كلود  مونە: ءبىز ءۇشىن سۋرەت جازۋ، قۇستىڭ ءانىن سالۋمەن بىردەي

كوڭىلدەگى كوگىلدىر ويلاردىڭ ەلەسىنە اۋناپ، ءبىر ساتتىك جىلت ەتكەن اسەرگە بار تابيعاتىن سيعىزا العان مەتردىڭ بەكزاتتىعى ەش ولشەۋسىز قۇدىرەت. تانىمىنا تاڭداي قاقتىرار دەگدار سۋرەتشىنىڭ ءومىر جولى، كەيدە تىم سۇركەيلى بولسا، كەيدە جارقىن جاقتارى دا قىلاڭ بەردى. يمپرەسسيونيزم دەيتىن  كەڭىستىكتىڭ بوياۋىنا مالشىنىپ، قالامىنا كوكتەمدى كومكەرىپ، جۇلدىزداردىڭ جۇپارىن جاقتى. كوركەمونەردە اسەمدىكتىڭ  سالتاناتىن قۇردى.

ون مينۋتتىق جالت بەرىپ جوق بولاتىن رەڭدەردىڭ قۇرىلىسىن كەنەبىنە كەلتىرىپ بولمايىنشا، كەمپىرقوساق پاليتراسىنا  قاراپ تا ۇلگەرمەيتىن ول، ءبىر ساتتىك اسەردى ماڭگىلىككە جالعاستىردى.

فوتو: arttsapko.ru

بوياۋلارىنا جان جۇگىرىپ،  رەڭدەر ءريتىمىنىڭ سيمفونياسى وينايتىن تاڭعاجايىپ مونە سىرى سەزىمدەردىڭ اق شاعي پوەزياسىنا جامىراعان مامىق سوزدەردەي تىم اسەرلى. قالامىنا مىڭ قاناتتى ساعىنىشىن قوندىرعان اسپان ويدىڭ مەلانحولياسى. ءوزىنىڭ جاسىل ويلارىن كەڭىستىككە ماتىرىپ، كوگىلدىر بەينەسىن سۋ بەتىنە كوشىرىپ اكەتتى. سۋرەتتەرى سويلەيتىن، ءارى انتەك قوزعالاتىن ونەردەگى ۇمىتىلماس قولتاڭباسىن قالدىرا ءجۇرىپ، سۋدىڭ رافاەلى اتانعان ول، بوياۋلار سيمفونياسىنىڭ ءتىلىن اشىپ، نەويمپەرسسيويزمنىڭ نەگىزىن قالادى. ونەردە، بەينە وزگەشە كوزقاراسىن جاساپ، كومپوزيتسيالىق شەشىمدەر مەن يمپەررسيونيستىك تەحنيكالاردىڭ جاڭا ادىستەرىن ويلاپ تاپتى. جانە ءوزى ەجەتتەس زامانداستارىنىڭ  شىعارماشلىعىنا قوزعالىس اكەلۋىنە سەپتىگىن تيگىزدى.

فوتو: cs7051.vk.me

ول،  جىلت ەتكەن رەڭدەردەن ساتتىك قۋانىشى مەن قايعىسىن ىزدەپ تاۋىپ، ودان شەكسىز اسەرلەنەتىن.  تابيعاتتىڭ اسقان نازىكتىكپەن سەزىمگە تولى بەينەسىن، رەڭدەردىڭ ريتىمىمەن بەرۋ ارقىلى  سۇلۋلىقتى كەنەبىنە كەلتىرەتىن.وڭاشادا، بوياۋلار تەورياسىن ۇزاق زەرتتەي ءجۇرىپ، پاليتراسىنا ءۇش ءتۇستى عانا ورنالاستىرىپ، ولاردىڭ ءمانىن ۇعىنۋدى تەرەڭنەن  كوزدەدى. ول سيسلەي، رەنۋار، فرەدەريك بازيل، ەدۋارد مانە، ەدگار دەگا سىندى بولاشاق ۇلى سۋرەتشىلەرمەن ىزدەنىس جولىندا ءجۇرىپ، كوپتەگەن شەكسىز تاڭعاجايىپ رەڭدەر قۇپيالىعىن كوزبەن كورىپ، شىعارمالارىنا توڭكەرىس الىپ كەلەدى.

فوتو: liveinternet.ru

مىسالى، ونىڭ العاشقى ەدۋارد مانەدەن قايتالاعان جازبالارىنداعى جازىقتىقتاعى تۇستەردىڭ ورنالاسۋى مەن جارىق پەن كولەڭكە بەرۋ ءتاسىلى، نەمەسە بۋجيۆالداعى رەنۋار ەكەۋىنىڭ ليگۋريادەگى سۋلاردى سالۋ ارقىلى،  تۇستەردىڭ ەفيەكتىلەرىن وزگەرىسسىز قالدىرىپ، ولاردىڭ ورنىن قوسىمشا بەينەلەردىڭ رەڭدەرىمەن تولىقتىرۋى، ونەردەگى وزگەشە ستيلدەرىن قالىپتاستىردى .جازبالارىنداعى تەك بەس-اق ءتۇرلى بوياۋلاردى پايدالانۋى ارقىلى رەڭدەردى تۇرلەندىرۋدىڭ كوپتەگەن تاسىلدەرىن كورسەتتى.

فوتو: tumblr.com

فوتو: hudojnik-impressionist.ru

مونە، پيسسارو مەن بىرگە ىزدەنە ءجۇرىپ، كولەڭكەنىڭ ءتۇسى قارا بولمايتىنىنا جانە جارىقتىڭ وزىندە كولەڭكەلەر جۇرەتىنىنە كوز جەتكىزەدى. وسىدان كەيىن قارا بوياۋمەن جۇمىس جاساۋدى مۇلدەم دوعارادى. ونىڭ ەشكىمگە ۇقسامايتىن ءبىر ەرەكشەلىگى، ول بارلىق جەردەن ءتىپتى كولەڭكەلەردەن دە رەڭدەر كورە الاتىن.ول تۋرالى پول سەزاننىڭ  «مونە-ءجاي عانا كوز. بىراق، قۇدايىم-اۋ كوز بولعاندا قانداي كوز»،-دەپ تاڭداي قاعۋى بۇعان دالەل بولارى انىق. بىراق تىنىمسىز ىزدەنىستەرى ونىڭ كوزىن ناشارلاتىپ، كەيىندەپ مۇلدەم كورمەيتىندەي قىلادى.

فوتو: kudago.com

فوتو: bibliotekar.ru

قولشاتىر ۇستاعان بويجەتكەن سۋرەتى رەڭدەردىڭ كومپوزيتسيالىق ۇيلەسىمىن تاۋىپ، كوكالداعى ءتۇس پەن كولەڭكەنىڭ كونتراستىن جاساپ، جەڭىل جاعىستارمەن ومىرگە اسەر سيلاپ، قوزعالىس جۇمسايدى. اسپانعا مامىق بوياۋلار ۇسىنىپ ونى قولشاتىر ۇستاعان بويجەتكەننىڭ كويلەگىندەگى رەڭدەرمەن ۇيقاستىرىپ، شەبەر بايلانىستىرادى. ءبىز بۇل سۋرەتتەن ادامنىڭ رەاليستىك بەينەسىن ەمەس وعان بەرلىگەن رەڭدەردىڭ سەزىمدەرمەن قۇبىلعان اسەرىن كورەمىز.

فوتو: liveinternet.ru

فوتو: liveinternet.ru

ولاردىڭ اشقان جاڭالىعى، اكادەميالىق قالىپتاسقان ءداستۇلى سۋرەت ونەرىنە ۇيرەنىپ العان ونەرتانۋشىلاردىڭ، ءتۇرلى رەڭدەر مەن سىزىقتارداعى پەرەسفيكتيۆالارعا ەش نازار اۋدارماي، شابىتتى رەاليستىك وبيەكتىلەردەن ەمەس رەڭدەردىڭ اسەرىنەن الاتىن يمپرەسسيونيستەردى ەش  مويىنداماي قويۋى وسىدان بولاتىن. دەگەنمەن ۋاقىت وتە كەلە ونەردە ءوز باعاسىن العان بۇل باعىت ومىردە ۇلكەن تابىستارعا جەتتى.

مونە، ابدەن قارتايعان شاعىندا كوزىنىڭ سىر بەرۋىنە قاراماستان، ءوزى قىرىق ءۇش جىل ءومىرىن سارپ ەتىپ يمپرەسسيونيتىك ۇلگىدە جوبالاعان باقشاسىندا، ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن توعانداعى ليلليا گۇلدەرىنىڭ سۇيكىمدى عاجايىپ سۋرەتتەرىن سالۋمەن اينالىسادى. ول «سۋ ليللياسى» ارقىلى سۋ بەتىندە تەربەلگەن گۇلدەردىڭ بەينەسىن سالا وتىرىپ ونەردە قايتالانباس قولتاڭباسىن قالدىرىپ، 1867-1868 جىلدارى ارالىعىندا جازىلعان سەريالىق تۋىندىلارىن دۇنيەگە اكەلەدى دە 1926 جىلى 5 قازاندا  86 جاسقا قاراعان شاعىندا ارتىنا مول مۇرا قالدىرىپ ومىردەن وزادى. ال كازىر ونىڭ سۋرەتتەرى الەمدەگى ەڭ قىمبات سۋرەتتەرىندىڭ ۇشتىگىنە كىرەدى.

تىلەك تۇرگەنبۇلاق

«The Qazaq Times»