ۇلتتىق سەنىم كەڭەسى حالىقپەن ديالوگ پا، الداۋ ما؟

جاقىندا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ قۇرامى مەن جۇمىس ءتارتىبىن بەكىتتى. وسىدان كەيىن الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن باق بەتتەرىندە اتالمىش باستاما قىزۋ تالقىلانىپ، ءتۇرلى پىكىرلەر ايتىلۋدا. بۇگىن ءبىز اتالمىش ماسەلەگە بايلانىستى تانىمال ادۆوكات ابزال قۇسپان، ازاماتتىق بەلسەندى بەللا ورىنبەت جانە جۋرناليست ءمادي ماناتبەكتىڭ پىكىرىن بىلدىك.

ابزال قۇسپان: «جالپى، ۇلتتىق كەڭەسكە قاتىستى ايتارىم، مەن ءوز باسىم بۇل ۇلتتىق كەڭەستىڭ قۇرامىنا كىرمەسەم دە، كەڭەستىڭ يدەياسىن قولدايمىن. نە سەبەپتى قولدايمىن؟ بىرىنشىدەن، مىنا مەملەكەتتە دەموكراتيالىق وزگەرىستەر بولۋى قاجەت. مەملەكەتشىل ادام رەتىندە مەن ءۇشىن دەموكراتيالىق وزگەرىستەر جوعارى جاقتان بولا ما، تومەن جاقتان بولا ما ماڭىزدى ەمەس. ايتەۋىر تۇپكىلىكتى ناتيجە بولسا بولدى. سوندىقتان ءۇمىتىم بار. ناتيجە بەرۋى مۇمكىن دەپ ءوزىم ويلايمىن. ويتكەنى وسىنداي ۇلكەن دۇنيەمەن قۇرىلدى. بۇعان دەيىنگى قۇرىلعانداردان ءبىر وزگەشەلىگى بار. بۇل پرەزيدەنت جانىندا تۇراقتى تۇردە جۇمىس ىستەيتىن كوميسسيا. كەڭەس قۇرۋ ارتىقتىق ەتپەيدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءوزىنىڭ جانىندا كەڭەسشىلەر ۇستاعانىندا ەشقانداي سوكەتتىك جوق... ەندى قۇرامىنا بايلانىستى. بۇل جەردە اتتەگەن-ايلار دا بار جانە ءوزىم جەكە سەنىم بىلدىرەتىن مىقتى ازاماتتار دا بار. قازىر ءبىز وپپوزيتسيالىق باعىتتاعى ازاماتتاردىڭ پىكىرىن تىڭداساق، ولار مىسال ءۇشىن مۇحتار تايجاندى، ەرلان سايروۆتى بيلىككە تىم جاقىن بولعاندىقتان سىنايدى. ۇلتتىق مۇددە جولىندا بيلىكپەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەي مە، بيلىككە قارسى كۇرەسىپ جاساي ما، ايتەۋىر ۇلتتىق ماقساتتا ناقتى ءىس جاسايتىن ادامداردىڭ بارلىعى مەن ءۇشىن سىيلاۋعا تۇرارلىق ازاماتتار. وسى تۇرعىدان الىپ قاراعاندا مۇحتار تايجان، ەرلان سايروۆ، جانىبەك قوجىق، ايگۇل ورىنبەك بۇلار ءىس-ارەكەتتىڭ ادامدارى. سوندىقتان مەن وسى ازاماتتارعا سەنىم ارتامىن. جالپى، نەگىزگى قۇرامنىڭ جاس بۋىن وكىلدەرى بولعانى قۇپتارلىق دۇنيە دەپ ەسەپتەيمىن. بىراق جامبىل احمەتبەكوۆ سياقتى كوممۋنيستىڭ، بەكبولات تىلەۋحان سياقتى ناقتى ءبىر ءدىني اعىم وكىلدەرىنىڭ ەنۋى داۋ تۋدىراتىن ماسەلە...»

بەللا ورىنبەت: «ادال دەگەن ادامداردان مىنا جەردە (ۇلتتىق سەنىم كەڭەسىندە – رەد) ءۇش-ءتورت ادام عانا. ونىڭ ىشىندە ادۆوكات ايگۇل وماروۆا، رەجيسسەر ەرمەك تۇرسىنوۆ، باقىتجان بۇقارباي كىشكەنە ادەكۆاتتى بولۋى مۇمكىن. ەندى 20-40 ادامنىڭ ىشىندە بۇل تىم ازدىق ەتەدى عوي. بىرىنشىدەن، ولار فورۋمعا كەلمەي دە قالۋى مۇمكىن. ەكىنشىدەن، ول جەردە شەشىم كوپشىلىك داۋىسپەن قابىلدانادى. ونىڭ ۇستىنە شەشۋشى داۋىس توراعانىڭ وزىندە. ولار قوعامنىڭ اراسىندا پروبلەما بار ەكەنىن ءبىلىپ وتىر. ءتىپتى پرەزيدەنتتىڭ ءوزىن ليگيتيمدى سانامايتىن ادامدار كوپ قازىر. قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ جانىنا قازىر بۇكىل مەديا سالاسىنىڭ ادامدارى كەلگەن. ەلدى وزگەرتەتىن ەمەس، ەلدىڭ وزگەرگەنىن كورسەتەتىن ءبىر كورىنىستى الىپ كەلەتىن ادامدار. بۇل سول ادامداردىڭ ۇسىنىسى بويىنشا قوسانوۆتان كەيىنگى سپەكتاكلدىڭ تاعى ءبىر جالعاسى شىعار. حالىقتىڭ ىزاسى، نارازىلىعى بارلىعى ءبىر قوسانوۆقا كەتكەن ەدى. ەندى قوسانوۆ قانا ەمەس، ودان دا كوپ ادامداردى شىعارايىن دەپ تۇر. ءبىر جاعىنان ديسكريديتاتسيا جاسايىن دەگەن عوي. مىنە مىناۋ بيلىكتىڭ سويىلىن سوعاتىن سەندەردىڭ ەل ىشىندەگى بەلسەندى ادامدارىڭنىڭ كەڭەسى. سوندىقتان بىزدەن باسقا ەشكىم جوق دەگەندى كەلتىرىپ تۇرعان شىعار. بۇل كەڭەسكە كىرگەن ادامداردىڭ كىشكەنە قاتەلىگى بولدى. بۇل بيلىكپەن ونداي پلاتفورمادا ديالوگ جاساماۋى كەرەك ەدى. ەگەر ولار وزگەرىس جاساۋدى قالاسا، ونى كەڭەسسىز اق جاساۋعا بولاتىن ەدى. كەڭەستىڭ ءوزى جىلىنا ءۇش اق رەت جينالادى. ول ەرەجەسىندە جازىلعان. سوسىن فۋنكتسياسىن قاراڭىز، ول جەردە كەڭەستىڭ ءۇش فۋنكتسياسى بار دەيدى. ءبىرىنشى، ول ءبىزدىڭ باعدارلامالارعا، زاڭنامالارعا اناليز جاساپ سولاردى سارالاۋ. ەكىنشى، حالىقتىڭ پروبلەماسىن بيلىككە جەتكىزۋ. ەندى ونىڭ ىشىندەگى مۇشەلەرىن كورىپ تۇرسىزدار، ولار حالىقتىڭ پروبلەماسىن قانشالىقتى بىلەدى؟ ولار سوڭعى رەت نەسيە قاشان تولەدى؟ قوعامدىق كولىكپەن سوڭعى رەت قاشان ءجۇردى؟ قاراپايىم تىلمەن ايتقاندا ولار حالىقتىڭ قالاي تۇراتىنىن، نە جەيتىنىن بىلمەيدى. ۇشىنشىدەن، ول حالىقپەن ديالوگ ورناتۋ. بىلاي قاراپ تۇرساڭىز، بۇل تۋرا سول پارلامەنتتىڭ فۋنكتسياسى عوي. حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن جوعارى جاققا جەتكىزۋ، زاڭنامالاردى تالداۋ ءدال سول پارلامەنت دەپۋتاتتارىنىڭ فۋنكتسياسى. وندا بىزگە نە كەرەگى بار قوعامدىق كەڭەس پەن پارلامەنتتى اسىراپ. بىرەۋىن بوساتسىن وندا. ءپرينتسىپسىز ادامدار ونىڭ ىشىندە. پارلامەنتتە جۇرگەندە بەكبولات اعانىنىڭ ءوزىن قاراساڭىز، تۋرا ءبىر ەكى اپتا بۇرىن ايتىپ جۇرگەن «قايبىر وركەنيەتتى ەلدە ميتينگكە شىعادى جۇرتتار» دەپ. ءبىر اپتادان كەيىن سول ميتينگىگە ءوزى شىقتى. ءيا، حالىق پەن بيلىك اراسىندا ديالوگ قاجەت. بىراق ول ديالوگقا وزدەرى شىعۋى كەرەك. كوپ بالالى انالار شىققاندا ولاردى كابينەتتەرگە سۇيرەمەي قاجەتىن بەرۋى كەرەك بولاتىن. ءبىلىپ وتىر عوي ولاردا. مۇمكىن بەرە الماي وتىر. ءبىزدىڭ انالار اقپاندا شىقتى. اقپاننان بەرى ءبىر پروبلەماسىن شەشتى مە؟ سول باياعى 21 مىڭ تەڭگە. ونىڭ ءوزىن ىرىڭ-جىرىڭ قىلىپ، جەمقورلىقتىڭ تاعى ءبىر كوزىنە اينالدىرىپ وتىر».

ءمادي ماناتبەك: «كەڭەس ەندى قۇرىلدى. قۇرامىنداعى ادامداردىڭ ءتىزىمدى ەندى كوردىك. ارينە سەنەتىن ادامدار بار. بىراق ولار تىم از. داۋىستىق باسىمدىققا يە بولا المايتىنىن كورىپ وتىرمىز. بىراق كەڭەس ەندى قۇرىلعاندىقتان ونىڭ اياق الىسىن كورەيىك. ويتكەنى ءبارىبىر جاقسىلىقتىڭ نىشانى، ىزگىلىكتىڭ بەلگىسى. ارىقارايعىسىن كەيىن تارازىلاي بەرەمىز».

"The Qazaq Times"