اقوردا. فوتو: onco.kz.

باتىس پەن رەسەي تەكەتىرەسىنىڭ قازاقستانعا اسەرى قانداي؟ الداعى ۋاقىتتا رەسمي استانا ماسكەۋمەن قانداي قارىم-قاتىناس ورناتادى؟ 

سوڭعى ۋاقىتتارى اقش پەن ۇلىبريتانيا باستاعان باتىس ەلدەرى مەن رەسەي اراسىندا بۇرىن سوڭدى بولماعان ساياسي تەكەتىرەس جۇرۋدە. باستاپقىدا ەكونوميكالىق سانكتسيالاردان باستالعان «ساياسي داعدارىس» اقىر سوڭىندا تاراپتاردىڭ ديپلوماتتاردى قۋدالاۋىنا دەيىن ۇلاستى. رەسەي مەن باتىس ەلدەرى اراسىنداعى تەكەتىرەستىڭ سالقىنى ەرتە مە، كەش پە قازاقستانعا دا اسەر ەتەتىنى بەلگىلى. ونىڭ الدىن قالىڭ بۇقارا قازىردىڭ وزىندە كورىپ، بايقاپ، سەزىنىپ وتىر جانە كۇيبەڭ تىرلىكتى ءبىر ساتكە ۇمىتىپ، ۋاقىتىن ءسال بولسا دا ساياساتقا ارناعان ادامنىڭ باسىندا: «بۇل جاعدايدا الەمگە بىتىمگەرشىلىك پەن تاتۋلىقتىڭ اق كوگەرشىنى بولىپ تانىلعان قازاقستان قانداي ساياسات ۇستانۋى كەرەك؟» - دەگەن سۇراق تا تۋىنداپ جاتىر. بۇل سۇراققا جاۋاپ تابۋ ءۇشىن قازاقستان بيلىگى ۇستانۋى مۇمكىن ءۇش باعىتتى اتاۋعا بولادى. ءبىرىنشى: بەيتاراپتىق جاعدايىنداعى كۇتۋ رەجيمى. ەكىنشى: رەسەيمەن ەاەو نەمەسە وزگە دە جوبالاردىڭ اياسىندا جاقىن قارىم-قاتىناس ورناتۋ. ءۇشىنشى: رەسمي ماسكەۋدەن ىرگەنى الشاق سالۋ. رەسمي استانا الداعى ۋاقىتتا بۇل ءۇش باعىتتىڭ ۇشەۋىندە ۇستانباۋى مۇمكىن. بىراق قازىرگى تاڭدا اتالمىش ءۇش باعىتتىڭ ورىندالۋ ىقتيمالدىعى ەڭ جوعارى. ولاي بولسا ءۇش بولجامدى قىسقاشا تارقاتىپ كورسەك.

ءبىرىنشى: بەيتاراپتىق جاعدايىنداعى كۇتۋ رەجيمى. بۇل باعىتتى ۇستانۋ قازاقستان بيلىگى ءۇشىن اسا ءبىر قيىندىق تۋدىرمايتىندىعى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. سەبەبى رەسمي استانا وسى ۋاقىتقا دەيىن سىرتقى ساياساتتا كوپ ۆەكتورلى ساياساتتىڭ ارقاسىندا ءدال وسى بەيتاراپتىق باعىتىن ۇستانىپ كەلگەن. بىراق بۇل جەردە رەسەيگە سالىنعان سانكتسيالار قازاقستاندى اينالىپ وتەدى دەپ ايتۋ قيىن. سەبەبى ءبىر ەكونوميكالىق وداقتا بولا تۇرا «باتىس ەلدەرىنىڭ سانكتسيالارى بىزگە اسەر ەتپەيدى» - دەپ ايتۋ ۇيات جانە ەشقانداي قيسىنعا كەلمەيدى.

ەكىنشى: رەسەيمەن ەاەو نەمەسە وزگە دە جوبالاردىڭ اياسىندا جاقىن قارىم-قاتىناس ورناتۋ. ەگەر رەسمي استانا ءدال وسى باعىتتى تاڭدايتىن بولسا، وندا قازاقستان باتىس ەلدەرىنىڭ سالعان سانكتسيالارىنىڭ «ىستىعى مەن سۋىعىن» رەسەيمەن بىرگە كورەدى دەگەن ءسوز. ال قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ رەسەيمەن سالىستىرعاندا الدە قايدا كىشى ءارى ءالسىز ەكەندىگىن ەسكەرسەك، بۇل ستسەناريدىڭ قايدا اپارىپ سوعاتىنىن باعامداۋ قيىن ەمەس.

ءۇشىنشى: رەسمي ماسكەۋدەن ىرگەنى الشاق سالۋ. قازاقستاننىڭ بيلىگىنىڭ ءدال قازىرگى جاعدايدا رەسەيدەن الشاقتاۋى مۇمكىن ەمەس جاعداي. ويتكەنى قازاقستان مەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ قورعانىسى مەن ەكونوميكاسى رەسەيمەن تىعىز بايلانىستى.قازاقستان ەكونوميكالىق تۇرعىدا رەسەيگە اناۋ ايتقانداي تاۋەلدى بولماسا دا، قورعانىس سالاسىندا رەسەيسىز قيىندىقتار تۋىندايتىنى انىق. سەبەبى ورتالىق ازيانىڭ اۋە قورعانىسىنان باستاپ، قاراپايىم تەرروريزمگە قارسى كۇرەسىنە دەيىنگى ارالىقتاعى قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى دە وسى رەسەي ارقىلى شەشىمىن تابۋدا.

جالپى العاندا قازىرگى تاڭدا رەسمي استانانىڭ رەسەي مەن باتىس ەلدەرى اراسىنداعى تەكەتىرەستە قانداي ساياسات ۇستاناتىنى قازاقستان ءۇشىن وتە ماڭىزدى. سەبەبى ەل ەكونوميكاسىنا تۇسەتىن اۋىرتپاشىلىقتاردان اينالىپ ءوتۋ مەن شەتەلدەگى قازاقستان قارجىسىن قورعاپ قالۋ ءدال وسى ساياسي ۇستانىمعا بايلانىستى. بۇلاي دەيتىن سەبەبىمىز اقش بانكىنە سالىنعان 22 ميلليارد دوللار ۇلتتىق قور قارجىسى نازارباەۆ پەن تارمپتىڭ كەزدەسۋىنەن كەيىن بۇعاتتان شىعارىلدى. بۇل دا ەلدىڭ ۇستانعان ساياساتىنا بايلانىستى دۇنيە.  ال قازىرگى تاڭدا شەتەلدە ۇلتتىق قور قارجىسىنان بولەك، 18 كومپانيانىڭ 12,5 ميلليارد دوللار قارجىسى بار ەكەندىگىن ەسكەرسەك، قازاقستان ءۇشىن باتىس پەن رەسەي اراسىنداعى تەكەتىرەستە «وگىزدى دە ولتىرمەيتىن، اربانى دا سىندىرمايتىن» ساياسات ۇستانعان دۇرىس شىعار.

“The Qazaq Times”