16 قاڭتار كۇنى الماتى قالاسى، ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر تەاترىندا اقىن، قازاقستان جازۋشىلار وداعى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى باقىت بەدەلحاننىڭ “9 گرامم”  ينتەللەكتۋالدى پوەتيكالىق دراماسىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. تۋىندىنىڭ رەجيسسەرى جۇلدىزبەك جۇماتاي جانە دىبىسپەن كوركەمدەگەن سازگەر قانات يبراگيموۆ، -دەپ حابارلادى قاراساي اۋداندىق مادەنيەت ءۇيىنىڭ ادىسكەرى ا.جۇماشەۆا

ءبىز اقىن باقىت بەدەلحاننىڭ «9 گرامم» اتتى نتەللەكتۋالدى پوەتيكالىق دراماسىن وقىرمان قاۋىمعا ۇسىنۋدى ءجون كوردىك.

 

«9 گرامم»

ينتەللەكتۋالدى پوەتيكالىق دراما
(الاش ارىستارىنىڭ رۋحىنا باعىشتالادى.)
شىمىلدىق

رەكۆيزيت: تور-سەتكا - ساياسات، تاعدىر...، دوپ - ادامنىڭ باسى - اللانىڭ دوبى، دۇنيە-بوق....
كەيىپكەرلەر: كورەرمەن كوكەيىندەگى رۋحتار...

پرولوگ:
- تۇندە جالعىز قاڭقىلدايدى قاز-جۇلدىز.
جار قاسىندا جاتساق تاعى جالعىزبىز.
دوڭگەلەنتىپ، بوق كوتەرگەن قوڭىزداي،
كۇلشەلەنگەن كۇنامىزعا ءمازبىز ءبىز...

- سارى قاتىنعا اينالدى قىز-ەركەم دە.
كۇرەڭىتتى ساپ-سارى ءۋۇز-ولكەم دە.
بوق ارقالاپ بارادى قارا قوڭىز،
نەنى ارقالاپ بارامىز ءبىز ەرتەڭگە؟

ەي، قازاقتار، سەندەر كۇلكىلىسىڭدەر...

- كۇلەيىن دەسەم، جىلايمىن
جىلايىن دەسەم، كۇلەمىن.
ءبىرىڭدى ساتىپ، ءبىرىڭدى الداپ،
الداعانعا ۇيرەنىپ قالعان سول جۇرەگىڭ...
سول جۇرەگىڭ -
ميى جوق بايلىقتىڭ مەكەنى،
جانسىز بايلىقتىڭ بولمايتىندىعىن تۇسىنسە نە ەتەدى ؟!
ءيتتىڭ ۇلى بايقوتان اۋلاق ءجۇرسىن،
بۇل - قازاقتىڭ مەكەنى!

- نەگە؟..

- تۇرمەسىز دالادا قوراسىز قوي باعىپ، مىلتىقسىز اڭ اۋلاپ، ساياتشىلىق قۇرعان. ەسىگىنە الا ءجىپ بايلاي سالىپ، التى ايشىلىق جولعا الاڭسىز شىعىپ جۇرە بەرەتىن قازاقتىڭ ، دالاسى دا ساناسى دا ۇرەي بيلەگەن تۇرمەگە اينالىپ بارادى... نەگە؟

- ورىسشا ويلايمىز... اراپشا قۇدايعا قۇلشىلىق ەتەمىز... لاتىنشا دىبىس تاڭبالايمىز... سارت-ساۋاننىڭ تاماعىن جەپ.... سوسىن، جاتىپ الىپ قازاقشا قايعىرامىز . نەگە؟!..

- ساۋدا-ساتتىقتى ومىرلىك كاسىبىنە اينالدىرعان وزگە جۇرتتار ءبىرىن-ءبىرى ساتا قويمايدى. ال، يەن دالانى ەركىن جايلاپ كەلسە دە، باقىر تيىن جۇمساپ، ساۋدالاسۋدى نامىس كورەتىن قازاق – ساتقىندىققا جاقىن. نەگە؟

-
(پاتريوتتىق رۋحتاعى مارش)
ەلىمدە ەلىم، ەل مەكەن-اي،
ەلىم جايىلعان جەر مەكەن-اي،
شەكەردەي سىردى شەرتسەم داعى، وي،
شەجىرەم نەگە شەرلى ەكەن-اي.

ەلىم دە ەلىم ەل مەكەن-اي،
ەلىم جايلاعان ءتور مەكەن-اي،
كوڭىلشەك جۇرتىڭ كورشى ۇيىنە-اي
كەلىمسەك قايدان كەلدى ەكەن-اي.

- الاش! - دەدىم،
اداس! - دەگەن ەشكىم جوق!
اردان بيىك ءارى اس! - دەدىم،
تالاس! - دەگەن ەشكىم جوق!

سۇرىنا تىك، قاراي الماس،
سۇمدىقتى ايتقان ەشكىم جوق!
سۇعىنا تىك، قاراي الماس،
شىندىقتى ايتقان ەشكىم جوق!
بۇلدانىپ قانشا باقساڭ دا
بۇل دۇنيە وتەر بەس كۇن بوپ...
قىلبۇراۋدا شىڭعىرىپ جاتساڭ دا،
سول بەس كۇنننىڭ سورلىسى -
كورۋ باردا، ەستۋ جوق!...

- ۋاقىتىندا ايتىلماعان ءسوز - جەتىم.
اقيقاتتى كورە الماعان كوز - جەتىم!
جەتىم، جەتىم،
جەتىلمەگەن ەل - جەتىم.
ەل ىشىندە ەشكىمى جوق ەر جەتىم!

- بىلەم..،
تەكسىزدىكتى كوردىم، ءبىلدىم.
جەرىندىم دە جەك كوردىم..
كەرى-اۋىز، كەرى - زامانعا،
كەشەگى ەمەس،
كەلەشەك ءۇشىن كەكتەندىم!
...تارىداي شاشىلعان قازاقتىڭ
تاعدىرىن ويلاپ، شوككەن كىم؟
وكىنىشپەنەن وتكەن كىم؟
قارا نارىڭنىڭ قابىرعاسىن
سوككەن كىم؟
قارا حالىقتىڭ قاندى جاسىن
توككەن كىم؟
كىم؟...

...سول - ارماندا كەتكەن ارىستارداي
ەل ءۇشىن،
جانىم قۇربان! – دەپ، كورگىن!

- جان، جان قۇربان، جان قۇربان.
جاننان بۇرىن مال قۇربان.
ارىستارىڭنىڭ بۇل زامان
ءبىر اۋىز ءسوزىن زار قىلعان....

- قيۋى كەتكەن زامانعا،
قىردا تۇرىپ قارادىم.

- قياعا قولىم جەتكەن جوق!

ءتاۋباسى جوق ادامعا،
تاۋدا تۇرىپ قارادىم.
- بالاعىنان بيت-بۇرگەسى كەتكەن جوق!

شىندىعى جوق قوعامعا،
شىڭدا تۇرىپ قارادىم.
- وتىرىگى وڭمەنىمنەن وتكەن جوق!

الاياق، ارسىز جاندارعا،
ادالدىعىمنان الداندىم،
ال، الاشىما مەنىڭ وكپەم جوق!

- اق جۇرەك، ادال، سەنگىشىم،
ەل ءۇشىن تۋعان ەرمىسىڭ؟!
سەن بولىپ، كىمدەر كەشپەدى،
مەن بولىپ، كىمدەر كەشپەدى،
زاماننىڭ شەمەن - شەرلىسىن؟

- مەن - ورتاڭدا ەدىم،
جەرمەن بىرگە سۇيەگىڭدى ساتقاندا.
مەن - ورتاڭدا ەدىم،
ەلمەن بىرگە كيەلىڭدى اتقاندا!..
مەن - ورتاڭدا ەدىم،
قاڭتارداعى قاندى اۋىزدى قاقپاندا
مەن - ءالى، ورتاڭدامىن،
بەرگەن سەرتىمدى ساقتارعا...
مەن - ءالى، ورتاڭدامىن،
جۇرەگىڭمەن تىلەگىڭدى ايتقاندا!..

- جالعىز-اق تىلەك تىلەدىك،
ءبىر اللادان جازباسقا!
پالەن جىل ءوتىپ كەتسە دە
پالەنىڭ وشاعىن قازباسقا.
سوندا دا
شىندىق ايتىلماي
سايتاننىڭ ءسوزى سارقىلماي
ساندىراق-سايقال بوپ جاتسا،
قۇدايسىنعاننىڭ الدىندا
ءسوز – باسقا!

- وتىزعا جەتپەي،
ورداعا كىردىم وعلانداي!
ەلىمە سەندىم،
مەن، سول - ەرگە دە سەندىم، ويلانباي...
بەل مەنەن بەلبەۋ سىنعا تۇسەتىن شاعىندا
جالت بەرىپ كەتكەن دوستارىم دا كوپ سور ماڭداي.
وتىزدان اسىپ،
قىرىقتا قامال العاندا
ساقسىندىم نەگە،
ساقسىندىم نەگە،
الدىمدا قازۋلى ور بارداي؟!.

- ور، ور جاتتى ور جاتتى،
وردا قالىڭ سور جاتتى.
الاعاي دا بۇلاعاي، بۇل زامان
ەلىنە ەرىن قورلاتتى!
جانىمىزعا ءبىزدىڭ - سول باتتى!

- كىرلەمەگەن جاعام جاتتى جىرتىلىپ،
تۇسىنبەدى ونى جۇرت ۇعىپ.
جاس سابيدەي ارمانىم قالدى بۇلقىنىپ،
القىنىپ، ايعا ۇمتىلىپ.
ءتۇبىرىمدى ەندى نىقتايمىن – دەپ ەم، تۇركىلىك
رۋحىمدى مەنىڭ كورسەتتى نەگە ءتۇرپى عىپ؟!
ۋا، قازاعىم،
ەلگە دە نۇرى تۇسەتىن،
جەرگە دە نۇرى تۇسەتىن،
كورگە دە نۇرى تۇسەتىن،
كوگىڭە التىن كۇن شىعىپ،
باستالسىن، قايتا تىرشىلىك!

- قۇنانىندا الامانعا قوسقان ۇل،
قازىر،
التى جاسار قۇلاداي.
ەندى، وعان – دۇشپان دا ءبىر، دوس تا ءبىر،
...قۇزىرىڭا ال، قۇداي-اي!..

- بايتەرەكتى جىرلاپ ەم،
ءىشى قۋىس ەكەن،
توڭق-توڭق ەتكەن توراڭعىمەن تۋىس ەكەن.

سامۇرىقتى جىرلاپ ەم،
جۇمىرتقاسى شىرىك ەكەن،
تۇرعان جەرى مۇڭكىگەن بۇلىك ەكەن.

پىراعىمدى جىرلاپ ەم،
بەلى بەل ەمەس، بەل ەمەس ەكەن
بەلدەۋدەگى بەستى ايعىرعا تەڭ ەمەس ەكەن.

قىرانىمدى جىرلاپ ەم،
جەمى تىشقان ەكەن،
قارتايعاندا نەسىنە ۇشقان ەكەن.

اقيقاتتى جىرلاماۋعا،
اقىنداردىڭ قاقىسى جوق،
بىراق مەنىڭ شىندىعىما،
مىنا وتىرىكتىڭ قاتىسى جوق!
تاعى وتىرىك باستالدى...

- سەنىڭ ارماندارىڭمەن بىرگە،
الاشتىڭ الدىندا، التىن باق تۇرسىن.
قياعا كوتەرىلگەن قىرانداي، قارقىنداپ تۇرسىن.
بۇرىن سەن، قىنابىندا قالعىعان قىلىشتاي ەدىڭ،
ال، قازىر الداسپانداي جارقىلداپ تۇرسىڭ.
جارقىلدا!

- ول سەنىڭ دوسىڭ با؟
- دوسىم!
- شىن دوسىڭ با؟
-جان دوسىم
- وتە دۇرىس،
سەن – ءبىزسىز،
ەشقايدا كەتە المايسىڭ اسپانداپ،
بۇگىننەن باستاپ، جاڭا ءومىرىڭ باستالماق.
جاڭاعى، جان دوسىڭنىڭ يىعى -
سەنى بيلىككە اپاراتىن باسپالداق.
ءتۇسىندىڭ بە؟
ءوس، ورلە، بيىكتە،
ادال دوس بول، بيلىككە،
مىناۋ، سەنىڭ جاڭا فورماڭ...
(كوزىلدىرىك تاعادى، پلاشش كيگىزەدى)

-جوق، مەن ونداي ارسىزدىققا بارا المايمىن.
-كوكەڭنىڭ بۇيرىعى - ساعان كۇيىس قايتارۋ ەمەس.
بۇيرىق - تالقىلانبايدى.

- قۇبىلىپ تۇرعان زامان بار،
قۇبىلعاننان كەلەر زالال بار.
اڭنان دا جامان بوپ كەتتى،
ءبىزدىڭ قوعامداعى ادامدار.

اداسپاڭدار،
تالاسپاڭدار تاق ءۇشىن،
مەنىڭ كوكەم بىلەدى،
ءوزىنىڭ جاساپ جاتقان ءار ءىسىن،
تارعىل مىسىق – دەپ، ويلاماڭدار،
ازيانىڭ بارىسىن!

بولمايدى،
ەسكى جارانىڭ اۋزىن تىرناۋعا،
ەسكىلىكتىڭ ءبارى جولىمىزدى، ءبىزدىڭ شىرماۋدا.

- تاعدىردىڭ دا ءتۇبى تەسىك شەلەگى،
الداۋمەنەن، ارباۋمەنەن كەلەدى،
مىنا جارىق دۇنيەگە سۇپ-سۇلۋ،
نەگە ءبارى سەنەدى؟

- سەنەتىنى، سەبەبى:
پەندەنىڭ كوزى - كور، ەدى،
جۇرەگىندە جاتىر عوي
تۇڭعيىقتىڭ تەرەڭى.
سول تۇڭعيىققا تۇسكەن جان
تۇنشىعادى، ولەدى.
ولمەستىڭ كۇنىن كەشسەم دەپ،
باعلان بوپ، باي بوپ وتسەم دەپ،
مىنا پەندەلەردىڭ بارلىعى
وزدەرىن ءسويتىپ جەڭەدى.

- سەن كوكەڭە قۇلدىق ۇردىڭ،
كوكەكسىڭ.
مىنا قوعامنىڭ الدىندا مۇڭ قۇبىلدىڭ
اتەكسىڭ.
تورگە ىلگەن مىقتىلار بار
شۇلعاۋى مەنەن شاركەيىن،
سول مىقتىلاردىڭ الدىندا
ولەرمەن بولدىڭ عوي، قايتەيىن.

مەن دە اڭقىلداق دوستىڭ اق سىرلاسىمىن،
باسىنا قونار باق قۇرداسىمىن،
سەنى بولەك، مەنى بولەك جاراتقانىمەن،
مەن - اناۋ كوكەڭنىڭ تاپسىرماسىمىن...

- بەرى شاپتىم، ارى شاپتىم،
بولا المايدى- اۋ، ءبارى ءسات كۇن.
ساتسىزدىكتىڭ جولى سول عوي،
قاسكويلەردەن ءدارىس اپپىن.
ساتسىزدىكتىڭ سوڭى مۇڭ بوپ،
كورگەن كۇندى قارعىس اتسىن.
امان-ەسەن ءالى ءجۇرمىن
اينالامنىڭ ءبارى ساتقىن...

- ءبىر كۇنىڭە ۇقسامايدى ءبىر كۇنىڭ،
تىرلىگىندەي جىندىنىڭ،
ءبىر كۇنىڭنەن ارتىق شىعار ءبىر كۇنىڭ،
سول كۇندەردەن قۇندى كىم؟
ءبارىبىر دە جەڭە المايسىڭ سەن مەنى،
بيت باسقانداي - بىرلىگىڭ.
باسىپ جاتىر مۇڭدى مۇڭ،
اشىق جاتىر كىندىگىڭ!
جەڭەدى ەندى كىمدى-كىم ؟!

- سەندەر، مەنىڭ تۋىسىمسىڭدار،
جانىما جاقىن بوپ جاتقاندار،
ماقتادان دا مايدا ماقپالدار،
اعاسىن ارسىز بوپ اتقاندار،
ءىنىسىن جانسىز بوپ ساتقاندار -
سەندەر مەنىڭ تۋىسىمسىڭدار!
تۋعانىمسىڭدار و باستان،
قارا جەر كۋا،
كۋا عوي تاعى سول اسپان.
ومىرلەرىڭە ونەگە بولسىن دەۋمەنەن
تاعدىرلارىڭا، مەن، مەنمىن عوي تالاسقان.

- كوز ساتىلدى، قۇل بولدى.
ءسوز ساتىلدى، پۇل بولدى.
سوسىن سەنىڭ قاسيەتىڭ -
قادىرى جوق تۇل بولدى.
ەندى كەلىپ جازعىراسىڭ كىمدەردى ؟

سەن الداندىڭ -
اماناتتى ارقالايمىن دەپ.
سەن الداندىڭ -
تۇتاستىعىمنان تارقامايمىن دەپ.
سەن الداندىڭ،
كورمە ونى
تاعدىر مۇڭىڭنان!
سەن الداندىڭ -
جالعىزدىعىڭنان...

جالعىزدىق نەنى الدادى؟
جەڭەمىن - دەدى...
جەڭىلەتىنىن بەيشارا نەگە بىلمەدى.
شىعا المايسىڭ-اۋ شىرىلداپ،
شىعام - دەپ سەن دە،
توبە تۇگىلى، ءتور تۇگىل،
توبەلىمە دە.

- ورمەكشىنىڭ تورىنداي وتىرىك بار،
ورتەنىپ قال، ورتەنىپ،
وكىنىپ قال!
وكتەم سويلەپ كەتەمىز ورە تۇرىپ،
وتىرىك پەن شىندىقتى كورە تۇرىپ
«ەلىم!» - دەيمىز ەلجىرەپ،
«جەرىم!» - دەيمىز جەلبىرەپ.
ۇلتىم مەنەن جۇرتىم! - دەيمىز جانە وتىرىك.
مەن وتىرىك ايتپايمىن ەشقاشان دا،
ايتپاشى، ايتپاشى سەن دە وتىرىك!

- كوكەمنىڭ ۋاقىتى...

- ساتىلماعان ، ساتىلمايتىن، ساتپايتىن،
سول ءۇشىن دە ەش پەندەگە جاقپايتىن.
اداسسا دا ايعاي، اتتان سالماي -اق،
ءبىر قۇدايدان باسقا ەشكىمدى قاقپايتىن.
سەنىڭ جالعىزدىعىڭ-اي.
مەنىڭ جالعىزدىعىمداي.
ەگەر مەن پەرىشتە بولسام،
اجالمەن ارپالىسىپ نەم بار.

- مەن ءبىلدىم، ءبىلدىم عوي،
بىلگەن سوڭ ءومىر ءسۇردىم عوي.
التى الاش ءۇشىن ارقىراپ،
الامانىڭا دا كىردىم عوي.
جاياۋدىڭ شاڭى، جالعىزدىڭ ءۇنى سياقتى،
مەنىڭ دە بارار جەرىم قۇردىم عوي،
ءبىلدىم عوي، ءبارىن ءبىلدىم عوي.

- بالقىعان كۇيدە باعام جوق،
شالقىعان كۇيدە شارام جوق.
اراشا ءتۇستىم الاشقا
ادال بوپ جانە ادام بوپ.
ادامدىعىمدى ار قىلعان،
ازامات ەدىم، امال جوق.
امال جوق...
مۇمكىن، ارمانمىن،
نامىسىن ۇستاپ ارلاننىڭ،
جۇگىن كوتەردىم نارلاردىڭ،
تاعدىرى ءۇشىن حالقىمنىڭ
مەن - تاسقا دا تابانى تايماس تارلانمىن!
ازاتتىق ءۇشىن ەلىمنىڭ
ازۋىن ايعا بىلەگەن
اناۋ ارلاننىڭ
الدىندا تالاي الداندىم.

- مەن بارىڭە سەندىم عوي،
سەنىپ ءجۇرىپ دەگەنىڭە كوندىم عوي.
ەكى مارتە تاققا اپارىپ قويعاندا،
تىزگىنىمدى ار-نامىسقا بەردىم عوي.
بەردىم ءبارىن،
كوردىڭ ءبارىن، ەل-جۇرتىم،
مەن سەنىمەن عانا ءورمىن عوي!
بەرەكەسىز،
باق پەن تاققا تالاسقان،
جەبىردى دە جەڭدىم عوي.
ويتكەنى، مەن وتىرىككە مالدانباس،
ورمەكشىنىڭ تورىنا دا اربالماس،
ەرمىن عوي!
ەسەم ەكى ەسە كەتسە دە،
جەلكەمنەن جەتى قىرسىق جەتسە دە،
مەنمىن عوي، مەنمىن عوي.
ويتكەنى، قازاعىم، مەن - سەنمىن عوي!

ەتەكتە تۇرىپ،
توبەمنەن قاراعاندارعا دا،
توبەدە تۇرىپ،
ءوزىن تورە ساناعاندارعا دا،
پىشاقتاپ ءتىلىپ كەتكەندەرگە دە ۇندەمەدىم عوي.
قۇشاقتاپ تۇرىپ، قابىرعامدى ساناعاندارعا دا
وكپەم جوق.
ويتكەنى، مەن -
ۇلكەن پىشىق بولسام دا ، وتەتىن كەزدە وتكەم جوق.

وتپەدىڭ،
ويتكەنى، مىنا ورتادا سەنىڭ جوق تەڭىڭ،
وتانىڭ ءۇشىن وتتى ەدىڭ،
كەشەگىنى كەلەشەككە اينالدىرا الماي،
كەلەر كۇننىڭ شۋاعىن جايلاندىرا الماي،
جانىڭدى قۇربان قىلعان كەكتى ەدىڭ.

مەن سەندەرمەن بىرگە جەردەمىن،
جەردە جۇرگەن سوڭ،
كىممىن؟
پەندەمىن.
اسپان، تاۋىم ارقامدا،
التى الاشتى الاقانىما الام - دەپ،
بارىمدى سوعان سالام - دەپ،
ومىرگە سولاي كەلگەمىن.
كوز جۇگىرتسەم كونەگە،
مەنىڭ وكىنىشىمنىڭ ءوزى- ونەگە !
بايانى جوق باقىت ەمەس،
اياعى جوق ۋاقىت ايتسىن، سەبەبىن...

- تەك جۇرسەڭ، توق جۇرەسىڭ،
ساق جۇرسەڭ، كوپ جۇرەسىڭ.
سەن حالقىڭا كەرەكسىڭ ، التىنبەك!
وزگەدەن ەرەكسىڭ دە بولەكسىڭ، التىنبەك!
سەن جۇرگەن جولدىڭ ورى مەنەن جارى بار.
ناعىز دوس قايدان تابىلار؟
ءدال قازىر، سەنىڭ دوسىڭ مىناۋ،
قولىڭا قارۋ ال...
قۇجاتى بار، ءبارى بار.

- ءيا، قيىن بوپ تۇر عوي راسىندا،
اعاڭنىڭ بولعانى قانداي جاقسى قاسىڭدا.
وق قاعار دا،
كەرەك ەمەس قارۋ دا!
مەن ونداي جەندەت ەمەسپىن عوي،
مەنىڭ قارۋىم – باسىمدا!
ۋايىمداما، اعا!

- دۇرىس ايتاسىڭ،
سەن شىنىمەنەن بولەكسىڭ،
ءوز جەرىڭدە، ءوز ەلىڭدە،
ءوز وتانىڭ ءۇشىن
كەرەكسىڭ!
ايتپەسە،
سەن - ءوز كولەڭكەسىنەن قورقاتىنداردىڭ
قاتارىنان ەمەسسىڭ.

- بي-سۇلتاننىڭ بيتتەيدى،
ساۋدالانسا ساقالى،
بيتتەن امان دەيمىسىڭ،
حاننىڭ سىرلى شاپانى؟

- ماعان التىنىم كەرەك !
التىنىممەن اسپاندا شالقۋىم كەرەك،
جانۇيامنىڭ باقىتى جۇماق بولىپ
مەن دە ايەل بوپ شالقۋىم كەرەك..
سەنىڭ راحاتىڭ مەن باقىتىڭدى ەل كورىپ،
مەن نەگە ازابىڭدى تارتۋىم كەرەك.
ايتشى، ايتشى...

بىلەسىڭ بە ؟
سەن ەشكىمگە ۇقسامايسىڭ
ەشكىم، ەشكىمدى ەلەمەيسىڭ، قۇپتامايسىڭ
الاش دەپ ارۋاق قولداپ ارقالانساڭ،
جەزدى التىنعا اينالدىرعان ۇستادايسىڭ.

ءبىزدىڭ ۇيدە ساۋىسقان شىقىلىقتامايتىن ەدى،
ەسىك-تەرەزەنى اشىق تاستاماساڭشى.

- قۇداي جازاسىن بەرەدى،
جازا باسسا.
مەن اداسپاۋعا سەرت بەرگەم،
سەن دە اداسپا.
سەن - مەنىڭ جۇرەگىمنىڭ يەسىسىڭ،
سونى كۇزەت.
ال، ساياساتقا ارالاسپا!

- باتىر - اڭعال،
ەر - اڭعىرت.
قانىقپىز عوي، ولاردىڭ جايىنا ءبىز،
ءبىز - ايەلمىز،
ەرىنىڭ قاسىنداعى
جاقسى مەنەن جاماندى ايىرامىز.
ءبىز بىلەمىز كىمنىڭ كىم ەكەنىن،
مىق شەگەدەي مىقتى بولشى...

- ءجا، جارايدى جۇمىس كوپ،
مەن ونسىز دا، كەش قوزعالدىم، كەشىكتىم.
كەڭ سارايدىڭ ىشىندە ءجۇرىپ بىلمەپپىن،
قاي جاعىنان اشىلاتىنىن ەسىكتىڭ.

مەن تانبايمىن، ارىستار ورلىگىنەن،
تاۋەلسىزبىز،
قازىر، ءسال توڭ جىبىگەن،
شىرماۋىقتاي شىرماتىلىپ جاتساداعى،
الاشتى اداستىرماس جولدى بىلەم.

بىلەم، بىلەم،
بىلمەسەم، ايتام با؟
تەك، قۇدايىم،
جولىقتىرا كورمە، مەنى سايتانعا!

- كوكەمنىڭ ءسوزىن مەن قالاي شەگەلەمەسپىن،
ويعا دا كوشتىم،
قىرعا دا كوشتىم،
توردە وتىرامىن دەپ توبەگە كوشتىم.
بىلەم،
سەنىڭ تەكتىلىگىڭدى،
سەن بۇكىل قازاققا كەرەكسىڭ،
سول كەرەك بولعانىڭ ءۇشىن، كەرەك ەمەسسىڭ!...

- سەنىڭ كوكەڭ،
ءوز حالقىن ەمەس، ءوزدى - ءوزىن ەمەس،
وزگەلەردىڭ قوقان-لوقىسىن تىڭداۋدا.
ۇشباققا كىمدى شاعارار دەيسىڭ؟
اينالاسىندا، ونىڭ،
قۇزعان-نيەتتى قۇل-قۇتاندار تۇرعاندا.

اينالاسىندا پەرىشتە دە ءجۇر،
جىن دا ءجۇر.
قۇراق ۇشاتىن، قولىن قۋسىرىپ قۇل دا ءجۇر.
ال، مەن بولسام،
ار جولىنداعى شىندىقپىن،
نەگە ولار، ءمانساپ پەن بايلىق، پۇلعا - قۇل ؟
نەگە، نەگە؟

- پاتشا - قۇدايدىڭ كولەڭكەسى،
وعان قارسى شىعۋ - زور كۇنا!
ءوزىن - ەشكىم، ەشقاشان،
قويا المايدى ونىڭ ورنىنا!..
حالىق- توبىر،
ونىڭ سويىلىن سوققانداردىڭ ءبارى - سودىر.

- مەنىڭ ارماندارىم - قاسيەتكە اينالادى،
سەندەردىڭ، قاندى قولدارىڭ - قاسىرەتكە اينالادى.
مەنى تىزەرلەتكەندەر،
ەرتەڭ،
تاريحتىڭ الدىندا تىزەرلەيسىڭدەر!...

جوقتاۋ

- اققۋلى ايدىن كول مە ەكەن-اي
كەلبەتى كولدىڭ كەڭ بە ەكەن-اي
كولىندە جۇزگەن قوڭىر قازدى عوي-وي
كوڭىلگە نەگە شولدەتەدى-وي

ۇيرەكسىز قالعان كول مە ەكەن-وي
ەرى جوق ەل مەنەن تەڭ بە ەكەن-اي
ەرى مە ەرىم قوسىلسىن دەپ،
كوزىمنىڭ جاسىن كولدەتەم ما-وي

- مەن جىلايمىن،
ەل جىلايدى،
جەر جىلايدى،
ال، ۋاقىت سوعان بولا كۇرسىنبەيدى.
ۋاقىت، ۋاقىت
سونشالىق قاتال ما ەدى؟
تولقىسا دا كوڭىلىڭنىڭ قاتار كولى،
سول كولدە اققۋ-قازىڭ قاتار جۇزگەن
اققۋىن اقىلدى جان اتار ما ەدى؟
ارماندا اڭىرايمىز اھ ۇرعان بوپ،
اھ ۇرعان جاننان باسقا جاقىن جان جوق.
بالقىسىن بويىمىزدا كۇش-قۋات بوپ،
ەڭ سوڭعى ارمانىڭا اتىلعان وق !

- قازاعىم-اۋ، قامىقپا!
تەكسىزدىڭ ءبارى تابانىڭدا قاپ،
تۇرارسىڭ، ماڭگى تەكتى ەل بوپ.
كوسەگەڭ ءالى كوگەرەر،
كوكبورى - رۋحىڭ كوكتەن كەپ.
ويتكەنى، مەن -
الگى،.. وردادان كەتسەم دە
ورتاڭنان ءالى كەتكەم جوق!

ەپيلوگ:

- بىزدەردە ءالى، نارلار كوپ،
العا ۇمتىلار ەرلەر دە كوپ، ارلان بوپ.
تاعدىرىمنىڭ جولىندا ءالى، تارلاۋ كوپ.
ار-جۇگىمنىڭ الدىندا ءالى، زارلاۋ كوپ.
ايتسە دە،
الاش – دەيتىن رۋح ءۇشىن،
قازاق – دەيتىن ۇلت ءۇشىن،
بوق قۇشاقتاپ، قالعانداردىڭ قاسىندا
وق قۇشاقتاپ كەتكەندەردە ارمان جوق!!!