ميرزيەەۆ كارىموۆ قۇرعان جۇيەدەن ءبىرجولاتا قۇتىلعىسى كەلەدى

قازىرگى تاڭدا وزبەكستان بيلىگى ءوزىنىڭ جاڭا قادامدارىمەن الەم جۇرتشىلىعىن تاڭ قالدىرىپ كەلەدى. جاقىندا شاۆكات ميرزيەەۆ وزبەك جۋرناليستەرىن بيلىكتى سىناۋعا، قوعامدا بولىپ جاتقان وتكىر ماسەلەلەردى ايتۋعا شاقىردى. مەملەكەتتىك تەلەارنالاردان ادام قۇقىعى، ءسوز بوستاندىعى جايىندا اڭگىمەلەر ايتىلا باستادى. بۇل شىن مانىندە وسىلاي ما؟ وزبەكستان بيلىگى راسىندا دا دامۋدىڭ جاڭا جولىنا ءتۇسىپ، دەموكراتياعا بەت بۇرا باستادى ما؟

شىلدەنىڭ 5-ءسى كۇنى وزبەكستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ابۋلازيز كاميلوۆ جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك تەلەارنالاردىڭ بىرىنە تىكەلەي ەفيردە سۇحبات بەردى. وندا ول ساياسي سەبەپتەرمەن سوتتالعاندار جايىندا، ەلگە ادام قۇقىعىن قورعاۋ جونىندەگى حالىقارالىق Human Rights Watch ۇيىمى قايتىپ ورالاتىنى جايىندا، ۆۆس تەلەارناسىنىڭ وزبەكستان قىزمەتى ەل اۋماعىندا ءوز جۇمىسىن قايتا  جالعاستىراتىنى جايىندا اڭگىمە قوزعادى. ال بۇدان ءبىر اپتا بۇرىن شاۆكات ميرزيەەۆ وزبەكستان جۋرناليستەرىنە بيۋروكراتيا، جەمقورلىق سىندى قوعامداعى وزەكتى ماسەلەلەردى كوپشىلىككە ۇسىنۋلارى كەرەك ەكەنىن ايتتى. كوپشىلىك وزبەكستان بيلىگىندە جاسالىپ جاتقان بۇل وزگەرىستەردى ميرزيەەۆتىڭ دەموكارتياعا بەت بۇرىسى دەپ ايتىپ ءجۇر. بىراق بۇل يسلام كارىموۆتىڭ قۇرىپ كەتكەن ەل باسقارۋ جۇيەسىنىڭ تىعىرىققا تىرەلۋى بولۋى مۇمكىن.

ەگەردە وزبەكستان بيلىگىندە وسىنداي جاعدايلار بولىپ جاتسا، وندا وسىدان وتىز جىل بۇرىن كەڭەستەر وداعى كەزىندە ميحايل گورباچەۆتىڭ الدىنان شىققان ەسكىرگەن، قاۋقارسىز باسقارۋ جۇيەسى، قازىر شاۆكات ميرزيەەۆتىڭ دا الدىنان شىعىپ جاتىر دەگەن ءسوز. ياعني بۇل شاۆكات ميرزيەەۆتىڭ دەموكراتياعا بەت بۇرىسى ەمەس، بۇل ونىڭ ەكونوميكالىق تۇرعىدان ءبىر ورنىندا تۇرالاپ قالعان، ساياسي جاعىنان ءولى باسقارۋ جۇيەسىن جانداندىرۋ ءۇشىن ەرىكسىز جاساپ جاتقان قادامدارىنىڭ ءبىرى.

ولاي دەيتىن سەبەبىمىز يسلام كارىموۆ قۇرىپ كەتكەن بيلىك جۇيەسى قازىر ميرزيەەۆكە تولىققاندى ەل باسقارۋعا مۇمكىندىك بەرمەي وتىر. وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن ميرزيەەۆ قازىرگى ۋاقىتتا جۋرناليستەردىڭ، ازاماتتىق بەلسەندىلەردىڭ تىنىسىن كەڭەيتىپ قانا قويماي، بيلىك جۇيەسىنە جاڭا جاس كادرلاردى تارتۋ ۇستىندە. وعان دالەل - شىلدە ايىنىڭ باسىندا وزبەكستان ءبىلىم ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى بولىپ 22 جاستاعى اليشەر سادۋللاەۆتىڭ تاعايىندالۋى مەن ماۋسىم ايىندا شاۆكات ميرزيەەۆتىڭ قازىر بيلىكتە جۇرگەن ازاماتتارعا قاراتا «ەندى ءبىر، ەكى جىل شىداساڭىزدار ار جاعىندا جاس بۋىن دا بيلىك باسىنا كەلەدى» دەپ ايتقان ءسوزى.

بۇدان بولەك قازىرگى تاڭدا شاۆكات ميرزيەەۆ وزبەكستان حالقىنان كەلىپ جاتقان سۇرانىس، تالاپتارعا دا ەرىكسىز نازار اۋدارۋدا. يسلام كارىموۆ كەزىندەگى بيلىك حالىقپەن مۇلدە ساناسپايتىن بولسا، قازىر جاعداي مۇلدە باسقا. ويتكەنى كارىموۆ كوز جۇمعاننان كەيىن، ونىڭ وتباسى، ياعني گۋلنارا كارىموۆانىڭ تاعدىرى مەن بيلىكتەگى اۋىس-تۇيىستەر وزبەك جۇرتشىلىعىن قاتتى الاڭداتىپ وتىر.  سول ءۇشىن بيلىك ماڭىندا بولىپ جاتقان دۇنيەلەردەن وزبەكستان قوعامىنىڭ نازارىن وزگە دۇنيەلەرگە اۋدارۋ ماقساتىندا ميرزيەەۆ ءتۇرلى قادامدارعا بارۋدا. مىسالى وسى جەردە شاۆكات ميرزيەەۆتىڭ وزبەك جۋرناليستەرىنە «قوعامدا بولىپ جاتقان وزەكتى ماسەلەلەردى قوزعاڭدار» دەگەن ءسوزىنىڭ شىن مانىندەگى ماعىناسىن دا اڭعارۋعا بولادى. ول وسى ءسوزى ارقىلى كارىموۆ وتباسى ماڭىنداعى داۋدان قوعام نازارىن باسقا دۇنيەلەرگە اۋدارۋمەن قاتار، ەلدەگى بيلىك بىلمەيتىن پروبلەمالاردىڭ باسىن اشىپ الۋدى دا كوزدەپ وتىرعاندىعىن بايقايمىز.

جالپى يسلام كارىموۆ دۇنيەدەن وزعالى بەرى رەسمي تاشكەنت كارىموۆتى ءجيى-ءجيى ماقتاپ، ناسيحاتتاعانىمەن ميرزيەەۆ بيلىگى وزبەكستاننىڭ قازىرگى قيىن جاعدايىن ءوز مويىندارىنا العىلارى كەلمەيتىنىن دە بايقاتتى. ولار سوڭعى ۋاقىتتا ەسكىلىكتىڭ ءداۋىرى وتكەنىن ايتىپ، جاڭا ۋاقىتتىڭ، جاڭا قادامداردىڭ جاسالاتىن كەزى كەلگەنىن حالىق ساناسىنا سىڭىرۋدە. بۇل ميرزيەەۆتىڭ يسلام كارىموۆ قۇرىپ كەتكەن جۇيەدەن ءبىر جولاتا قۇتىلعىسى كەلەتىندىگىنىڭ بەلگىسى.

قورىتا كەلگەندە بۇگىن وزبەكستان بيلىگىنىڭ باسىنا كەلگەن كۇن، ەرتەڭ كەڭەستەر وداعى قۇلاعالى بەرى پرەزيدەنت اۋىستىرىپ كورمەگەن تمد ەلدەرىنىڭ قاي-قايسىنىڭ بولسىن باسىنا كەلەرى حاق. 20-30 جىل بيلىك باسىندا وتىرعان ادامنىڭ قۇرعان جۇيەسى، دۇنيەدەن وتكەن سوڭ وزىنەن كەيىنگى بيلىك جۇيەسىن قۇرۋعا ءوز زاردابىن تيگىزەتىنىن وزبەكستان جاعدايى دالەلدەپ وتىر.

“The Qazaq Times”