قازاقستاندىق وپپوزيتسيا مەن بيلىك تەكەتىرەسىنىڭ اراسىندا قاعاجۋ كورگەن ازاماتتىق قوعامنىڭ ءۇنى مەن بولاشاعى جايلى ارداگەر ۇستاز، قوعام بەلسەندىسى ءومىر شىنىبەكۇلى وي-پىكىرىن ءبىلدىردى.

سوڭعى كەزدەرى قازاقستان حالقىنىڭ ساياساتقا كوزقاراسى وزگەرىپ، ءوز داۋسى مەن قۇقىقتارىن قورعاۋدا بەلسەندىلىك تانىتا باستاعانى بەلگىلى. ارينە، بۇعان ەل ىشىنە تامىر جايعان، پرەمەر مينيسترىنەن باستاپ كومىر تاسۋشىعا دەيىن اۋىزدانعان جەمقورلىق دەرتىنىڭ دەندەۋى مەن بيلىك جۇرگىزىپ وتىرعان الەۋمەتتىك ساياساتقا كوڭىل تولماۋشىلىق، قىمباتشىلىق پەن جۇمىسسىزدىق، باسپاناسىز قاڭعىرعان تۇرمىسى ناشار وتباسىلاردىڭ ارتۋى ت.ب. فاكتورلار اسەر ەتكەنى ءسوزسىز. ايدىڭ باسىندا الماتى، شىمكەنت، اقتوبە، ورال، اتىراۋ، سەمەي جانە وزگە قالالار مەن ەل استاناسىندا «قازاقستانعا قىتاي جوبالارىن سالۋعا قارسىلىق بىلدىرگەن» جاڭاوزەندىكتەردىڭ تالابىن قولداپ، نارازىلىق ەستافەتاسى جۇرگەن بولاتىن. مەملەكەت باسشىسى توقاەۆتىڭ «قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا» ايتقان بەيبىت جيىندار وتكىزۋگە رۇقسات بەرۋ ماسەلەسىنەن كەيىن اتالمىش شارالاردا پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى جاپپاي ۇستاۋ ارەكەتتەرىنە بارماعان ەدى. «قىتاي ەكسپانسياسىنا» قارسى وتكەن نارازىلىقتاردا كوزگە تۇسكەن 20 شاقتى بەلسەندى ەكى اپتادان سوڭ، 16-18 قىركۇيەك ارالىعىندا جاپپاي ۇستالىپ، كوبى 15 تاۋلىككە دەيىن سوتتالدى. وسى پروتسەستەردى باقىلاپ وتىرعان قوعام بەلسەندىسى، ءبىلىم سالاسىنىڭ قۇرمەتتى قىزمەتكەرى، جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى ءومىر شىنىبەكۇلىن سوزگە تارتىپ كورىپ ەدىك.

ازاماتتىق قوعام بەلسەندىسى ءومىر شىنىبەكۇلى. فوتو: اشىق دەرەككوز

– ءومىر اعا، قوعامداعى ساياسي-الۋمەتتىك جاڭالىقتارىعا ۇنەمى ءۇن قوسىپ، ازاماتتىق پىكىرىڭىزدى اشىق ءبىلدىرىپ وتىراتىن بەلسەندى ازامات رەتىندە وزىڭىزدەن قازاقستانداعى ءنومىرى ءبىرىنشى ماسەلە تۋرالى سۇراساق. ەمەندەي قاتتى قۋاتتى قازاقتىڭ وزەگىنە تۇسكەن قۇرتجەگى نە؟ 

– پارلامەنتكە ءادىل سايلاۋ وتكىزىپ، ەلگە شىن جانى اشيتىن دەپۋتاتتاردى سايلاساڭ، ولار مەملەكەتتىڭ مۇددەسىن كوزدەيتىن زاڭدار شىعارىپ، ەتەك-جەڭدى قىستاپ قويسا، قىتاي دا، رەسەي دە، ءتىپتى باتىستان كەلىپ جەتكەن قىزتەكەلىك پەن تاياۋ شىعىستان سىنالاپ كىرىپ جاتقان اسىرەدىنشىلدەر دە قاۋىپسىز بولار ەدى...

ازىرگە ەڭ قاۋىپتى دۇشپان ءوز جەمقورلارىمىز بولىپ وتىر..

ءىرى كولەمدەگى اقشا ارالاسقان جەمقورلىقتى «مەملەكەتكە ساتقىندىق» دەپ زاڭمەن بەكىتىپ، ءتيىستى جازانى بەلگىلەۋ كەرەك.

جەپ كورسىن، سوسىن..

بار بولعانى سول..

– قازاقستان بيلىگى ءوز قۇقىعىن تالاپ ەتىپ باس كوتەرگەن جۇرتتى باسۋعا تىرىستى، ءتىپتى ءتورت مىڭعا جۋىق ازاماتتى ۇستاعان كەزدەرى دە بولدى. 16 قىركۇيەكتەن بەرى رەسپۋبليكانىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە "قىتاي جوبالارىنا قارسى" اكتسيا وتكىزگەن 15 بەلسەندى ۇستالىپ، كوبى 10 كۇنگە قامالىپ، كەيبىرى اكىمشىلىك جازاعا تارتىلا باستادى. مۇنىڭ سىرى نەدە؟ قىركۇيەكتىڭ 21-ىنە بەيبىت شەرۋگە شاقىرعان سىرتتاي سوتتالعان م.ءابليازوۆتىڭ ميتينگىسىنەن الدىڭعى بيلىكتىڭ "استارلى ەسكەرتۋى" دەپ باعالاۋعا بولا ما؟ بيلىكتىڭ قدت جاقتاستارى مەن ازاماتتىق قوعام وكىلدەرىنىڭ اراجىگىن اجىراتپاي تۇرىپ جاپپاي جاۋاپقا تارتۋ قانشالىقتى ء"ونىمدى پروفيلاكتيكا"?

– جالپى، شەرۋدەن قورقۋدىڭ قاجەتى جوق. ەڭ باي-باقۋات دەگەن ەلدەردىڭ وزىندە كۇن سايىن ءتۇرلى سەبەپپەن جۇزدەگەن شەرۋ ءوتىپ جاتادى.

تەك قازاقستاندا عانا «وپپوزيتسيا دەگەن دۇشپان» دەگەن تۇسىنىك قالىپتاسقان.

وپپوزيتسيا دەگەندى قازاقتىڭ جالپاق تىلىمەن، قازاقى ۇعىمعا بارىنشا جاقىنداتىپ تۇسىندىرۋگە تىرىسىپ كورەلىك. ...ماسەلەن، ءسىز  وتاعاسى نەمەسە وتاناسى رەتىندە ءۇي  سالۋدى جوسپارلادىڭىز دەلىك! ۇيدەگى ۇيەلمەندەرىڭىزدىڭ بارلىعى ورەلەرى جەتكەنىنشە ءوز پىكىرلەرى مەن كوزقاراستارىن ايتىپ جاتىر. ءبارىنىڭ كوزدەگەنى ءبىر ماقسات – ول بولاشاق ءۇيدىڭ ىرگەتاسى بەرىك، سىرتى كوركى كوز تارتارلىق اسەم، ءىشى جانعا جايلى بولۋى!

ايەلىڭىزدىڭ (ەرىڭىزدىڭ)  نەمەسە كەيبىر ۇل-قىزدارىڭىزدىڭ  پىكىرى ءسىزدىڭ، ياعني وتاعاسىنىڭ پىكىرىمەن ۇيلەسپەۋى مۇمكىن! اراسىندا  ءتىپتى اقىلعا سىيمايتىن پىكىر دە ايتىلىپ قالۋى مۇمكىن... مىنە، سونى وپپوزيتسيا دەيدى.

سوندا ول  وتاعاسىنا  (وتاناسىنا)  جاۋ ما؟ سوتتايمىز با؟ قارسى پىكىر بىلدىرگەننىڭ ءبارىن سوتتاي بەرسەك كىم قالادى؟

– سوتتالىپ جاتىر عوي…

– ءماشھۇر عالىم يسااك نيۋتوننىڭ «كەز-كەلگەن كۇش قارسى كۇش تۋدىرادى» دەگەن تەورياسى فيزيكانىڭ ىرگەلى زاڭىنا اينالعان. بيلىكتىڭ وپپوزيتسيانى دۇشپان ەتىپ كورسەتۋىنە جاۋاپ رەتىندە «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ مۇشەلەرىن جاۋ دەپ بىلەتىندەر شىعا باستادى. بۇل كىمگە پايدالى؟

«نۇر وتاننىڭ» مۇشەلەرى دە ءوزىمىزدىڭ باۋىرلارىمىز. قانداي مۇددەنى كوزدەگەنىنە قاراماستان الاڭعا شىعىپ جۇرگەن ازاماتتار دا ءوزىمىزدىڭ باۋىرلارىمىز.

ءوز باسىم ەشبىر پارتيادا جوقپىن. بىراق مەملەكەت مۇددەسى ءۇشىن ارەكەت ەتكەن كەز-كەلگەن ازاماتتى قولدايمىن. ماسەلەن، ءدال قازىر تۇركىستان وبلىسىنداعى ارتىق جۇمىس كۇشىن حالقى سيرەپ قالعان سولتۇستىك وڭىرلەرگە كوشىرۋدى قولعا العان «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ وتىنىشىمەن تۇركىستان وبلىسىن ارالاپ، ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزىپ ءجۇرمىن. مەن دە جاۋمىن با؟.. وزدەرىن «وپپوزيتسيا» دەپ جۇرگەن ازاماتتار وسىنداي ۇسىنىسپەن شىقسا ولاردى دا قولدايمىن.

– ءسىز ايتقان تەندەنتسيالار نەنى كورسەتەدى؟ الاڭعا شىققاندار قاتارىندا كوپبالالى انالار، سوت شەشىمىنەن جاپا شەككەندەر قدت-عا ەشقانداي قاتىسى جوق ەكەنىن ايتادى. راسىمەن دە، ءىرى باستى شەندىلەر جاپپاي ۇستاۋ ارقىلى «كوڭىل تولماۋشىلىقتىڭ» ءبارىن ابىليازوۆپەن بايلانىستىرىپ، كەمشىلىكتەردى جاسىرعىسى كەلە مە سوندا؟

– ال الاڭعا شىققانداردىڭ ءبارىن ءابىلازوۆتىڭ جاقتاستارى دەپ ساناۋ بيلىكتىڭ ۇلكەن قاتەلىگى. ولاردىڭ اراسىندا اينالاسىنان ادىلەتتىلىك تاپپاي، داۋىسىن ەستىرتەر جالعىز ورىن الاڭ بولىپ قالعان ازاماتتار بولۋى دا مۇمكىن..

ەرتىسباەۆ ابىلازوۆكە «قازاقستانعا ءبىر ەل سوعىس اشسا 192 مەملەكەت قورعايدى» دەگەنى ۇلكەن قاتەلىك نەمەسە باسقا ءۋاج تاپپادى. قازاقتىڭ جەرىن تەك قازاق قورعايدى. ايتقان جەردەن اۋلاق، ەل باسىنا كۇن تۋا قالسا وزگە تۇگىلى، ءبىراز قانداسىڭ «وپىر-توپىر باسىلعاندا ورالارمىز» دەپ شەتكە زىتقالى تۇر..

– سىزدىڭشە، قازاققا اۋاداي قاجەت قاجەتتىلىك نە؟ كۇن تارتىبىنەن تۇسپەيتىن ەڭ وزەكتى ماسەلە…

– سوندىقتان قالاي بولعاندا دا قازاقتىڭ سانىن كوبەيتۋ كەرەك. ساننان ساپا دەيدى. مىناۋ دالانى قازاققا تولتىرۋ كەرەك. قازاقستان ەكونوميكالىق جاعىنان الەۋەتتى بولۋ ءۇشىن كەمى 50 ميلليون تۇرعىن بولۋى ءتيىس. وزگەسىنىڭ ءبارى بوس ءسوز. دەموگرافيالىق ءوسىم كورسەتكىشى تومەندەگەن وڭىرلەرگە تۇركىستان، الماتى وبلىستارىنان، شىمكەنت، الماتى قالالارىنان ادام تارتۋ كەرەك.

جالاڭ پاتريوتيزممەن كوپ شارۋا بىتىرە المايمىز. قونىس اۋدارۋشىلارعا كورسەتىلەتىن كومەكتى ۇلعايتۋ كەرەك. ۇلتتىق قوردىڭ اقشاسىن جەكەمەنشىك بانكتەردى قولداۋعا بەرگەنشە، كوشى-قونعا جۇمساۋ كەرەك. سىرتتان كەلگەن قازاقتارعا جاعداي جاساۋ كەرەك..

بولاشاققا سالىنعان ەڭ ۇلكەن ينۆەستيتسيا وسى...

– جاقسى، ءومىر اعا. پىكىر بىلدىرگەنىڭىزگە راقمەت.

"The Qazaq Times"