الياسكاداعى ارباسۋ: كەزدەسۋدەن كەيىن قىتاي دەلەگاتسياسىنا قوناعاسى دا بەرىلمەدى

الياسكادا اقش پەن قىتايدىڭ سىرتقى ىستەر جونىندەگى جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالارى اراسىندا كەزدەسۋ ءوتتى. بۇل بايدەن ءوز قىزمەتىن باستاعاننان بەرگى ونىڭ وكىلدەرىنىڭ العاش رەت قىتاي لاۋازىمدىلارىنا بەتپە-بەت كەزدەسۋى ەدى. كەزدەسۋدىڭ قالاي وتەتىنى بۇعان دەيىن دە اقپارات قۇرالدارىندا تالقىلانعان، الايدا تاراپتار ءبىر-بىرىنە سونشالىق وتكىر سىنداردى بوراتادى دەپ ەشكىم كۇتپەگەن ەدى.

اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى بلينكەن مەن قىتاي ءسىم باسشىسى ۋاڭ ي باستاپ بارعان دەلەگاتتار كەلىسسوز ۇستەلىنە وتىرۋدان بۇرىن مەديا الدىندا ءبىر-بىرلەرىن وتكىر سىندارمەن سىناپ الىستى. ايتالىق، اقش تارابى قىتايدىڭ كەيبىر ارەكەتتەرىن اشىق ايىپتاپ، حالىقارالىق ءتارتىپتى، اقش پەن ونىڭ وداقتاستارىنىڭ مۇددەسىن قورعايتىنىن ايتسا، قىتاي دا ءوز كەزەگىندە قاتاڭ مامىلەدە جاۋاپ بەردى.

بلينكەن ۋاڭ يعا كەزدەسۋدەن بۇرىن جاپونيا مەن وڭتۇستىك كورەيا ساپارلاي بارىپ كەلگەن بولاتىن. ول ۋاڭ يمەن كەلىسسوزگە كىرۋدەن بۇرىن جاساعان مالىمدەمەسىندە ءوزىنىڭ اقش جانە ونىڭ وداقتاستارى، ايماقتاعى بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىق ءۇشىن بۇل كەلىسسوز ۇستەلىنە وتىرعالى تۇرعانىن ايتىپ وتكەن. سونداي-اق، حالىقارالىق ەرەجەلەردىڭ بۇزىلۋى الەمدە زورلىق-زومىلىق الىپ كەلەتىنىن دە اتاپ كورسەتتى.

«رەيتەر»، «امەريكا داۋىسى» سەكىلدى ءىرى اقپارات اگەنتتىكتەرىنىڭ جازۋىنشا، كەزدەسۋدە اقش تارابى بۇعان دەيىن سەزىمتال تاقىرىپ بولىپ كەلگەن ماسەلەنىڭ بارلىعىن اشىق جايىپ سالعان. ايتالىق، شىڭجاڭ، گونكونگ، تايۋان ماسەلەلەرىندەگى قىتايدىڭ ارەكەتتەرى ەرەجەلەرگە نەگىزدەلگەن جاھاندىق تۇراقتىلىققا قاۋىپ توندىرەتىنىن ەسكەرتكەن. بۇل تاقىرىپتاردىڭ تالقىعا سالىناتىنىن بلينكەن الدىن الا دا ايتقان.

قىتاي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ۋاڭ ي دا ءوز كەزەگىندە اقش-تى ىشكى ىسىمىزگە ارالاستى دەپ ايىپتادى. «قىتاي ەشقاشاندا اقش-تىڭ بۇرىنعى، قازىرگى جانە بولاشاقتاعى ايىپتاۋلارىن دا قابىلدامايدى. سونىمەن بىرگە ءبىز اقش-تان قىتايدىڭ ىشكى ىستەرىنە ءوز ەركىمەن ارالاسۋ تۋرالى وسى گەگەمونيستىك ارەكەتتەن باس تارتۋدى سۇرايمىز، بۇل ەسكى پروبلەمانى تۇزەتۋ كەرەك»، – دەگەن ەكەن ۋاڭ ي.

سەيسەنبىدە، اقش قازىنا دەپارتامەنتى گونكونگ ءىسى بويىنشا قىتايدىڭ 24 لاۋازىمدى تۇلعاسىن سانكتسيا تىزىمىنە ەنگىزگەن بولاتىن. ۋاڭ ي بۇل تۋرالى دا قاتاڭ پىكىر تانىتتى. «ەگەر بۇنى اقش قىتايدان ءوزىنىڭ ارتىقشىلىعىن كۇشەيتۋ ءۇشىن جاساعان بولسا، بۇل دۇرىس جاسالعان ەسەپ دەپ ويلامايمىن. بۇل تەك ءوزىنىڭ ىشكى دارمەنسىزدىگى مەن السىزدىگىن عانا دالەلدەي الادى. ول قىتايدىڭ زاڭدى جاعدايىنا اسەر ەتپەيدى جانە بۇل قىتاي حالقىنىڭ ەرىك-جىگەرىن مۇقالتا المايدى»، – دەپ سالدى ۋاڭ ي.

جالپى، اقش پەن قىتاي لاۋازىمدىلارى كەزدەسۋگە ءبىر كۇن قالعانعا دەيىن ۋاشينگتون تارابى قىتايعا قارسى بىرقاتار قىسىم جاساپ ۇلگەردى. قىتايلىق شەندىلەرگە سانكتسيادان تىس، قىتايلىق كومپانيالاردى سانكتسيا تىزىمىنە قوسۋدىڭ جاڭا راۋندىن جاسادى.

قىتاي دەلەگاتسيا جەتەكشىلەرىنىڭ جوعارىداعىداي قاتاڭ پىكىرگە تولى باياندامالارى اياقتالا سالىسىمەن، اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى بلينكەن بىردەن قوسىمشا ءسوز الىپ سويلەدى. ول ءوزىنىڭ ەكى ايعا جۋىق مەملەكەتتىك حاتشى قىزمەتىندە الەمنىڭ جۇزدەن استام ەلىنىڭ ءسىم باسشىلارىمەن سويلەسكەنىن جانە سول كۇنى عانا جاپونيا مەن كورەيا ساپارىنان ورالىپ تۇرعانىن اتاپ ءوتتى. بليلنكەن يان جيەچى مەن ۋاڭ يگە قاراپ: «مەن سىزدەرگە ايتا كەتەيىن، مەنىڭ ەستىگەندەرىم سىزدەردىڭ سيپاتتاعاندارىڭىزدان مۇلدە باسقا. مەن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ورالۋى جانە وداقتاستارىمىز بەن سەرىكتەرىمىزبەن بايلانىستىڭ جاڭعىرتىلۋىنا دەگەن تەرەڭ ريزاشىلىقتاردى ەستىدىم. مەن جانە ءسىزدىڭ ۇكىمەت قابىلداعان كەيبىر شارالار ءۇشىن قاتتى الاڭداۋشىلىقتى دا ەستىدىم. ءبىز بۇگىنگى شىناي كەزدەسۋدە وسىلاردى تالقىلاۋعا مۇمكىندىك الامىز»، – دەدى بلينكەن.

ودان كەيىن بايدەننىڭ قاۋىپسىزدىك جونىندەگى كەڭەسشىسى سالليۆان ءبىر اۋىز ءسوز قىستىرا كەتتى: «وزىنە سەنىمدى ەل ءوزىنىڭ كەمشىلىكتەرىن مۇقيات تەكسەرىپ، ءار قاشان جاقسارۋعا ۇمتىلادى. بۇل – امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ قۇپياسى»، – دەپ قوستى ساليۆان.

وسىلايشا الەم ەكى دەرجاۆا اراسىنداعى بۇعان دەيىن بولىپ كورمەگەن تارتىستى، ارباسۋعا كۋا بولدى. تاراپتار كەزدەسۋدە قانداي دا ءبىر كەلىسىمدەرگە كەلمەدى. بۇل بۇعان دەيىن دە بولجانعان. سالقىن قاباقپەن، سۋىققاندى كۇيدە تاراسقان. ءتىپتى، كەلىسسوزدەن كەيىن قىتايلىق دەلەگاتسياعا قوناقاسى دا ۇيىمداستىرلىماعان.

“The Qazaq Times”