Kitaphana-wlttıñ ruhani qorı. Tarihpen bilimnıñ  altın ordası. Sondıqtan da jazuşı Äbiş Kekilbaev; “Men kitaphananı aqıl-bilim, adamgerşilik ordası dep bilemin. Al kitaphanaşılardı eşqaşan joğalmauğa tiisti sol asıl qazınanıñ saqşıları sanaymın,” –dese kerek.

Alğaşqı kitaphanalar qoğamdağı dinni mekemelerdiñ qatarınan tirkelse, alğaşqı kitaphanaşılar – azamattarğa ruhani qolaylıqtardı, jazba mwralardı, tipti ğalamdıq kartinanı saqtap jetkizuşi abızdar bolğan. Al bizdiñ elimiz eñ alğaş Otırar kitaphanasımen mäşhwr bolğan. Älemde ekinşi orındı ielegen Otırar kitaphanası turalı qıtay sayahatşısı Lu-Czin bılay deydı: «Otırardıñ dañqı şaraphanasımen emes, meymanhanasımen emes, äygili kitaphanasımen şıqtı».

Jalpı, Qazaqstandağı kitaphana isiniñ qalıptasu tarihına 200 jılğa juıqtaptı. Twñğış kitaphana 1831 jılı Oral qalasındağı äskeri uçilişe janınan aşılsa, 1858 jılı A. D. Stolıpinnıñ bastamasımen köpşilik kitaphanağa aynaladı. Sodan beri qanşa ğasır ötsede, öz qızmetin jalğastırıp kele jatqan kitaphanalar büginde az emes.

Ötken ğasırlarda kitaphananıñ mañızı zor bolğanı barlığımızğa mälim. Bügingidey internet nemese türli aqparat qwraldarı bolmağan sol zamandara, kädimgidey oqırman mädenieti qalıptasıp, olardan türli tanımal twlğalar şıqqan. Sol kezderdegi qandayda bir ataqtı adamdardıñ ömirine üñilsek, olar jas kezinde kitapti süyip oqığan nemese kitaphanaşı bolğan. Mäselen; Platon, Aristotel', Evklid, Evripid tärizdi twlğalar jeke kitaphanalardıñ iesi bolğan.

Al ğılımmen bilim wşqan qwstay damığan bügingi tañda, jas wrpaqtıñ jüregin jaulağan internet, oqırmandı  kitaptan alıstatıp ğana qoymay, kitaphananıñ mağızın oqırmanğa wmıttırğanday. Adam ömirinde ärbiriniñ özindik orını bar qajettilikterdi eskerer bolsaq, Internet, äleumettik jeli kündelikti jañalıqtardı, qajetti aqparattardı jıldam bölisuge nemese qarauğa qolaylı bolğanımen, körkem ädebietti  kökeyge tüyude qolmen wstap, közben körip oqitın kitaptiñ adam janına berer läzzäti men äseriniñ ornın basa almaq emes.

Bügingi oqırman oyınıñ jwtañdığı sonşalıqtı, äleumettik jelilerde blogerlerdiñ şetel metodikasınan üzip-jwlıp alğan “Bayudıñ jolı, öziñdi özgert, tup sanañdı oyat nemese qarızdan qwtıl...” degen siyaqtı türli keñesterin tıñday sala, osı kitaptardı izdep kitaphanağa jügiredi. Al bizde kazir aqında, jazuşı da köp, audarmaşı joq. Onday kitaptardıñ otandıq kitaphanalar qorında  ana tilimizde audarması sanaulı ğana, birneşe türi orıs tilinde, biren-saran ağınşın tilinde ğana bar.

Tegin twrğan körkem ädebietimizben mädenietimizdi, tarihımızdı közgede ilmey, qattap jıynap qoyıp, özderi qarızğa buılıp jürip,  qıp-qızıl aqşağa, şeteldiñ psihologiyalıq, mativaciyalıq nemese qarjılıq sauattardı aşatın kitaptarın satıp alıp, sodan ömñrlerin özgertip, keremet bop ketkenderi de şamalı. Bilgen adamğa, adam balası ruhani bay bolğanda ğana nağız bayğa aynalatının bügingi oqırman moyındauğa qwlqı joq. Ruhani bayudıñ taptırmas dauası özimizdiñ körkem ädebiet ekenin qaytalap aytqım keledi.

Sonımen qatar, keybir oqırman qauım onıñ işinde bilik ökilderi, tipti ziyalı qauım ökilderiniñ özi kitaphanaşılarğa  kütuşi siyaqtı qaraytını da qızıq endi. Tım ayanıştı közqaras. Şın mäninde, kitaphanaşı – ğwlama ğalım, kitaphanaşı – filosof, kitaphanaşı – tarihşı, kitaphanaşı – matematik, kitaphanaşı – pedagog, kitaphanaşı – ğalım, kitaphanaşı – jazuşı, kitaphanaşı – elşi, kitaphanaşı – prem'er-ministr, kitaphanaşı – prezidenttiñ jwbayı, kitaphanaşı – zañger, kitaphanaşı – önertanuşı, kitaphanaşı – tärbieşi, kitaphanaşı – IT maman. Bwğan qarap, ämirşi de, änşi de, aqın da, ağartuşı da kitaphanaşı käsibiniñ kiltin wstağanına kämil seniñiz. Sebebi, kitaphanaşılar kün wzaqqa sörege tizilgen kitaptarğa qarap otırmaydı. Olar qordı retteydi, tarihtı taratadı, ruhaniyattı saqtaydı, bolaşaqtı küzetedi.

Söz soñında, bolaşaq üşin  ğılımnıñ ornı qanşalıq mañızdı bolsa, kitappen kitaphanada sonşalıq mañızdı bolmaq. Dinniñ ordası-meşit bolsa, ğılımnıñ ordası- kitaphana bolıp sanaladı. Endeşe kitaphananı da nazardan tıs qaldırmayıq.

Taldıqorğan qalası

Ämina ADAYHAN