زەلەنسكيدىڭ وليگارحتارعا قارسى كۇرەسى باستالدى

«ءيا، ۋكراينادا وليگارحتار بار جانە ولار ساياساتقا ىقپال ەتتى. ەندى ولار مەملەكەتتىڭ دامۋىنا نۇقسان كەلتىرە المايدى». بۇل – ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكيدىڭ ءسوزى. وسىدان بىرنەشە كۇن بۇرىن ول جوعارعى راداعا وليگارحتار تۋرالى زاڭ جوباسىن ۇسىندى. ەگەر قۇجات ءىس جۇزىندە ناتيجە كورسەتسە، ۋكرايناداعى كلاندىق-وليگارحيالىق جۇيەگە نۇكتە قويىلادى.

دەگەنمەن قۇجات زەلەنسكيدىڭ ساياسي قارسىلاستارى مەن وليگارحتار تاراپىنان قاتتى سىنعا ۇشىرادى. ولار جاس پرەزيدەنتتىڭ ساياساتتاعى بەتالىسىنا كۇمان كەلتىرە باستادى.

كۋچمادان زەلەنسكيگە دەيىن

ۋكراينادا «وليگارحتار ءداۋىرى» لەونيد كۋچمانىڭ پرەزيدەنتتىك كەزەڭىندە، جەكەشەلەندىرۋ كاسىپكەرلەردىڭ شەكتەۋلى توبىنا وتكەن كەزدە پايدا بولدى. ولاردىڭ ارقايسىسىنىڭ ءوز تاريحى بار: رينات احمەتوۆ دونەتسك جۇمىسشىلارىنان شىققان، پاۆەل لازارەنكو كسرو ىدىراعانعا دەيىن دنەپروپەتروۆسك كوكپ كوميتەتىندە اۋىل شارۋاشىلىعىن باسقارعان، ال ينجەنەر-مەتاللۋرگ ۆيكتور پينچۋك لەونيد كۋچمانىڭ كۇيەۋ بالاسى ەدى.

كۋچما كەزىندە وليگارحتار دەپۋتات بولدى نەمەسە جوعارعى رادانىڭ بارلىق فراكتسيالارىنا ۇستەمدىك ەتە الدى. مۇنداعى ستسەناري دە بەگىلى: كلاندىق جۇيەنى قالىپتاستىرعان وليگارحتار ءوز ادامدارىن ۇكىمەتكە ۇسىندى نەمەسە ولارعا ءىرى شەشىمدەر قابىلداۋعا قولداۋ كورسەتتى.

كۋچما كەتكەننەن كەيىن وليگارحتاردىڭ باسىم بولىگى ساياساتقا كەلدى. ولار ءبىر ۋاقىتتا بيلىك پارتيالارىن دا، وپپوزيتسيالىق پارتيالاردى دا قولداي الدى.

ۆلاديمير زەلەنسكي جانە لەونيد كۋچما. فوتو: ار

2014 جىلدىڭ كوكتەمىندە، ۋكراينانىڭ شىعىسىنداعى قاقتىعىس باستالعاندا قوس وليگارح – يگور كولومويسكي مەن سەرگەي تارۋتتى دنەپروپەتروۆسك جانە دونەتسك وبلىستارىنىڭ ستراتەگيالىق گۋبەرناتورلارى ەتىپ تاعايىندادى.

يانۋكوۆيچ قاشىپ كەتكەننەن كەيىن وليگارحتاردىڭ ساياساتتاعى ۇستەمدىگى تىپتەن ارتتى. قازىر دە ولار ۋكرايناداعى ىقپالىن ساقتاپ وتىر.

الەۋمەتتىك ساۋالناما ناتيجەسىندە ۋكرايندىقتاردىڭ 92%-ى وليگارحتار ۋكراين قوعامىنا ۇلكەن اسەر ەتەدى دەيدى. ال ەل ەكونوميكاسىنداعى وليگارحتاردىڭ ۇستەمدىگىن ۋكراينانىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەتىن نەگىزگى پروبلەمالاردىڭ ءبىرى دەپ سانايدى.

پرەزيدەنتتىك انت قابىلداعاننان كەيىن ەكى جىل وتكەن سوڭ زەلەنسكي وليگارحتارعا قارسى العاشقى قادامىن جاسادى.

وليگارحتار تۋرالى زاڭ

زەلەنسكيدىڭ ءوزى وليگارحتار تۋرالى زاڭ جوباسى «قوعامدىق ومىردە ساياسي سالماعى بار ادامداردىڭ شامادان تىس ىقپالىنان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە تونەتىن قاتەرلەردىڭ الدىن الۋ تۋرالى» قۇجات دەيدى.

وسى قۇجاتقا سايكەس، وليگارح مارتەبەسىن الۋ ءۇشىن بەلگىلى ءبىر تۇلعا وسى ءتورت كريتەريدىڭ ۇشەۋىنە سايكەس كەلۋى كەرەك:

• ساياسي ومىرگە قاتىسادى (بۇعان مەملەكەتتىڭ بارلىق ساياسي ەليتاسى كىرەدى – رادا دەپۋتاتتارىنان پرەزيدەنتكە دەيىن، گۋبەرناتورلاردان ۇكىمەت مۇشەلەرىنە دەيىن، سونداي-اق ساياسي پارتيالاردىڭ قىزمەتىن نەمەسە ساياسي تالاپتارى بار اكتسيالاردى قارجىلاندىراتىن ادامدار);
• باق-قا ايتارلىقتاي اسەر ەتەدى (باسپا جانە ينتەرنەت-باق، اقپاراتتىق اگەنتتىكتەر، راديوستانتسيالار مەن تەلەارنالاردىڭ يەلەرى);
• تابيعي مونوپوليانىڭ سۋبەكتىسى نەمەسە ۇلتتىق تاۋار نارىعىندا مونوپوليالىق جاعدايعا يە كومپانيانىڭ يەسى بولۋى ءتيىس;
• ول شامامەن 83 ميلليون دوللار بولاتىن راستالعان اكتيۆتەرگە يە.

«وليگارحيالىق» ولشەمدەرگە سايكەس كەلەتىن ادامدار ارنايى تىزىمگە ەنگىزىلەدى. بۇعان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جانە قورعانىس كەڭەسى جاۋاپ بەرەدى.

ولارعا ءىرى جەكەشەلەندىرۋگە قاتىسۋعا، سونداي-اق ساياسي پارتيالاردى تىكەلەي نەمەسە جاناما قارجىلاندىرۋعا تىيىم سالىنادى.

"The Qazaq Times"