسپاتىڭ 5 ميلليوندىقتارمەن ساناساتىنىن باعامدايسىز. ون ءۇش جاسىندا  ول ەكى  سD ديسكىسىن شىعارىپ ۇلگەرگەن بولاتىن. ون جەتى جاسىندا  لوندونداعى مۋزىكا كوللەدجىنە ءتۇسىپ، ونى اياقتاي الماي شىعىپ كەتەدى. ەرتە جاستان-اق تىڭداۋشىسىن تابىندىرا بىلگەن تالانت ءتورت قابىرعاعا قامالىپ وتىرىپ ساباق وقۋدى قابىلداي المايدى. وسىلايشا، ول مۋزىكالىق ءبىلىمىن  نيۋ-يوركتەن جالعاستىرماققا شەشىم قابىلدايدى. سكريپكاشىنى بۇل كۇندە ءبىز نەمىس-امەريكان ونەرپازى دەپ تانيتىندىعىمىز سوندىقتان. ول امەريكادا ءبىلىم تولىقتىردى، ءوزىنىڭ مودەلدىك قىرىن اشتى. ونىڭ سكريپكادا ويناۋ ەرەكشەلىگى گيننەس رەكوردتار كىتابىنا ەنگەن. رەكورد ەنگىزۋ ءۇشىن ول  ارالاردىڭ ىزىڭى مەن ۇشۋىن اسپاپ تىلىنە سالىپ بەرگەن. دەۆيد  گاررەتپەن مەنى  نيككولو پاگانيني تانىستىردى. يتاليانىڭ ۇلى سكريپكاشىسىنىڭ ءومىرى ميف پەن ميستيكاعا تولى. دەۆيد ءدال سول «جىنعا جانىن ساتقان» پاگانينيدىڭ ءرولىن سومدايدى. ءرولىن  سومداپ قانا قويمايدى، سول فيلمگە پروديۋسەرلىك ەتەدى. ءوز زامانىندا ناپولەون بوناپارتتىڭ اكپەسى پولينا ونەرىنە ءھام وزىنە عاشىق بولعان نيككولو پاگانيني سكريپكا ۇستاعان ونەرپازدار اراسىندا توڭكەرىس جاساپ ەدى عوي. ونىڭ ءبىر عانا ىشەكپەن سىزىلتا، سىزداتا توگىلتەتىن سازىن ويناۋدى سكريپكادان الشاق  جۇرگەن اكتەرگە سەنىپ تاپسىرۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. سوندىقتان ونىڭ ءرولىن سكريپكاشى عانا سومداۋى كەرەك بولاتىن. دەۆيد گاررەتتىڭ جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتتارىن ءجىتى قاداعالاۋعا كىرىسىپ كەتتىم. ول ءبىر سوزىندە: «تىڭداۋشىلار مەنىڭ مۋزىكادان ءلاززات الىپ تۇرعان شاعىمنىڭ كۋاگەرلەرى عانا. مەن سكريپكا قۇشاعىنا، سكريپكا مەنىڭ قۇشاعىما ەنگەندە ۋاقىت پەن كەڭىستىكتى، ونداعى تانىس تا، بەيتانىس دەنەلەردى ۇمىتامىن. مەن جانە مۋىزكا. قالعان كوزقاراستار مەن پىكىرلەرگە ەلەڭدەپ كورگەن ەمەسپىن. مەن مۋزىكانى ءسۇيدىم»، – دەيدى. ءبىر قاراساڭ بۇل پىكىردە ايتارلىقتاي جاڭالىق جوق.

بالاپان دا باپتاۋمەن وسەدى. ول ءوزى اينالىسىپ جۇرگەن ونەرىن شەكسىز سۇيەدى. سوندىقتان داڭق بيىگىندەگى داقپىرتتارعا قۇلاق اسپايدى. ەسەسىنە ول تەڭىز تولقىندارىنداعى مايدا تامشىلاردىڭ سوقتىعىسىن، جەلدىڭ ەش كەدەرگىگە ۇشىراماي ەركىن سوعۋىن، بال ارالارىنىڭ تىم ءالسىز قاناتى قالايشا  كەڭىستىكتەگى كەدەرگىنى بۇزا-جارىپ قاعاتىنىن مۇقيات تىڭايدى. تىڭدايدى دا ونى سكريپكا تىلىمەن ايتىپ بەرەدى.

اينۇر تولەۋ

«The Qazaq Times»