ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا ساياساتىنا نارازىلىق. فوتو: bne IntelliNews.

قىتايداعى ىشكى موڭعول اۆتونوميالى رەگيونىندا ۇكىمەتتىڭ جاڭا ساياساتىنا قارسى نارازىلىق شارالارى وتۋدە. بۇل موڭعول اۆتونوميالى ايماعىنداعى كۇتپەگەن ءارى سيرەك جاعداي. قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارىنىڭ مالىمەتتەرىنە قاراعاندا، مىڭداعان موڭعول ازاماتتارى ۇكىمەتتىڭ ءتىل تۋرالى جاڭا ساياساتىنا نارازىلىق ءبىلدىرىپ مەكتەپتەردىڭ الدىندا جينالعان.

وتكەن اپتانىڭ سوڭىندا باستالعان نارازىلىققا وسى جازدا جولعا قويىلعان اۆتونوميالى رەگيونداعى ءبىلىم بەرۋدەگى جاڭا ساياسات سەبەپ بولعان. ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا ساياساتى بويىنشا ىشكى موڭعول اۆتونومياسىنداعى ورتا-باستاۋىش مەكتەپتەردەگى وقىتۋ ءتىلىن موڭعول تىلىنەن بىرتىندەپ قىتاي تىلىنە اۋىستىرۋ كوزدەلگەن.

ايماقتاعى موڭعولدار بەيجىڭنىڭ تۇراقتى ءارى جۇيەلى جۇرگىزگەن ۇلتسىزداندىرۋ ساياساتىنىڭ ەڭ ايقىن كورىنىسى دەۋگە بولادى. ولار قازىرگە دەيىن ساقتالىپ تۇرعان ءوز انا ءتىلىن ۇلتتىق بىرەگەيلىگىنىڭ سوڭعى جۇرناعى سانايدى. سوندىقتان دا ۇكىمەتتىڭ بۇل ساياساتىن «شەكتەن شىعۋ» دەپ ەسەپتەگەن. ءبىر سوزبەن ايتقاندا ولار موڭعول ءتىلىنىڭ بىرتىندەپ جويىلىپ كەتۋىنەن الاڭدايدى.

ىشكى موڭعول اۆتونوميالى رەگيونى. فوتو: China Discovery7

الەۋمەتتىك مەديا پلاتفورمالارىندا تاراپ جاتقان مالىمەتتەردەن موڭعول اتا-انالار مەن وقۋشىلاردىڭ مەكتەپ الدىنا جينالىپ، بەيبىت نارازىلىق تانىتقانىن كورۋگە بولادى. ولار نارازىلىعىن موڭعول تىلىندە ءان ايتىپ، ۇرانداۋ ارقىلى بىلدىرۋدە. كەيبىر بەينە جازبالاردا مەكتەپ وقۋلىقتارىندا موڭعول ءتىلىنىڭ جوق ەكەنىنە نارازى اتا-انالاردى دا كورۋگە بولادى.

الەۋمەتتىك جەلىدە جۇرتتى تەبىرەنتكەنى «موڭعول ءتىلى – ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز! ءبىز ولسەك تە – موڭعولمىز!» دەپ ۇرانداعان توپتى ادامنىڭ «جان ايحايى» بولدى. ال، بۇگىن بۇنداي جازبالار قىتايلىق الەۋمەتتىك جەلىدەن جوعالىپ كەتتى. بۇل قىتايداعى ينتەرنەت تسەنزۋراسىنىڭ قانشالىقتى اۋقىمدى ەكەنىن كورسەتەدى.

بۇگىن تۇستەن بۇرىن ءىمار ءبىلىم باسقارماسى اتا-انالاردىڭ نارازىلىعىن سەيىلتۋ ماقساتىندا مالىمدەمە جاساعان. مالىمدەمەدە موڭعول جانە كورەي تىلدەرى (ايماقتاعى از ساندى ۇلت تىلدەرى) قولدانىلاتىن وقۋ قۇرالدارىنىڭ وزگەرىسسىز قالاتىنىن جەتكىزدى. وعان قوسا «قولدانىستاعى قوس تىلدە ءبىلىم بەرۋ» جۇيەسىنىڭ وزگەرمەگەنىن دە ايتتى. بۇعان قارماستان، وڭىردەگى كوپتەگەن موڭعول اتا-انالار جاڭا وقىتۋ ساياساتىنا نارازىلىق ءبىلدىرىپ، بالالارىن مەكتەپكە جىبەرمەۋگە شەشىم قابىلداعان. جەرگىلىكتى شەنەۋنىكتەر اتا-انالارعا قوڭىراۋ شالىپ، بالالارىن مەكتەپكە جىبەرۋگە ۇگىتتەپ جاتقانى تۋرالى دا مالىمەتتەر بار.

ۇزاق جىلدان بەرى كوممۋنيستىك قىتاي بيلىگى ەل ىشىندەگى از ساندى ۇلتتار قونىستانعان ايماقتا ۇلتسىزداندىرۋ ساياساتىن باياۋ جۇرگىزىپ وتىردى. تىلدەردى دامىتۋ، سالت-ءداستۇردى قورعاۋ تۋرالى باعدارلامالار دا بولعان. الايدا، قىتاي بيلىگىنە شي جينپيڭ كەلگەننەن بەرى قىتايداعى بارلىق ۇلتتى ەل حالقىنىڭ 91 پايىزىنان استامىن يەلەيتىن حان ۇلتىنىڭ مادەنيەتىنە تولىقتاي بىرىكتىرۋ ءۇردىسى قارقىندى ءارى كۇشتەپ جۇرگىزىلىپ كەلەدى.

شىنجاڭ جاعدايى. فوتو: VOA.

از ساندى ۇلتتاردىڭ تىلىندەگى ءبىلىم بەرۋ مەن ينفورماتسيا الماسۋعا دەگەن ەركىندىك شىڭجاڭ جەرىندە الدە قاشان شەكتەلگەن. جەرگىلىكتى قازاق، ۇيعىر تىلدەرىندەگى گازەت-جۋرنالداردىڭ شىعۋى بىرتىندەپ ازايتىلىپ، قازاق تىلىندە ءبىلىم بەرۋ تولىقتاي جويىلعان. الايدا، وڭىردەگى جەرگىلىكتى حالىق بىرنەشە جىل جالعاسقان كۇشتى تسەنزۋرا، قاتاڭ باقىلاۋدىڭ، باسىپ-جانشۋدىڭ ناتيجەسىندە ۇكىمەتتىڭ بۇل شەشىمىنە نارازىلىق بىلدىرۋگە دە شاماسى كەلمەگەن ەدى.

“The Qazaq Times”