الەمدى وزىنە قاراتقان ترامپ-پۋتين كەزدەسۋى: اقش-رەسەي قاتىناسىن قايدا بۇرماق

اقش پەن رەسەي پرەزيدەنتتەرىنىڭ العاشقى رەسمي كەزدەسۋى الەم نازارىن اۋدارعان ماڭىزدى وقيعالاردىڭ ءبىرى بولدى. بۇل كەزدەسۋدىڭ تاريحي جانە جۇرت نازارىن اۋداراتىن ماڭىزدى كەزدەسۋ بولۋىنا كوپتەگەن حالىقارالىق، ساياسي-ەكونوميكالىق جاعدايلار سەبەپ بولدى.

اشالاپ ايتا كەتەر بولساق مىناداي:  ترامپ-پۋتين ءسامميتىنىڭ الشاقتاي تۇسكەن رەسەي-باتىس قارىم-قاتىناسى، سونىڭ ىشىندە رەسەي-ۇلىبريتانيا قاتىناسى تۇسىندا; رەسەيگە اقش-تىڭ 2016 جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋىنا ارالاستى دەگەن ايىپتىڭ ءالى باسىلماي تۇرعان تۇسىندا; ءبىر عاسىردان استام ۋاقىت ىمىرالاسىپ، ىم-جىمى ءبىر بولىپ كەلگەن ۇلىبريتانيا مەن اقش اراسى «ترامپ كەلگەننەن كەيىن اجىراپ كەت مە» دەگەن قاۋىپ بريتاندىقتاردى الاڭداتىپ تۇرعان تۇستا; رەسەيگە سالىنعان سانكتسيا تولاستاماي تۇرعان تۇستا; ترامپقا «پۋتيننىڭ قولداۋىنداعى اقش پرەزيدەنتى» دەگەن كۇدىك ارتىلىپ، ال وسى ماسەلەنى اقش ارنايى پروكۋرورى قولىنا شىراق الىپ تەكسەرىپ جاتقان تۇستا; ۇلىبريتانيانىڭ ەو-دان باس تارتىپ، اقش پەن ۇلىبريتانيا كوش باستاپ كەلگەن الەمدىك ەركىن ساۋدا جۇيەسىنە سىزات تۇسە باستاعان تۇستا; تاعى باسقا دا كۇردەلى حالىقارالىق جاعدايلار ءتۇسىندا ءوتۋى الەم نازارىن وزىنە اۋدارماي قالمادى.  

بۇدان بۇرىن بىرنەشە رەت بەي رەسمي كەزدەسىپ قالىپ جۇرگەن ترامپ پەن پۋتين، بۇل رەت ترامپ اق ءۇي تاعىنا وتىرعاننان بەرى العاش رەت رەسمي تۇردە كەزدەسۋ وتكىزگەن. الەمنىڭ تانىمال اقپارات كوزدەرىنەن ءمالىم بولعانىنداي، ءتۇرلى فورماتتا بىرنەشە باسقىشتان تۇراتىن كەزدەسۋ اياقتالا سالىسىمەن ەكى پرەزيدەنتى باق وكىلدەرىنە بىرلەسكەن ءباسپاسوز ءماجىلىسىن وتكىزدى. جۋرناليستەرگە بەرگەن مالىمەتى بويىنشا، ترامپ پەن پۋتين اقش-رەسەي اراسىنداعى مامىلەنى جاقسارتۋ تۋرالى كەڭەسكەنىن جەتكىزدى. ايتالىق ترامپ: «ءبىزدىڭ قارىم-قاتىناسىمىز تىم ناشار بولاتىن، بىراق، ءتورت ساعاتتىق كەزدەسۋدەن كەيىن بۇل وزگەرەتىن بولادى»، – دەدى.

شىن مانىسىندە، ترامپ بۇل قادامىنىڭ ۋاشينگتوننىڭ بيلىك وكىلدەرى اراسىندا، قۇراما شتات ىشىندە قارسىلىققا ۇشىرايتىنىن ابدەن بىلەدى. سوندىقتان ول ساياسي تاۋەكەلشىلدىككە بارۋعا دايىن بولسا دا، تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ ماقساتىندا ىشكى ساياساتتى تاۋەكەلدىككە ايىرباستامايتىنىن دا انىق اڭعارتقانداي بولدى.

ەكى پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، ولار كەڭەس بارىسىندا ەڭ كۇردەلى دە تارتىستى تاقىرىپتاردى، ايتالىق سولتۇستىك كورەيانىڭ يادرولىق قارۋسىزدانۋ ماسەلەسىنەن تارتىپ، رەسەيدىڭ اقش سايلاۋىنا ارالاسۋى تۋرالى ايىپتى، قاۋىپسىزدىك ماقساتتارىندا ارنايى قىزمەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىق جاساۋى سەكىلدى ماسەلەلرگە دەيىن تالقىعا سالعان. بىراق، ەكى ەل اراسىنداع باسەكەلەستىك تۋرالى قانداي پىكىر الماسىپ، قانداي شەشىم شىعارعانى تۋرالى اشىپ-جارىپ ەشتەڭە ايتپادى.

اقش پرەزيدەنت سايلاۋىنا رەسەيدىڭ ارالاسقانى تۋرالى بولجامدى ەكى پرەزيدەنتتە تەرىسكە شىعارادى. پۋتين سوزىندە: «مەن ترامپتىڭ جەڭىپ شىعۋىن قالام. سەبەبى، ترامپ مىرزا ەكى ەل قارىم-قاتىناسىن جاقسارتۋعا تىرىسادى»، – دەپ قانا جاۋاپ بەرسە، ترامپ اتالعان بولجامدى «سايقىمازاق» دەپ باعالاعان ەدى.

اتالعان كەزدەسۋدە امەريكا قۇراما شتاتتارى مەن رەسەي فەدەراتسياسى اراسىنداعى كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ تالقىعا سالىنعانىنا قاراماستان، ساراپشىلار بۇل كەزدەسۋ تولىق دايىندىقسىز كۇيدە ءوتتى دەپ باعالادى. ايتالىق، فينليانديانىڭ رەسەيدەگى بۇرىنعى ەلشىسى سوزىندە: «مەنىڭ ويىمشا، بۇل كەزدەسۋ دايىندىقسىز كۇيدە وتكەن. نە ءسوز بولعانىن دا بىلمەيمىز، بىلە المايتىن دا بولۋىمىز مۇمكىن...»، – دەيدى.

ءتورت ساعات بويى كەڭەسكەن اقش پەن رەسەي باسشىلارى جاسىرىن كەلىسىمدەر جاساستى دەگەن بولجامدار دا ايتىلۋدا. قالاي بولعان كۇندە دە، ترامپ پەن پۋتين اراسىنداعى كەزدەسۋ ءوز قۇپياسىن جاسىرىپ قالدى. ارنايى پروكۋرور ميۋللەردىڭ تەكسەرۋ قورىتىندىسى جاريالانعاننان كەيىن قانداي سىر-قۇپياعا قانىق بولاتىنىمىز بەلگىسىز. بىراق، ءبىر انىعى – پۋتين مەن ترامپ رەسەي-اقش قاتىناسىن باسقا ارناعا بۇرۋعا تىرىسادى.

 “The Qazaq Times”