ەۋروپا رەسەيمەن قارىم-قاتىناستى رەتكە كەلتىرىپ، سولتۇستىك اتلانتيكالىق اليانستىڭ زىمىراندارىنا بايلانىستى ماسكەۋمەن قانداي دا ءبىر شارت جاساسقاندا ساق بولۋى ءتيىس، – دەپ مالىمدەدى اۋستريانىڭ بۇرىنعى فەدەرالدى پرەزيدەنتى حاينتس فيشەر.

فيشەر «Wiener Zeitung» نەمىس باسىلىمىنا بەرگەن سۇحباتىندا ەۋروپا رەسەيمەن قارىم-قاتىناستا بارىنشا مۇقيات بولىپ، ديپلوماتيالىق جوسپارلاردى جان-جاقتى تالداۋ كەرەكتىگىن ايتقان. «كسرو زىمىرانداردى كۋباعا باعىتتايتىنىن بىلگەن كەزدەگى اقش-تىڭ رەاكتسياسى ءالى دە ەسىمىزدە. ياعني رەسەيدىڭ ناتو-مەن بىرلەسكەن زىمىراندارى امەريكا اۋماعىندا دا بولۋى ىقتيمال. سول ءۇشىن بۇل باعىتتا ءار قادامدى اڭداپ باسۋ كەرەك»، – دەيدى ول. بۇعان دەيىن نەمىس باسىلىمى «Die Welt» رەسەي پرەزيدەنتى ناتو اليانسىنىڭ ستراتەگياسىن باقىلاپ وتىراتىنىن جازعان. 2004-2016 جىلدارى اۋستريانىڭ فەدەرالدى پرەزيدەنتى قىزمەتىن اتقارعان فيشەر رەسەيدىڭ قىرىمدى اننەكسيلاپ الۋىنا قاتىستى پىكىر بىلدىرگەن. ونىڭ ايتۋىنشا، كرەملدىڭ بۇل قىلىعى ەۋروپالىق وداق ەلدەرى تاراپىنان ءتيىستى جازاسىن الدى، ياعني سانكتسيالارعا ىلىكتى. ەندى الداعى ۋاقىتتا «اگرەسسيالىق ساياسات» قايتالانباۋى ءتيىس.

جاقىن جانە ورتا قاشىقتىقتاعى زىمىرانداردى جويۋ تۋرالى شارتقا 1987 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا اقش پەن كسرو كوشباسشىلارى قول قويعان. شارت «قىرعي-قاباق سوعىستى توقتاتۋعا باستى سەبەپ» رەتىندە جۇزەگە استى. قۇجات ەكى ەلگە ورتا (1000-5500 كم) جانە جاقىن (500-1000 كم) قاشىقتىقتاعى جەر بەتىندەگى ورنالاسقان بالليستيكالىق، قاناتتى زىمىرانداردى پايدالانۋعا جانە تاراتۋعا تىيىم سالادى. باسقا يادرولىق دەرجاۆالار، سونىڭ ىشىندە قىتاي اتالعان شارتقا قول قويعان جوق. ۋاشينگتون رەسەيدىڭ جەر بەتىندە ورنالاسقان 9م729 (ناتو كلاسسيفيكاتسياسى بويىنشا SSC-8) قاناتتى زىمىرانىن ازىرلەۋىنە بايلانىستى قۇجاتتىڭ ەرەجەلەرىن بۇزعانى ءۇشىن ماسكەۋدى بىرنەشە رەت ايىپتاعان. اقش-تىڭ ۇلتتىق بارلاۋ ديرەكتورى دەنيەل كوۋتس وتكەن اپتانىڭ سوڭىندا اتالعان وقيعاعا قاتىستى رەسەي 2000-شى جىلداردىڭ ورتاسىندا-اق كىشى جانە ورتاشا قاشىقتىقتاعى زىمىراندارىن جاسىرىن ىسكە قوسقانىن جانە ونىڭ الەم ءۇشىن قاۋىپتى ەكەنىن ايتتى. ال رەسەي تاراپى ءوز كەزەگىندە اقش-تى ورتاشا قاشىقتىقتاعى قاناتتى زىمىرانداردى جاراقتاندىرۋ ءۇشىن رۋمىنياداعى Aegis Ashore كەشەنىن ىسكە قوستى دەپ، وزىنە تاعىلعان ايىپتى جوققا شىعاردى.

قۇراما شتاتتارى مەن رەسەي اراسىنداعى شابۋىلعا ارنالعان قارۋ-جاراق (سنۆ-3) تۋرالى شارتقا 8 جىل بۇرىن ەكى ەلدىڭ ەكس-پرەزيدەنتتەرى دميتري مەدۆەدەۆ پەن باراك وباما قول قويعان. ول ۋاشينگتون مەن ماسكەۋ اراسىندا جاسالعان ستراتەگيالىق يادرولىق قارۋدى دوعارۋ تۋرالى جەتىنشى شارت. سنۆ-3 مەرزىمى 2021 جىلى اياقتالۋى ءتيىس، الايدا ەكى ەل اراسىنداعى قارىم-قاتىناستاردىڭ ناشارلاۋى كەلىسىمشارت مەرزىمىن ۇزارتپاۋى مۇمكىن. اقش اتالعان شارتتان شىققان جاعدايدا رەسەي ءوزىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ارنايى شارالار قابىلداۋعا ءماجبۇر بولادى. ساياسي ماعىنادا اقش-تىڭ رسمد كەلىسىمىنەن شىعۋى – قوس مەملەكەت اراسىنداعى يادرولىق قارۋ-جاراقتى شەكتەۋ تۋرالى شارتتارعا وزگەرىستەر ەنگىزۋگە اكەپ سوعادى. دەمەك، رسمد جانە سنۆ-3 جوباسىنىڭ اياقتالۋى قارۋ-جاراقتى باقىلاۋ جۇيەسىن كۇيرەتەدى.

"The Qazaq Times"