تاعى دا اۋعانستان. وندا ەلدى شاريعاتپەن باسقارىپ، اسىرە ءدىني ۇستانىمداعى ەل قۇرعىسى كەلەتىن «تاليبان» قوزعالىسىنىڭ ىقپالى بۇرىن اي، جىل ساناپ ارتسا، قازىر كۇن ساناپ كەڭەيۋدە. سەبەبى، ەلدە رەسمي ۇكىمەتكە قولداۋ كورسەتىپ تۇرعان شەتەلدىك كۇشتەر بۇرىنعىدان ازايدى. قالعان اقش پەن وزگە دە شەت ەلدىك قارۋلى كۇشتەر اۋعانستاننان مامىرعا دەيىن شەگىنىپ كەتۋى ءتيىس. دونالد ترامپ پرەزيدەنتى بولىپ تۇرعان كەزدە «تاليبان» قوزعالىسىمەن جاساسقان كەلىسىم سولاي. بىراق، وسى ماسەلەنى ۋاشينگتوننىڭ جاڭا بيلىگى قايتا قاراۋعا تىرىسىپ جاتقانداي. مامىرعا دەيىنگى ساناۋلى ايلار شەشىمدى تۇبەگەيلى وزگەرتۋگە ازدىق ەتەدى، سوندىقتان تالىپتەردى قايتا كەلىسىمگە شارىقۋ قيىن.

جاقىندا ۋاشينگتوننىڭ اۋعانستان ءىسى بويىنشا ارنايى وكىلى زالماي حاليزات كابۋل مەن دوحاعا ساپارلاپ كەتكەنىن جازعان بولاتىنبىز، ءارى حاليزات ساپارىنان كەيىن اۋعانستاندا بىرقاتار ەلەۋلى وزگەرىستەر بولۋى مۇمكىن دەگەن بولجامىمىزدى دا ورتاعا سالعامىز. قازىر، بايدەن اكىمشىلىگى اۋعانستان ىسىمەن شىنداپ اينالىسا باستادى.

بايدەننىڭ باس ديپلوماتى، ياعني، اقش مەم. حاتشى بلينكەن اۋعانستان پرەزيدەنتى اشراف عانيعا حات جولداپ، تالىپتەردىڭ جازعى قارۋلى شابۋىلدارعا دايىندالىپ جاتقان ەسكەرتىپتى.  راسىندا دا، مامىر ايىندا ەلدەن ناتو باستاتقان شەتەلدىك كۇشتەر شىعىپ كەتسە، اۋعانستان جاعدايى قانداي بولاتىنىن قازىرشە ەلەستەتۋ قيىن.

مامىرعا دەينى ۋاقىت از دەگەنىمىزبەن، بايدەن بيلىگى ءۇشىن تالىپتەردى كەلىسىمگە شارىقىرۋعا سەبەپ كوپ. ءبىر عانا كەلىسىم شارتتارىن اتقارۋ بويىنشا دا «تاليبان» ءوز ۋادەسىن ورىنداپ وتىرعانى بايقالمايدى. بۇل دا سەبەپ. كەلىسىم بويىنشا، ەلدەگى شەتەلدىك كۇشتەر شىعارىلۋىنا جاۋاپ ەتىپ، ەلدەگى ەكسترەميستىك توپتاردىڭ شابۋىلىنا، شەتەلدىك ەلشىلىكتەر مەن ازداعان اسكەري نىساندارعا شابۋىلدى بولدىرماۋعا، ەلدەگى تۇراقتىلىقتى ساقتاۋعا جاۋاپ بەرەتىن بولىپ كەلىسكەن. بۇگىنگى اۋعانستان جاعدايىنان تالىپتەردىڭ مۇنداي جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنىپ جاتقانى جوق.

بلينكەننىڭ پرەزيدەنت عانيعا جازعان حاتىن BBC جاريا ەتتى. اقش مەملەكەتتىك حاتشىسىنىڭ سوزدەرىن عاني بيلىگى مەن تالىپتەرگە قاتار قىسىمدى ءتۇسىرۋ دەپ سانايتىندار دا بار. BBC بولسا «شەتەل اسكەرلەرى شىعىپ كەتىسىمەن ەلدە ازاماتتىق سوعىستىڭ ءورشىپ كەتۋىنەن الاڭدايدى» دەپ ساراپتاپتى. اقش راسىندا دا اۋعانستانداعى ازاماتتىق سوعىستان الاڭداي ما؟ نە ءۇشىن الاڭدايدى؟ بۇل سۇراقتارعا اتالعان اعىلشىن اقپارات الىبى تارابىنان بەرىلگەن جاۋاپتى كورمەدىك. دەگەنمەن، ونى وزىمىزشە تۇسىندىرۋگە بولادى. انىعىندا، قۇراما شتاتتار اۋعانستاندا بەلگىلى دەڭگەيدە قاقتىعىستاردىڭ توقتاماۋىنا مۇددەلى. اۋعانستاندا تىنىشتىق ورناتۋ ماقساتىندا بولعان ەل 19 جىل سوعىستى ناتيجەسىز اياقتاتىپ، كەتىپ قالماس ەدى. ونىڭ كوپ سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى قىتاي، ءبىرى رەسەي، وسى ەكەۋىنە شەكتەسىپ جاتقان ورتالىق ازيا جانە قىتايدىڭ ماڭىزدى وداقتاسى پاكىستان.

اۋعانستاندا قاقتىعىستار ونداعى بيلىكتىڭ قۋاتىن كەمىتىپ، ەكسترەميستىك، سەپاراتيستىك، تەررورلىق توپتاردىڭ كۇشەيۋىنە الىپ كەلەدى. بۇل قىتايدىڭ باتىس ىرگەسى، اسىرەسە ۇيعىرلاردىڭ تاريحي ورتالىعى قاشقاردىڭ جانىنان قۋاتتى جارىلعىش قويعانمەن بىردەي. سوعان قوسا ورتا ازيا مەن پاكىستاننىڭ دا مازاسى كەتەدى، بۇل رەسەي مەن قىتايدىڭ جۇيكەسىن جۇقارتاتىن جاعداي. وسىنىڭ ءوزى اناۋ اۋعانستاندا ءبىزدىڭ دە مۇددەلەرىمىزگە قاتىستى ىستەردىڭ بولىپ جاتقانىن كورسەتسە كەرەك.

“The Qazaq Times”