پۋتين: قىتايمەن جۇيەلى تۇردە قادام باسىپ كەلەمىز

رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين «ۇلكەن جيىرمالىق» ءسامميتى قارساڭىندا بريتاندىق «Financial Times» باسىلىمىنا سۇحبات بەردى. سۇحباتتا الداعى سامميت، رەسەيدىڭ اقش جانە قىتايمەن قارىم-قاتىناسى، سۇرياداعى وپەراتسيالار جانە سەرگەي سكريپالدىڭ سولسبەريدە ۋلانۋى سىندى الەمدىك ساياساتتاعى وزەكتى تاقىرىپتار تالقىلانعان. وسىعان بايلانىستى تومەندە ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ نەگىزگى پىكىرلەرىن ۇسىنامىز (سۇحباتتىڭ تولىق نۇسقاسىن رەسمي كرەمل سايتىنان وقي الاسىزدار).

دونالد ترامپ ساياساتى

«ترامپ مىرزا مانساپ قۋالاعان ساياساتكەر ەمەس. ءوزىنىڭ الەمدەگى جاعدايلارعا قاتىستى جەكە كوزقاراسى مەن اقش-تىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرىنە قاراستى كوزقاراسى بار. مەن، مىسالى، ترامپتىڭ پروبلەمالاردى شەشۋدەگى تاسىلدەرىن قۇپتامايمىن. بىراق، ول – تالانتتى ادام. ول سايلاۋشى حالىقتىڭ وزىنەن نە كۇتىپ تۇرعانىن جاقسى بىلەدى، سەزىنەدى».

قىتاي مەن رەسەي قارىم-قاتىناسى

«بىزگە ەش نارسەگە قوسىلۋدىڭ جانە وزگەلەرگە قارسى ساياسات ۇستانۋدىڭ ەش قاجەتى جوق. رەسەي مەن قىتاي بىرلەسكەن تۇردە ەشكىمگە قارسى ساياسات ۇستانبايدى. ءبىز ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ جونىندەگى جوسپارلارىمىزدى ىسكە اسىرۋدامىز. 2001 جىلدان باستاپ جۇزەگە اسىرىپ، جۇيەلى تۇردە قادام باسىپ كەلەمىز».

سولتۇستىك كورەيا جايلى

«سولتۇستىك كورەيانىڭ قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ تۇرعىسىنان زاڭدارىنا، ىستەرىنە قۇرمەتپەن قاراۋ كەرەك. وعان قۇرمەت كورسەتە وتىرىپ، بىزدەر دە قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋعا باعىتتالعان وسىنداي تاسىلدەردى تابۋىمىز قاجەت. ەگەر بۇل جوسپار جۇزەگە اسسا، ماعان سەنىڭىز، ەشكىم كۇتپەگەن توسىن جاعدايلار ورىن الادى».

سۇرياداعى وپەراتسيا

«ءبىز كۇتكەندەگىدەن دە ۇلكەن جەتىستىككە قول جەتكىزدىك. بىرىنشىدەن، رەسەيگە قايتا ورالۋدى جوسپارلاعان سودىرلاردىڭ كوپ سانى جويىلدى، – اڭگىمە بىرنەشە مىڭ ادام تۋرالى. ولار رەسەيدە نەمەسە ۆيزالىق رەجيم جوق كورشىلەس ەلدەردە باس ساۋعالاماق بولدى. بۇل ءبىز ءۇشىن وتە قاۋىپتى.

ەكىنشىدەن، گەوگرافيالىق جاعىنان جاقىن وڭىردەگى جاعدايدى تۇراقتاندىرۋعا قول جەتكىزدىك. ساياساتتا بۇل دا وتە ماڭىزدى.

ۇشىنشىدەن، ءبىز رەسەيدىڭ ەل ىشىندەگى قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە قول جەتكىزدىك.

تورتىنشىدەن، ايماقتىڭ بارلىق ەلدەرىمەن جاقسى، ىسكەرلىك قارىم-قاتىناس ورناتتىق جانە تاياۋ شىعىستاعى ۇستانىمىمىز تۇراقتى بولدى. ءبىز شىن مانىندە وتە جاقسى ىسكەرلىك، ارىپتەستىك بايلانىسقا قول جەتكىزدىك. تەك يران مەن تۇركيا عانا ەمەس، ايماقتىڭ كوپتەگەن ەلدەرىمەن وداقتاستىق قارىم-قاتىناس ورنادى».

ۆەنەسۋەلا داعدارىسى

«مەن ءبىزدىڭ امەريكالىق سەرىكتەستەرىمىزگە بۇل تۋرالى بىرنەشە رەت ايتتىم: ۆەنەسۋەلادا ءبىزدىڭ اسكەرىمىز جوق. تۇسىنەسىز بە؟ ماماندار بار، نۇسقاۋشىلار بار، ءيا، ولار جۇمىس ىستەيدى. ءبىر اپتا بۇرىن عانا كەڭەسشىلەرىمىز بەن ماماندارىمىز سول جەردەن كەتىپ قالعان. ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن قايتا ورالۋى مۇمكىن. بۇل قالىپتى جاعداي.

ۆەنەسۋەلامەن ارادا بەلگىلى ءبىر ۋاعدالاستىقتارىمىز بار: ۇشاقتار كەيدە سول جەرگە ۇشادى، جاتتىعۋعا قاتىسادى. بارى وسى. ءبىز، نە سوندا، كوتەرىلىسشىلەردىڭ ارەكەتىن باقىلاپ نەمەسە پرەزيدەنت مادۋرو ءىس-قيمىلدارىن باسقارىپ وتىرمىز با؟ ەلدى پرەزيدەنت قانا باسقارادى. جاقسى نەمەسە جامان جاعىنا كەلەر بولساق، بۇل تىپتەن باسقا ماسەلە. ءبىز بۇل ماسەلەگە باعا بەرمەيمىز».

بريتانيامەن قارىم-قاتىناس

«مەنىڭ ويىمشا، رەسەي دە، ۇلىبريتانيا دا قوس تاراپ قارىم-قاتىناسىن تولىق فورماتتا قالپىنا كەلتىرۋگە مۇددەلى. ءوز باسىم قانداي دا ءبىر العاشقى قادامنىڭ جاسالاتىنىنا ۇمىتتەنەمىن. مەي حانىم لاۋازىمىنان كەتەتىن جاريالادى. سوندىقتان ول قازىر قانداي دا ءبىر ىشكى ساياسي سالدارلار تۋرالى ويلاماي، دۇرىس، ماڭىزدى جانە قاجەت دەپ سانايتىن ارەكەتتەرگە قادام باسۋى ءتيىس».

سولسبەريدەگى سكريپال ءىسى

«جالپى، ساتقىندىق – جەر بەتىندەگى ەڭ ۇلكەن قىلمىس جانە ساتقىندار جازالانۋى ءتيىس. سولسبەريدە ورىن العان جاعداي ءتارىزدى جازالاۋ كەرەك دەپ ايتا المايمىن. بىراق،ساتقىندار جازالانۋى كەرەك.

بۇل مىرزا، ياعني سكريپال بۇرىن دا جازالانعان. ول قاماۋعا الىندى، مەرزىمىن وتەپ، كەتىپ قالدى. ول جازالاندى جانە ەشقانداي قىزىعۋشىلىق تۋدىرمادى. دەگەنمەن، ساتقىندار جازالانۋى ءتيىس. ساتقىندىق – ەلەستەتۋگە قيىن ەڭ اۋىر قىلمىس».

رەسەيدەگى وليگارحتار تۋرالى

«بىزدە وليگارحتار جوق. وليگارحتار – بۇل ءوزىنىڭ بيلىككە جاقىندىعىن پايدالانىپ، تابىس تابۋ ءۇشىن قىزمەت ەتەتىندەر. بىزدە ءىرى، جەكە كومپانيالار، مەملەكەتكە قارايتىن كومپانيالار بار. بىراق مەن بيلىككە جاقىنداۋ ارقىلى قانداي دا ءبىر پرەفەرەنتسيالاردى پايدالاناتىن ءىرى كومپانيالاردى بىلمەيمىن، بىزدە ونداي ءىس جۇزىندە جوق».

مۇراگەر تۋرالى

«شىنىمدى ايتايىن، مەن 2000 جىلدان باستاپ وسى تاقىرىپ تۋرالى ويلانىپ كەلەمىن. ۋاقىت وتكەن سايىن جاعداي وزگەرەدى، ادامدارعا دەگەن تالاپتار دا وزگەرەدى. سايىپ كەلگەندە، شەشىمدى رەسەي حالقى قابىلداۋى ءتيىس».

ليبەرالدىق يدەيالار تۋرالى

«مەن ءبارىن دەرەۋ تاراتۋ، جابۋ، قيراتۋ، تۇتقىنداۋ، قورلاۋدى جاقتاۋشىلار قاتارىنان ەمەسپىن. ليبەرالدى يدەيانى جويۋعا بولمايدى، ول ءومىر سۇرۋگە قۇقىلى. بىراق، مۇنى ابسوليۋتتىك ۇستەمدىككە قۇقىلى دەپ ساناۋدىڭ قاجەتى جوق. وسىنى قاپەردە ۇستاۋ كەرەك».

"The Qazaq Times"