Brookings Institution: دەموكراتياعا تونگەن قاتەر – رەسەي مەن قىتاي

امەريكالىق Brookings Institution زەرتتەۋ ورتالىعى سەيسەنبى كۇنى كەزەكتى بايانداماسىن جاريالاپ، سوڭعى جىلدارى رەسەي مەن قىتايدىڭ وڭىرلەردە جانە بۇكىل الەمدە ءوز ىقپالىن كەڭەيتۋگە، حالىقارالىق پىكىردى وزىنە بۇرۋعا بار كۇشىن سالىپ جاتقانىن ايتتى.

باياندامادا ايتىلۋىنشا، قىتاي مەن رەسەي قازىرگى تاڭدا جاھاندىق ساياسي، ەكونوميكالىق جانە اسكەري باسەكەدە ءوز ىقپالىن ارتتىرۋ ءۇشىن وڭىردەگى اسكەري-ەكونوميكالىق سالانى دامىتىپ، دەموكراتيالىق ينستيتۋتتار مەن نورمالاردى السىرەتىپ، باسەڭدەتۋگە، سونداي-اق، باتىستىڭ حالىقارالىق تارتىپتەگى باسىمدىعىن تومەندەتۋگە كۇش سالۋدا.

Brookings Institution زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ جاڭا بايانداماسى قازىرگى عالامدىق وزگەرىستەردىڭ ەڭ ءبىر تەرەڭ كورىنىستەرىنە ۇڭىلۋگە تىرىسقان. ايتالىق، قازىر بايقاپ وتىرعانىمىزداي، لاتىن امەريكاسى، افريكا جانە ازياداعى دامۋشى جانە جاڭادان دامۋعا بەت العان ەلدەردەگى ينفراقۇرىلىم، ەنەرگەتيكا جانە تەحنولوگياعا باعىتتالعان ينۆەستيتسيا G20 قۇرامىنداعى ءىرى ەلدەردىڭ باسەكە مايدانىنا اينالۋدا. بۇل ماسەلەدە باتىس ءوز شەكاراسىن جوعالتا باستادى.

ەۋروپادا قىتايدىڭ ەكونوميكالىق قاتىناستارى بارعان سايىن وسكەنىنە وراي ەۋروپا قۇرىلىعى قىتايعا قاراتقان قاتاڭ پوزيتسياسىن جۇمسارتا باستاعانى بايقالادى. بۇعان قۇراما شتاتتىڭ بىرجاقتى ۇستانىمدا تۇرىپ الۋى دا وزىندىك اسەرىن بەردى. ال، رەسەي بولسا كەيبىر ءالسىز تۇستاردى پايدالانا وتىرىپ، باتىستىڭ قادامدارىنا اسكەري-ساياسي ارالاسۋدىڭ جولىن دا تاپتى. شىعىس ازيادا بولسا اقش-تىڭ ستراتەگياسىنان قىتايدىڭ گەگەمونياسىن ساقتاۋ ستراتەگياسىنا اۋىسا باستادى.

امەريكالىق زەرتتەۋ ورتالىعى قىتاي مەن رەسەيدىڭ ەڭ جاڭا تەحنولوگيالاردى ءوز ماقساتتارىنا جەتۋ ءۇشىن پايدالانىپ وتىرعانىن العا تارتادى. وعان مىسال رەتىندە، ماسكەۋدىڭ كيبەر-شابۋىل جانە فەيك اقپارات سەكىلدى ءداستۇرلى ەمەس قۇرالداردى پايدالانىپ ەۋروپا مەن قۇراما شتاتقا تولاسسىز سوققى بەرىپ كەلە جاتقانىن ايتادى. ال، قىتاي بۇل رەتتە اسا ءىرى كولەمدە تسيفرلى تەحنيكالاردى دامىتۋ ارقىلى ەل ازاماتتارىن باقىلاۋدى كۇشەيتتى. بولاشاقتا قىتاي ۇكىمەتى ءوزىنىڭ اۆتوريتارلىق جۇيەسىن سىرتقا ەكسپورتتاۋعا تىرىسۋى مۇمكىن. قىتايدىڭ تسيفرلى تەحنولوگيانى، جاساندى سانانى دامىتۋى الداعى بولاشاقتا ءوز ساياساتىن الەمگە ۇگىتتەۋىنە كومەكتەسۋى مۇمكىن دەپ الاڭدايدى.

تۇپتەپ كەلگەندە، قىتاي مەن رەسەيدىڭ ىقپالىنىڭ كەڭەيۋى باتىستىڭ جانە الەمنىڭ دەموكراتيالىق قۇندىلىقتارىنا تونگەن قاتەر رەتىندە ەسكەرتۋ بەرەدى، اتالمىش بايانداما. ءارى، بۇل قاتەردىڭ الدىن الۋدىڭ جولدارى رەتىندە: «باتىس ەلدەرى ءۇندى جانە تىنىق مۇحيتى ايماعىنداعى ەلدەرمەن دەموكراتيالىق ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋى، «ازياداعى جاڭا دەموكراتيالىق ديالوگ» جوباسىن جۇزەگە اسىرۋى كەرەك»، – دەيدى.

“The Qazaq Times”