كىتاپحانا-ۇلتتىڭ رۋحاني قورى. تاريحپەن ءبىلىمنىڭ  التىن ورداسى. سوندىقتان دا جازۋشى ءابىش كەكىلباەۆ; “مەن كىتاپحانانى اقىل-ءبىلىم، ادامگەرشىلىك ورداسى دەپ بىلەمىن. ال كىتاپحاناشىلاردى ەشقاشان جوعالماۋعا ءتيىستى سول اسىل قازىنانىڭ ساقشىلارى سانايمىن،” –دەسە كەرەك.

العاشقى كىتاپحانالار قوعامداعى ءدىنني مەكەمەلەردىڭ قاتارىنان تىركەلسە، العاشقى كىتاپحاناشىلار – ازاماتتارعا رۋحاني قولايلىقتاردى، جازبا مۇرالاردى، ءتىپتى عالامدىق كارتينانى ساقتاپ جەتكىزۋشى ابىزدار بولعان. ال ءبىزدىڭ ەلىمىز ەڭ العاش وتىرار كىتاپحاناسىمەن ءماشھۇر بولعان. الەمدە ەكىنشى ورىندى يەلەگەن وتىرار كىتاپحاناسى تۋرالى قىتاي ساياحاتشىسى لۋ-تسزين بىلاي دەيدى: «وتىراردىڭ داڭقى شاراپحاناسىمەن ەمەس، مەيمانحاناسىمەن ەمەس، ايگىلى كىتاپحاناسىمەن شىقتى».

جالپى، قازاقستانداعى كىتاپحانا ءىسىنىڭ قالىپتاسۋ تاريحىنا 200 جىلعا جۋىقتاپتى. تۇڭعىش كىتاپحانا 1831 جىلى ورال قالاسىنداعى اسكەري ۋچيليششە جانىنان اشىلسا، 1858 جىلى ا. د. ستولىپيننىڭ باستاماسىمەن كوپشىلىك كىتاپحاناعا اينالادى. سودان بەرى قانشا عاسىر وتسەدە، ءوز قىزمەتىن جالعاستىرىپ كەلە جاتقان كىتاپحانالار بۇگىندە از ەمەس.

وتكەن عاسىرلاردا كىتاپحانانىڭ ماڭىزى زور بولعانى بارلىعىمىزعا ءمالىم. بۇگىنگىدەي ينتەرنەت نەمەسە ءتۇرلى اقپارات قۇرالدارى بولماعان سول زاماندارا، كادىمگىدەي وقىرمان مادەنيەتى قالىپتاسىپ، ولاردان ءتۇرلى تانىمال تۇلعالار شىققان. سول كەزدەردەگى قاندايدا ءبىر اتاقتى ادامداردىڭ ومىرىنە ۇڭىلسەك، ولار جاس كەزىندە كىتاپتى ءسۇيىپ وقىعان نەمەسە كىتاپحاناشى بولعان. ماسەلەن; پلاتون، اريستوتەل، ەۆكليد، ەۆريپيد ءتارىزدى تۇلعالار جەكە كىتاپحانالاردىڭ يەسى بولعان.

ال عىلىممەن ءبىلىم ۇشقان قۇستاي دامىعان بۇگىنگى تاڭدا، جاس ۇرپاقتىڭ جۇرەگىن جاۋلاعان ينتەرنەت، وقىرماندى  كىتاپتان الىستاتىپ عانا قويماي، كىتاپحانانىڭ ماعىزىن وقىرمانعا ۇمىتتىرعانداي. ادام ومىرىندە ءاربىرىنىڭ وزىندىك ورىنى بار قاجەتتىلىكتەردى ەسكەرەر بولساق، ينتەرنەت، الەۋمەتتىك جەلى كۇندەلىكتى جاڭالىقتاردى، قاجەتتى اقپاراتتاردى جىلدام بولىسۋگە نەمەسە قاراۋعا قولايلى بولعانىمەن، كوركەم ادەبيەتتى  كوكەيگە تۇيۋدە قولمەن ۇستاپ، كوزبەن كورىپ وقيتىن كىتاپتىڭ ادام جانىنا بەرەر ءلاززاتى مەن اسەرىنىڭ ورنىن باسا الماق ەمەس.

بۇگىنگى وقىرمان ويىنىڭ جۇتاڭدىعى سونشالىقتى، الەۋمەتتىك جەلىلەردە بلوگەرلەردىڭ شەتەل مەتوديكاسىنان ءۇزىپ-جۇلىپ العان “بايۋدىڭ جولى، ءوزىڭدى وزگەرت، تۋپ ساناڭدى ويات نەمەسە قارىزدان قۇتىل...” دەگەن سياقتى ءتۇرلى كەڭەستەرىن تىڭداي سالا، وسى كىتاپتاردى ىزدەپ كىتاپحاناعا جۇگىرەدى. ال بىزدە كازىر اقىندا، جازۋشى دا كوپ، اۋدارماشى جوق. ونداي كىتاپتاردىڭ وتاندىق كىتاپحانالار قورىندا  انا تىلىمىزدە اۋدارماسى ساناۋلى عانا، بىرنەشە ءتۇرى ورىس تىلىندە، بىرەن-ساران اعىنشىن تىلىندە عانا بار.

تەگىن تۇرعان كوركەم ادەبيەتىمىزبەن مادەنيەتىمىزدى، تاريحىمىزدى كوزگەدە ىلمەي، قاتتاپ جىيناپ قويىپ، وزدەرى قارىزعا بۋىلىپ ءجۇرىپ،  قىپ-قىزىل اقشاعا، شەتەلدىڭ پسيحولوگيالىق، ماتيۆاتسيالىق نەمەسە قارجىلىق ساۋاتتاردى اشاتىن كىتاپتارىن ساتىپ الىپ، سودان ومڭرلەرىن وزگەرتىپ، كەرەمەت بوپ كەتكەندەرى دە شامالى. بىلگەن ادامعا، ادام بالاسى رۋحاني باي بولعاندا عانا ناعىز بايعا اينالاتىنىن بۇگىنگى وقىرمان مويىنداۋعا قۇلقى جوق. رۋحاني بايۋدىڭ تاپتىرماس داۋاسى ءوزىمىزدىڭ كوركەم ادەبيەت ەكەنىن قايتالاپ ايتقىم كەلەدى.

سونىمەن قاتار، كەيبىر وقىرمان قاۋىم ونىڭ ىشىندە بيلىك وكىلدەرى، ءتىپتى زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ ءوزى كىتاپحاناشىلارعا  كۇتۋشى سياقتى قارايتىنى دا قىزىق ەندى. تىم ايانىشتى كوزقاراس. شىن مانىندە، كىتاپحاناشى – عۇلاما عالىم، كىتاپحاناشى – فيلوسوف، كىتاپحاناشى – تاريحشى، كىتاپحاناشى – ماتەماتيك، كىتاپحاناشى – پەداگوگ، كىتاپحاناشى – عالىم، كىتاپحاناشى – جازۋشى، كىتاپحاناشى – ەلشى، كىتاپحاناشى – پرەمەر-مينيستر، كىتاپحاناشى – پرەزيدەنتتىڭ جۇبايى، كىتاپحاناشى – زاڭگەر، كىتاپحاناشى – ونەرتانۋشى، كىتاپحاناشى – تاربيەشى، كىتاپحاناشى – IT مامان. بۇعان قاراپ، ءامىرشى دە، ءانشى دە، اقىن دا، اعارتۋشى دا كىتاپحاناشى كاسىبىنىڭ كىلتىن ۇستاعانىنا كامىل سەنىڭىز. سەبەبى، كىتاپحاناشىلار كۇن ۇزاققا سورەگە تىزىلگەن كىتاپتارعا قاراپ وتىرمايدى. ولار قوردى رەتتەيدى، تاريحتى تاراتادى، رۋحانياتتى ساقتايدى، بولاشاقتى كۇزەتەدى.

ءسوز سوڭىندا، بولاشاق ءۇشىن  عىلىمنىڭ ورنى قانشالىق ماڭىزدى بولسا، كىتاپپەن كىتاپحانادا سونشالىق ماڭىزدى بولماق. ءدىننىڭ ورداسى-مەشىت بولسا، عىلىمنىڭ ورداسى- كىتاپحانا بولىپ سانالادى. ەندەشە كىتاپحانانى دا نازاردان تىس قالدىرمايىق.

تالدىقورعان قالاسى

ءامينا ادايحان