Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy. Foto: 24tv.ua

«Iä, Ukrainada oligarhtar bar jäne olar sayasatqa ıqpal etti. Endi olar memlekettiñ damuına nwqsan keltire almaydı». Bwl – Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiydiñ sözi. Osıdan birneşe kün bwrın ol Joğarğı Radağa oligarhtar turalı zañ jobasın wsındı. Eger qwjat is jüzinde nätije körsetse, Ukrainadağı klandıq-oligarhiyalıq jüyege nükte qoyıladı.

Degenmen qwjat Zelenskiydiñ sayasi qarsılastarı men oligarhtar tarapınan qattı sınğa wşıradı. Olar jas prezidenttiñ sayasattağı betalısına kümän keltire bastadı.

Kuçmadan Zelenskiyge deyin

Ukrainada «oligarhtar däuiri» Leonid Kuçmanıñ prezidenttik kezeñinde, jekeşelendiru käsipkerlerdiñ şekteuli tobına ötken kezde payda boldı. Olardıñ ärqaysısınıñ öz tarihı bar: Rinat Ahmetov Doneck jwmısşılarınan şıqqan, Pavel Lazarenko KSRO ıdırağanğa deyin Dnepropetrovsk KOKP komitetinde auıl şaruaşılığın basqarğan, al injener-metallurg Viktor Pinçuk Leonid Kuçmanıñ küyeu balası edi.

Kuçma kezinde oligarhtar deputat boldı nemese Joğarğı Radanıñ barlıq frakciyalarına üstemdik ete aldı. Mwndağı scenariy de begili: klandıq jüyeni qalıptastırğan oligarhtar öz adamdarın Ükimetke wsındı nemese olarğa iri şeşimder qabıldauğa qoldau körsetti.

Kuçma ketkennen keyin oligarhtardıñ basım böligi sayasatqa keldi. Olar bir uaqıtta bilik partiyaların da, oppoziciyalıq partiyalardı da qolday aldı.

Vladimir Zelenskiy jäne Leonid Kuçma. Foto: AR

2014 jıldıñ kökteminde, Ukrainanıñ şığısındağı qaqtığıs bastalğanda qos oligarh – Igor' Kolomoyskiy men Sergey Taruttı Dnepropetrovsk jäne Doneck oblıstarınıñ strategiyalıq gubernatorları etip tağayındadı.

YAnukoviç qaşıp ketkennen keyin oligarhtardıñ sayasattağı üstemdigi tipten arttı. Qazir de olar Ukrainadağı ıqpalın saqtap otır.

Äleumettik saualnama nätijesinde ukraindıqtardıñ 92%-ı oligarhtar ukrain qoğamına ülken äser etedi deydi. Al el ekonomikasındağı oligarhtardıñ üstemdigin Ukrainanıñ damuına kedergi keltiretin negizgi problemalardıñ biri dep sanaydı.

Prezidenttik ant qabıldağannan keyin eki jıl ötken soñ Zelenskiy oligarhtarğa qarsı alğaşqı qadamın jasadı.

Oligarhtar turalı zañ

Zelenskiydiñ özi oligarhtar turalı zañ jobası «qoğamdıq ömirde sayasi salmağı bar adamdardıñ şamadan tıs ıqpalınan wlttıq qauipsizdikke tönetin qaterlerdiñ aldın alu turalı» qwjat deydi.

Osı qwjatqa säykes, oligarh märtebesin alu üşin belgili bir twlğa osı tört kriteriydiñ üşeuine säykes kelui kerek:

  • sayasi ömirge qatısadı (bwğan memlekettiñ barlıq sayasi elitası kiredi – Rada deputattarınan prezidentke deyin, gubernatorlardan Ükimet müşelerine deyin, sonday-aq sayasi partiyalardıñ qızmetin nemese sayasi talaptarı bar akciyalardı qarjılandıratın adamdar);
  • BAQ-qa aytarlıqtay äser etedi (baspa jäne internet-BAQ, aqparattıq agenttikter, radiostanciyalar men telearnalardıñ ieleri);
  • tabiği monopoliyanıñ sub'ektisi nemese wlttıq tauar narığında monopoliyalıq jağdayğa ie kompaniyanıñ iesi boluı tiis;
  • ol şamamen 83 million dollar bolatın rastalğan aktivterge ie.

«Oligarhiyalıq» ölşemderge säykes keletin adamdar arnayı tizimge engiziledi. Bwğan Wlttıq qauipsizdik jäne Qorğanıs Keñesi jauap beredi.

Olarğa iri jekeşelendiruge qatısuğa, sonday-aq sayasi partiyalardı tikeley nemese janama qarjılandıruğa tıyım salınadı.

"The Qazaq Times"