Sarığaştağı Köktöbe şağın audanında ornalasqan eski mektep. 6 naurız 2018 jıl. Foto: Euraziya birinşi arnası

Qazaqstan «bilim aluğa» jäne «bala tärbiesine» eñ ıñğaylı elderdiñ qay qatarında?  Halıqaralıq reyting büy deydi... 

Qazaqstan ekonomikasına monitoring jürgizetin Ranking.kz portalınıñ mälimetinşe, mektepke deyingi bilim beru salasında 2019 jıldıñ üşinşi toqsanında körsetilgen qızmetterdiñ kölemi 92,6 mlrd teñgeni qwradı, al bıltırğı körsetkiş 72,5 mlrd bolğan. Onıñ işinde 79,9% (74 mlrd teñge) byudjet esebinen bolsa, qalğan 19,7% (18,23 mlrd teñge) ata-analar men qamqorşılar keñesine tiesili. Al 0,4% (353,4 mln teñge) käsiporındar esebinen.

Juırda Usnews.com köpplatformalı reyting jürgizetin aqparat portalı jariyalağan tizimde Qazaqstan bilim beru jäne bala tärbiesi boyınşa eñ tömengi orınnan körindi.

Qazaqstan «Bala tärbiesi jöninde eñ üzdik elder» reytingisinde 73 eldiñ arasında 73 orınğa, al «bilim beru salasındağı üzdik elder» reytinginde Qazaqstan 73 eldiñ arasınan 70 orınğa jayğasqan.

Bala tärbiesine qolaylı elderdi 8 kategoriya ayasında anıqtağan: adam qwqıqtarına qwrmet saqtau, otbası institutınıñ stimulı jäne qadiri, genderlik teñdikke qol jetkizudegi qoğamdıq orta, baqıttı sezinui, tabıs teñdigi, qauipsizdik deñgeyi, memlekettik bilimniñ damuı jäne densaulıq saqtau jüyesi.

Sonday-aq, bilim beru sapası boyınşa tizimde Livan 69 orında bolsa, M'yanma 71 orında eken. Üzdik bestiktiñ qatarında – AQŞ, Wlıbritaniya, Kanada, Germaniya, Franciya memleketteri. Bwl saualnama da negizgi 3 kriteriy arqılı jürgizilgen: damığan memlekettik bilim beru jüyesiniñ boluı, halıqtıñ joğarı bilim alu boyınşa josparı, memlekettiñ sapalı bilim wsınatınına halıqtıñ senimi.

Retingtegi Qazaqstan portfoliosında patşalıq Resey jäne KSRO kezindegi otarlau sayasatı turalı aqparat berilgen. Sonday-aq sipattamada «Stalindik tazartu kezinde köptegen qazaq ziyalıları öltirildi. Bügingi tañda qazaq ğalımdarı men basqa da ziyalı qauım qazaq dästürlerin qayta jandandıruğa tırısuda»  delingen.

Qazaqstan bilim beru jüyesi Täuelsizdiktiñ 29 jılında 16-şı bilim ministrin auıstırdı. Bası – zor, ayağı – sor reformadan köz aşpağan bilim beru salası tolassız şiki bastamalardan bas kötere almay qalğan edi. Oquşığa kitap basudıñ özi köpastarlı bizneske aynalıp, süyeksiz qwr jabın jüyege wlasıp ketkeli qaşan. Soñğı kezde ğana señ jibip, wstazdar qauımına bala oqıtuğa mümkindik beretin birdi-ekili tetikti aytpağanda, elde äli künge deyin 40 minuttıq sabaqta mwğalim maşaqatı köp «jañartılğan bilim beru bağdarlaması» şeñberinde 30 oquşını oqıtuı şart. Äleumettik jelide qızu talqığa tüsip jatqan mäsele boyınşa, «Tärbiesiz berilgen bilim – adamzattıñ qas jauı» degen ekinşi wstazdıñ aforizmi nöldik formağa enip, vakuumğa jağdayını jetti» deydi ata-analardıñ köbi. Reyting ekeui de oñıp twrğan joq deydi.

Reytingke qatısuşı elder sipattamasında Qazaqstan turalı:

«Qazaqstan wlttıq biregeylikti  qalıptastıru, ekonomikanı ärtaraptandıru jäne keñestik däuirden «mwrağa qalğan» yadrolıq sınaqtar men ulı qaldıqtardı zalalsızdandıru tärizdi birqatar mäselemen betpe-bet kelude. Qwqıq qorğauşılar bilikti azamattıq qoğamğa qısım jasap, söz-pikir bostandığın şekteydi dep jii ayıptaydı», – dep berilgen.

"The Qazaq Times"