ترامپ قىتاي باسشىسى شي جينپيڭمەن قارىم-قاتىناسىنىڭ جاقسى ەكەنىن، الايدا ونىمەن قازىر حابارلاسقىسى كەلمەيتىنىن دە مالىمدەگەن. بۇل ەكى ەلدىڭ قارىم-قاتىناسى ىرىقسىز تۇردە اجىراپ بارا جاتقانىنان دەرەك بەرەدى. قالىپتاسقان جاعداي جەكە تۇلعالاردىڭ بايلانىسىنا قاراماستان كەرى كەتىپ بارا جاتىر. فوتو: NYTimes.

اتى وشكىر جامان ىندەتتىڭ اتىن اتامايىق دەسەك تە، جاقىن ۋاقىتتارداعى ەل ءىشى مەن سىرتىنداعى ساياسي-ەكونوميكالىق ماسەلەلەردىڭ كوبى دەرلىك سونىمەن قاتىستى بولىپ وتىر. سوڭعى كەزدەگى اقش-قىتاي قاتىناسى دا، ناقتىراق ايتقاندا ەكى ەل اراسىنداعى قايشىلىق تا ىندەت سەبەبىنەن ءورشىپ كەتتى. بەيجىڭ بيلىگى كوروناۆيرۋس پاندەمياسىنا بايلانىستى اقش-تىڭ قىتايعا قارسى قىسىمىنا تىم قاتاڭ ايىپتاۋ سوزدەرىمەن جاۋاپ بەرۋدە. الەمدى جايلاعان ىندەت ءۇشىن اقش پەن قىتاي ءبىر-ءبىرىن ايىپتاۋىن ءالى تانباي كەلەدى. ءبىز جاساعان دۇنيە الەمى وراتىق قيىنشىلىقتار كەزىندە بىرلىك تانىتسا دەپ ۇمىتتەنەرىمىز انىق، وكىنىشكە وراي مۇددە بار جەردە جانە سول مۇددەلەر قايشى بولعان كەزدە بۇل مۇمكىن بولماي وتىر.

قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ۇگىت-ناسيحاتىن جۇرگىزەتىن مەملەكەتتىك اقپارات قۇرالدارىنىڭ كوبى اقش-قا قارسى جاۋاپتارىندا «اۋزىنان اق يت كىرىپ، كوك يت شىعىپ» جاتىر دەسەك تە بولاتىنداي. سونىڭ اراسىندا «زۇلىم»، «پسيحيكالىق اۋىتقۋ»، «ار-ۇياتتان بەزگەن» دەگەن اۋىر سوزدەر دە كەزدەسەدى. انىعىن ايتقاندا، كەزەكتەسكەن ايىپتاۋلار ەكى ەل قارىم-قاتىناسىن ەڭ سوراقى دەڭگەيگە الىپ باردى. تاراپتاردىڭ بۇل ارەكەتى جاڭا قىرعي-قاباق سوعىسىنا اپارادى دەگەن بولجامدار دا جوق ەمەس.

اقش پەن ونىڭ وداقتاستارى قىتايدىڭ ەكونوميكالىق، ديپلوماتيالىق جانە اسكەري كۇشىنىڭ ارتۋىنان بۇرىننان بەرى قاۋىپتەنىپ كەلگەن ەدى. قازىرگى مالىمدەملەرى مەن ءىس-قيمىلىنىڭ شەكبەرى بۇل كۇدىك پەن كۇماندى كۇشەيتىپ جىبەردى. ساراپشىلار، قىتايدىڭ بۇل اگرەسسيۆتى ارەكەتتەرى وزىنە كەرى اسەر ەتۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرتۋدە. سەبەبى، قىتاي الەمنىڭ ءوندىرىس وشاعى بولا تۇرا ەكونوميكاسى تىكەلەي سىرتقى ەكسپورتقا كوبىرەك تاۋەلدى. اگرەسسيۆتى ايىپتاۋلار ونىڭ حالىقارالىق بەدەلىن ءتىپتى دە تومەندەتىپ جاتقانى بەلگىلى.

ءبىز اقش-قىتاي اراسىنداعى قايشىلىقتىڭ تەك قانا ديپولوماتيالىق تىرەس ەمەس ەكەنىن انىقتاي ايتقىمىز كەلەدى. ەكى ەل اراسىنداعى تەكە-تىرەس ساياسي ۇگىت-ناسيحاتتار تارتىپ ساۋدا-ەكونوميكا، تىڭشىلىق ارەكەتتەردى قامتىعان بارلاۋ ىستەرى، عىلىم-تەحنولونيا باسەكەلەستىگى جانە اسكەري-قورعانىس شارالارىمەن وزگە دە ارەكەتتەردى قامتىپ وتىر. وتكەن جەكسەنبى كۇنى اقش پرەزيدەنتى Fox News ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا: «ءبىز بارلىق قارىم-قاتىناستى توقتاتا الامىز»، – دەدى. وسىنىڭ ءوزى-اق ەكى ەل قايشىلىعىنىڭ قاي دەڭگەيگە بارعانىن كورسەتىپ تۇر.

اقپارات قۇرالدارىندا جاريا بولعان ساراپشىلاردىڭ اقش-قىتاي قاتىناسىنا بەرگەن پىكىرلەرىن ورتاقاستىرساق، الەمدىك پاندەميادان كەيىن حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ جاڭا كورىنىسى پايدا بولۋى مۇمكىن. ال، اقش پەن قىتاي اراسىندا ساۋدا، تەحنولوگيا، وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزى جانە تايۋان ماسەلەلەرى ەڭ ۇلكەن قايشىلىق كوزدەرىنە اينالماق.

“The Qazaq Times”