ءال-فارابي ءافوريزمىنىڭ ۆاكۋم ءحالى نەمەسە قازاقستان ءبىلىم مەن تاربيە رەيتينگىندە…

قازاقستان «ءبىلىم الۋعا» جانە «بالا تاربيەسىنە» ەڭ ىڭعايلى ەلدەردىڭ قاي قاتارىندا؟  حالىقارالىق رەيتينگ ءبۇي دەيدى... 

قازاقستان ەكونوميكاسىنا مونيتورينگ جۇرگىزەتىن Ranking.kz پورتالىنىڭ مالىمەتىنشە، مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا 2019 جىلدىڭ ءۇشىنشى توقسانىندا كورسەتىلگەن قىزمەتتەردىڭ كولەمى 92,6 ملرد تەڭگەنى قۇرادى، ال بىلتىرعى كورسەتكىش 72,5 ملرد بولعان. ونىڭ ىشىندە 79,9% (74 ملرد تەڭگە) بيۋدجەت ەسەبىنەن بولسا، قالعان 19,7% (18,23 ملرد تەڭگە) اتا-انالار مەن قامقورشىلار كەڭەسىنە تيەسىلى. ال 0,4% (353,4 ملن تەڭگە) كاسىپورىندار ەسەبىنەن.

جۋىردا Usnews.com كوپپلاتفورمالى رەيتينگ جۇرگىزەتىن اقپارات پورتالى جاريالاعان تىزىمدە قازاقستان ءبىلىم بەرۋ جانە بالا تاربيەسى بويىنشا ەڭ تومەنگى ورىننان كورىندى.

قازاقستان «بالا تاربيەسى جونىندە ەڭ ۇزدىك ەلدەر» رەيتينگىسىندە 73 ەلدىڭ اراسىندا 73 ورىنعا، ال «ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ۇزدىك ەلدەر» رەيتينگىندە قازاقستان 73 ەلدىڭ اراسىنان 70 ورىنعا جايعاسقان.

بالا تاربيەسىنە قولايلى ەلدەردى 8 كاتەگوريا اياسىندا انىقتاعان: ادام قۇقىقتارىنا قۇرمەت ساقتاۋ، وتباسى ينستيتۋتىنىڭ ستيمۋلى جانە قادىرى، گەندەرلىك تەڭدىككە قول جەتكىزۋدەگى قوعامدىق ورتا، باقىتتى سەزىنۋى، تابىس تەڭدىگى، قاۋىپسىزدىك دەڭگەيى، مەملەكەتتىك ءبىلىمنىڭ دامۋى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى.

سونداي-اق، ءبىلىم بەرۋ ساپاسى بويىنشا تىزىمدە ليۆان 69 ورىندا بولسا، ميانما 71 ورىندا ەكەن. ۇزدىك بەستىكتىڭ قاتارىندا – اقش، ۇلىبريتانيا، كانادا، گەرمانيا، فرانتسيا مەملەكەتتەرى. بۇل ساۋالناما دا نەگىزگى 3 كريتەري ارقىلى جۇرگىزىلگەن: دامىعان مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ بولۋى، حالىقتىڭ جوعارى ءبىلىم الۋ بويىنشا جوسپارى، مەملەكەتتىڭ ساپالى ءبىلىم ۇسىناتىنىنا حالىقتىڭ سەنىمى.

رەتينگتەگى قازاقستان پورتفوليوسىندا پاتشالىق رەسەي جانە كسرو كەزىندەگى وتارلاۋ ساياساتى تۋرالى اقپارات بەرىلگەن. سونداي-اق سيپاتتامادا «ستاليندىك تازارتۋ كەزىندە كوپتەگەن قازاق زيالىلارى ءولتىرىلدى. بۇگىنگى تاڭدا قازاق عالىمدارى مەن باسقا دا زيالى قاۋىم قازاق داستۇرلەرىن قايتا جانداندىرۋعا تىرىسۋدا»  دەلىنگەن.

قازاقستان ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى تاۋەلسىزدىكتىڭ 29 جىلىندا 16-شى ءبىلىم ءمينيسترىن اۋىستىردى. باسى – زور، اياعى – سور رەفورمادان كوز اشپاعان ءبىلىم بەرۋ سالاسى تولاسسىز شيكى باستامالاردان باس كوتەرە الماي قالعان ەدى. وقۋشىعا كىتاپ باسۋدىڭ ءوزى كوپاستارلى بيزنەسكە اينالىپ، سۇيەكسىز قۇر جابىن جۇيەگە ۇلاسىپ كەتكەلى قاشان. سوڭعى كەزدە عانا سەڭ ءجىبىپ، ۇستازدار قاۋىمىنا بالا وقىتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ءبىردى-ەكىلى تەتىكتى ايتپاعاندا، ەلدە ءالى كۇنگە دەيىن 40 مينۋتتىق ساباقتا مۇعالىم ماشاقاتى كوپ «جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى» شەڭبەرىندە 30 وقۋشىنى وقىتۋى شارت. الەۋمەتتىك جەلىدە قىزۋ تالقىعا ءتۇسىپ جاتقان ماسەلە بويىنشا، «تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم – ادامزاتتىڭ قاس جاۋى» دەگەن ەكىنشى ۇستازدىڭ ءافوريزمى نولدىك فورماعا ەنىپ، ۆاكۋمعا جاعدايىنى جەتتى» دەيدى اتا-انالاردىڭ كوبى. رەيتينگ ەكەۋى دە وڭىپ تۇرعان جوق دەيدى.

رەيتينگكە قاتىسۋشى ەلدەر سيپاتتاماسىندا قازاقستان تۋرالى:

«قازاقستان ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى  قالىپتاستىرۋ، ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ جانە كەڭەستىك داۋىردەن «مۇراعا قالعان» يادرولىق سىناقتار مەن ۋلى قالدىقتاردى زالالسىزداندىرۋ ءتارىزدى بىرقاتار ماسەلەمەن بەتپە-بەت كەلۋدە. قۇقىق قورعاۋشىلار بيلىكتى ازاماتتىق قوعامعا قىسىم جاساپ، ءسوز-پىكىر بوستاندىعىن شەكتەيدى دەپ ءجيى ايىپتايدى»، – دەپ بەرىلگەن.

"The Qazaq Times"