التىنزەر
التىنزەر – قازاقى جىر، قاما بورىك.
جاتىرمىز التىندىعىن جاڭا كورىپ.
ىشىندە مىڭ ولەڭنىڭ ءبىرى التىن
سەزىم – باق، سەنىم – بايلىق، سانا – كورىك.
التىنزەر – اساۋ ولەڭ، بار اسىلىم،
اساۋدىڭ سورى قالىڭ، جاراسى مىڭ.
كوزىمنىڭ اعىن ويىپ اس قىلا بەر،
ءسوزىمنىڭ ويماشى تەك قاراشىعىن.
قازانعاپتىڭ كۇيى – «قۇس قايتارۋ»
جەرىڭ قالدى، قايدا كەتتىڭ قىرانىم،
قايت، قايت!؟
ەلىڭ قالدى قايدا كەتتىڭ قىرانىم،
قايت، قايت!؟
قيتۋ-قيتۋ، قايت-قايت،
سىڭارىم،
قىرانىم، قىرانىم!..
التىننان باۋ تاعىپ ەم،
ايالاپ-اق باعىپ ەم،
تۇمار بايلاپ ءتىل مەن كوزدەن ساقتادىم،
تۇعىرىڭا كۇمىس شەگە قاعىپ ەم،
توياتتاتىپ سəرىدەن.
قيتۋ-قيتۋ، قايت-قايت!
قانجىعاڭدى قانداتىپ،
قان سوقتانى جەگىزدىم،
جەمباسارعا بۇلتتان بۇلاق ەمىزدىم.
سىلاپ باقتىم،
سۇراپ باقتىم تəڭىردەن،
سىڭارىنداي سىرلاس ەدىڭ ەگىزدىڭ.
قايت-قايت،
قيتۋ-قيتۋ،
قايت-قايت!..
قارا شىڭعا كەتتىڭ بە؟!
قۇز باسىنا جەتتىڭ بە؟!
بوستاندىقتان قىمبات نە بار شىنىندا،
ءبəرىن قۇربان ەتتىڭ بە!؟
بار، بارا عوي،
بار ەندەشە – بەرەنىم!
سەن قۇلدىققا كونبەيتۇعىن ەر ەدىڭ.
ءبəرىن تاستاپ
مەن دە ۇشقىم كەلەدى،
اسپان بىراق جاقتىرمايدى جەر ەلىن.
كەتتى قىران،
كەڭ سارايلى زەڭگىرگە،
قولىن جايدى جىلاۋلى جان، ەر كىمگە!؟
بار، بارا عوي،
بوستاندىقتىڭ – پاتشاسى،
قاناتىڭدى ەمىن-ەركىن كەردىڭ بە!؟
بار!.. بار!..
قىران ءۇشىن قىدىر اتا بار قۇزدا.
قۇداي ءوزى جار بولسىن، تەك، جالعىزعا!
بار!.. بار!..
بوستاندىعىڭ – بار باقىتىڭ، بايلىعىڭ،
بار، بارا عوي، ءبəرى سەندىك،
اي، كۇنىڭ.
جۇباتۋدىڭ كەرەگى جوق،
كۇي تارتقىن،
ءومىر قالاي، سوعان مىنە، ساي جىرىم.
* * *
بىلەسىز بە قىدىر باققان قىر بارىن،
جۇرەسىڭ بە ءبىر جانىم.
ايىل قياق، اق باس جۋسان، اق جۇزگەن،
اپپاق دالا، اپپاق مەنىڭ جىر باعىم.
ءسۇت سەكىلدى بۇلاعى دا، قاينارى،
تامىپ كەتسە تاستىڭ ءوزى جاينادى.
جۇماق جىرعا،
قۇراق جىرعا اۋنادىم،
جەل قۇنداقتاپ، سارى سامال بايلادى.
قاڭباق ءتۇرتىپ قاشا ءتۇسىپ ويناماق،
تاۋ ماۋجىراپ، تالىقسيدى وي-قاباق.
سوناۋ تۇرعان قۇلپىتاسقا ءتىل ءبىتىپ،
تىرىلەرمەن ول دا ءبىر سəت تويلاماق.
اسپانعا ساۋعان عۇمىر ءسۇت
جون ارقاسىن قاراشى، ايىرار ايعاق توباڭنان،
تۇيە دە شەكپەن ورانعان.
تۇيمەلى باسقا نە كەلمەس، وتكەندى سۇرا تۇبەكتەن،
وزەۋرەپ سوققان بوراننان.
قارالى مويىن قاسقالداق، ارۋانا باۋىر ىڭىرسىپ،
اينالعان زامان ءبىر ۇرشىق.
اي جۇزىندە ءجۇز نوقات، كۇن جۇزىندە قىلاۋ بار،
اسپانعا ساۋعان عۇمىر ءسۇت.
بوز قۋراي سايدا بەزىلدەپ، ءتىل كەزەپ جاتىر جەل ۇرلەپ،
كورگەن جوق باقىت تەگىن كەپ.
قولىڭدا بارعا قاناعات، تىستەۋلى كەتكەن بارماقتى،
بولدىڭ با ءوزى كەبىندەپ؟..
ماڭعىستاۋ ساعان نە دەيىن، قانىڭمىن تامعان تامىردان،
ءسوز الدىم سəرە-سارىمنان.
كەلەمىن جورتىپ بۇل جولى كەر بەستىگە قامشى ساپ،
جەم-ساعىز بەنەن نارىننان.
مىڭ العىس دƏم-تۇزىڭا
ء(Əمۋدىڭ گوزەلدەرى)
ءى
مىناۋ تۇس ءبىز كورگەندە وزەن بە ەدى،
وزەن بە ەدى، وزگەرگەن، نە كورمەدى.
قوش ەندى قوڭىر قاز بەن اق شاعالا،
ءƏمۋدىڭ گوزەلدەرى.
...گوزەلدەرى.
جاسىل باق قايدا كەتكەن ورمانى جوق،
ورمانى جوق، ول ەندى سورلادى كوپ.
ۇسىندى اق پاراقتى ارۋ كەلىپ،
ءƏمۋدىڭ قولىمەنەن دəرۋ بەرىپ،
قالدىرعان جىرىڭ ەدى سونداعى دەپ.
...سونداعى دەپ.
سىڭسىدى سەلدىرەگەن ورمانى كەپ.
ءƏمۋدىڭ گوزەلدەرى،
گوزەلدەرى.
قايدا əلگى وزەندەرى؟
تارانىپ توتى قۇستار،
سəندەنىپ ءسəمبى تالدار،
نەلىكتەن بەزەنبەدى؟..
ءƏمۋدىڭ گوزەلدەرى،
گوزەلدەرى.
ءىى
سايراعان ساندۋعاشىم، əن – بەسىك، جىر – قۇنداعىم.
جابىرقاپ تۇرمىن جانىم.
قۇربىمنىڭ قۇم بەتىندە ويماقتاي ءىزى جاتىر،
ءوزى جوق قۇرعىرلاردىڭ؟!..
...گۇل قىزداردىڭ.
ءƏمۋدىڭ گوزەلدەرى، گوزەلدەرى،
بار ەدى بالدان ءتəتتى ءسوز ورنەگى.
ماڭىراپ جان جۇرەگىم، ماڭىستاپ ەلجىرەدىم،
قوزىداي كوگەندەگى.
ءƏمۋدىڭ گوزەلدەرى.
... گوزەلدەرى.
ويناعان مەكەنىم ەڭ، وي كەزىپ كەتەمىن مەن،
قالدىرما جەتەگىڭنەن.
تەربەتكەن ساعىم بەلىم، ءƏمۋىم ءəنىم مەنىڭ،
مىڭ العىس دəم-تۇزىڭا قارا نان شەكەرىڭمەن.
...قارا نان شەكەرىڭمەن.
ەل اۋىپ تارىققاندا، قۇشاققا العان ەدىڭ،
ورتەنگەن تاعدىرلاردىڭ وزەگىن جالعاپ ەدىڭ.
جان تۋىس كوڭىلىڭە، əن تۋىس وڭىرىمە،
ساز شەرتىپ سالعان ەدىم.
سارعايعان تاڭنان ەدىم،
جانكەشتى ارمان ەدىم.
باس ءيدىم بارلىعىنا، كىندىكتىڭ قانى قالدى،
قاريا كەمسەڭدەيدى əكەمدى تانىپ əلگى.
كوز كورگەن كوپ جاقسىنىڭ ەرىنى ماڭدايىمدا،
سەلدەتتى جانىم ءəندى.
...ەل كەتتى، ءəنى قالدى.
ءبəرى قالدى... جالعان ەكەن..، ەشتەڭە ەمەس مəڭگى!
* * *
شىعىرشىق سىرعا سالدىرعان، شىرىن قىز قايدا
شىرىن قىز،
سارعايىپ سەنى ىزدەۋمەن، سارقىندىق بىلمەي سىرىن ءبىز.
ساماۋرىن تەكتەس سەزىم بۇل، قايناۋى جەتسە توگىلگەن،
ساعىنىپ وتكەن عۇمىرمىز.
قاۋسىرما بەشپەنت تاعىنعان، جەلەكتى قىردىڭ جايناعى،
قىرمىزى قىزىل گۇل ەدى، گۇلىمنىڭ باياۋ قايدا ءəنى!؟
جىر دەگەن بوزداۋ بوتام-دى، قىزىلداپ ونى ءبىر مۇڭ كەپ،
قىپ-قىزىل جۇرەك جايرادى.
ال، ەندى كوركەم كوڭىلىم، نە دەسەڭ دە سەنبەس-ءتى،
قىزعالداق كۇننىڭ قۇلاعىن، قىپ-قىزىل قانجار جەل كەستى.
جەر تارپىپ جۇرگەن قۇلا جىر، قۇلازىپ كوككە قارايدى،
وتكەندى ەشكىم بەرمەس-ءتى.
* * *
اق ءتوسىن شاعىل اعىتپاق،
اق شامىن جاتىر جاعىپ باق.
اق كويلەك كيگەن ارۋ ءجۇر،
اق تۇننەن ولجا الىپ قاپ.
اعارىپ بارىپ تاڭ كۇلدى،
ارۋدىڭ سىرىن تال ءبىلدى.
اۋىلدان ۇزاپ جونەلگەن،
ايتپايدى ارۋ جالعىزدى.
اق سəۋلە شۋاق شاشقان-دى،
اق ۋىز كوڭىل ماستاندى.
اتتانعان əلگى جولاۋشى،
ارۋدان شىرىن تاتقاندى.
اينالىپ ىزگە قارادى،
ايمالاپ كوزبەن بارادى.
اقىرىن ءسۇيدى جۇزىنەن،
اق كۇننىڭ اپپاق سامالى.
كىرپىگى ونىڭ بوز قىراۋ
كوڭىلدى كورگەن كىمىڭ بار، جاعاسى جايلاۋ كول سىندى،
كەتىردى مەنىڭ كوركىمدى.
كومەيى قۇرعاپ ەس تانىپ،
ەر مۇڭايىپ، ەل سىندى.
ازاپتىڭ ءبəرى كوزىندە، قازاقتىڭ ءبəرى ءشول سىندى.
بازارلى كولدە سايران جوق،
بارادى ءومىر مايدان بوپ،
بوساعا تيمەي ۇلىنا، دۇشپاننىڭ ورنى ءتور سىندى.
شىرىل دا تورعاي، شىر قاقتى،
ءبىر تامشى قاندا جىر جاتتى،
تورعاي دا تاعدىر ەل ەدىك، ءولتىردى، ويباي، ءولتىردى!..
كوڭىلدى كورگەن كىمىڭ بار، بوز بوتا سىندى بوز بۇلاۋ،
كىرپىگى ونىڭ بوز قىراۋ.
بودان دا بولعان زامانعا،
ءسوزىمدى بەكەر سوزدىم-اۋ.
ءبۇر جارىپ ەدىم سəل عانا، جاپ-جاسىل كۇيدە توزدىم-اۋ.
ورمانىڭ ويسىز قالعىعان،
قانداي ەم ەندى بار بۇعان.
كۇرەسىن بولعان كۇزدەگى، جاپىراق سىندى ءسوز مىناۋ.
قالعيدى سانا ەسىنەپ،
نار قومىندا كوشىپ ەك،
ۇلتىنىڭ جايىن كورمەگەن، ۇيقىدان ىسكەن كوز مىناۋ.
وياتار مەنى قايسىڭ بار، كوزىمدى اشىپ ۇيرەتكىن،
بۇيداسىن جاتتىڭ سۇيرەتتىم.
قالعىعان كۇيدە جاتسىن دەپ،
ۇيقىنى ماعان ۇيرەتتىڭ.
ەلىمدى قالاي سۇيمەكپىن!؟
كۇلكىلى مەندىك تىرلىككە، قارايدى كوكتەن كۇيرەپ كۇن.
تاڭ اتتى بىراق تۇرمادىم،
تۇر دەسە باستى ىرعادىم،
اي قاداپ كەتتى باسىما نايزاسىمەنەن تۇيرەپ ءتۇن.
وياتار مەنى قايسىڭ بار، كوزىمدى اشىپ ۇيرەتكىن!؟..
اتاجۇرت اناۋ اق بەسىك، قارايسىڭ جولعا نە تىلەپ،
اۋىل تۇر اناۋ جەتىمەك.
جەل ۇرلەپ كوردى سانامدى،
اراننىڭ مىناۋ شەتى دەپ.
ايداماي ءتۇسىپ ارانعا، قۇلاۋعا ءبىز دە بەكىپ ەك.
دالانىڭ ءوڭى كۇل سىندى،
كوزىنە جاس كەپ ىركىلدى.
ەتەگى ەلپەڭ قالاعا، اۋىلدى تاستاپ كەتىپ ەك.
جۋسانى قىردىڭ جوعالعان،
جوق جەردەن جاۋعا تونالعان،
ءتوس ەتىن جاتىر قۇزعىندار ءبىر قاراپ سوسىن ەكى جەپ.
زامانى بۇلتاڭ، زاڭى جات
توبىلعى سايدا تونىم بار،
توراڭعىل سايدا جولىم بار.
توز توبەدە ءىزىم بار،
تورشولاق كۇندە سورىم بار.
تەپەڭدەتىپ تەرلەتىپ،
تورشولاق جۇرمەس كەر كەتىپ.
سۇڭگىلى قالام قولعا الدىق،
ءسۇرىنىپ ءجۇرىپ ەر جەتىپ.
كوپ كۇننىڭ جىرتىپ پاراعىن،
كوپ ىركىلدى تالابىم.
زامانى بۇلتاڭ، زاڭى جات،
تۇسىنبەي تۇكتە بارامىن.
* * *
مىڭ جىل وتەر، سوسىن تاعى سان عاسىر،
ءومىر جۇمباق، تاۋ دا تۇنجىر، تال دا سىر.
ماعىناسى جوققا اينالعان تىرلىكتە،
جوقتان باسقا بار ما سىر؟!
سەن دە جوقسىڭ، مەن دە جوقپىن، جوق بولعان،
ءبىر اتىلعان وق بولعان.
اققۋ ءولدى ايدىن قالدى كوردىڭ بە!؟
...كۇلدى قارعا، ول سول كۇنى توق بولعان.
قۇيىلماق سولاي كوزگە قۇم
جوعارىدا اسپانىم،
ورتاسىندا قارا جەر،
جەر استىندا قارا كور،
ءۇش ءومىر دە، ءۇش عايىپ،
اجال عايىپ – العان سوڭ،
ديدار عايىپ – كەتكەن سوڭ،
نەسىپ عايىپ – وتكەن سوڭ.
عايىپتى تاستاپ شالدارىم، عارىشتى كەزىپ ءجۇرسىز بە!؟
پەرىشتە كوڭىل كىرسىز بە؟!
اتاجۇرت قالدى
ەندەشە،
ساڭىراۋ مەنەن تىلسىزگە.
سانامنىڭ كەرەڭ قۇلاعى،
سان ايتساڭ دا ۇقپاسپىن.
وي تۇراقتار زەردە جوق، جانارىما جۇقپاس مۇڭ.
سوقىر كوزگە ءبəرى ءبىر،
بەرەكە كەتىپ، قۇت قاشسىن.
قايراتسىز بولسا – اشۋ تۇل،
تۇرلاۋسىز بولسا – عاشىق تۇل،
شəكىرتسىز بولسا – عالىم تۇل، – دەپ زارلاعان اباي دا،
سوقىر مەن ساڭىراۋ قاراي ما!؟
ول كۇندەگى – ون نادان،
بۇل كۇندەگى – مىڭ نادان،
ابايدى سۇيسە ساباي ما!؟
جان ءتəتتىسى – يماننان،
مال ءتəتتىسى – جيعاننان،
جار ءتəتتىسى – سۇيگەننەن،
حالىق ايتتى قالادىق، ءۇش تəتتىدەن الالىق،
العاننىڭ نەسى جاڭالىق!؟
حاقتى ويلاساڭ بەرە ءبىل،
كەۋدەڭنەن اناۋ كەتكەنشە، كەسىمدى كۇنى جان الىپ.
ىرىس، باق، دəۋلەت كىمدە جوق،
ونىڭ دا بولار سۇراۋى،
ەلگە كەلگەن قىدىر-دى، ەرگە مالدى قۇراۋى.
ۇيقى، تاماق، كۇلكى ارسىز،
جىگىتتىڭ ءبىر سəت قۇلاۋى.
بۇرىننان قالعان قاعيدا،
ازامات بولماق – بەسىكتەن.
بالاپان ۇشپاس قياعا، مەزگىلىنەن كەشىككەن.
كəنە، قايدا،
كىمىڭ بار،
اتادان قالعان مۇرانى، ارىمەن مورلەپ بەكىتكەن؟!
قالام الدى دانالار، قالدىردى بىزگە سوزدەرىن.
بوساتپايدى، مىنەكي، ماقتان قۇمار ءوز دەمىم.
رəسۋا جالعانشى-اي!..
قۇيىلماق سولاي كوزگە قۇم.
جەل جورىق
(سارايشىق)
قۇلجاسىن قۇزار شىڭنىڭ ۇركىتپەگىن،
Əرۋاعىم əۋ باسىنان بۇركىت مەنىڭ.
كيەسى كيىگىمنىڭ جاننان قىمبات،
ورتەندىم سەكسەۋىل بوپ بۇرشىكتەدىم.
ساحاردا ساز دا قالدى، ساعىم قالدى،
ورداسى التىن كۇمبەز شاعىم قالدى.
قۇدايدىڭ قالاۋىمەن قۇت دارىعان،
سالتانات ساپ تۇزەگەن باعىم قالدى.
سارايشىق* سالعان ءəنىم، سەرى كۇنىم،
سارتاپ جول، سايعاق قىردىڭ ەلىگىمىن.
بۇل كۇندە تەسىك ساۋىت، كەتىك قىلىش،
جەل جورىق جەڭىستەردىڭ جەلىگىمىن.
اق قۇمدار اق پاراق بوپ اشىلىپ ءجۇر،
اياققا اياۋسىز-اق باسىلىپ ءجۇر.
شاشىلعان كوپ سۇيەكتى ءبىر تاسباقا،
قاراشى قايتا كومىپ جاسىرىپ ءجۇر.
* سارايشىق – سارايشىق قالاسى.
ءبƏرى تانىس
سىلبىر جاڭبىر،
سىڭعىر-سىڭعىر كەلدى كۇز،
سارعايامىز ەندى ءبىز.
وسى كۇزدە قوشتاسپاق بوپ اۋىلمەن،
ەستەلىككە ورامالىن بەردى قىز.
سارى ءبəرى،
جاپىراق تا، باۋ-باق تا،
سارى تورعاي ءىز سۋىتقان اۋلاققا.
سارى ساعىم كوزدەن عايىپ كورىنبەس،
بۇلتتار كوشىپ بارا جاتىر تاۋ جاققا.
سارعايعانى،
كورىنىپ تۇر القاپتىڭ،
ءبəرى تانىس، ورتاق مۇڭ.
سودان كەيىن شەكپەنىمەن بۇركەدى،
ەزۋىنەن ۇيقى اققان سورتاپ ءتۇن.
ءتۇن جارىلدى،
كۇزدىڭ تاڭى كۇركىلدەپ،
كوك كويلەگىن ورمان شەشتى بىرتىندەپ.
شىر اينالعان شىعىرشىداي دۇنيە،
مەنىڭ ساعان قاراپ تۇرمىن كۇلكىم كەپ.
ساۋران مەن سامنىڭ اراسى
اق ولەڭ، اق جىر بار مۇڭىم،
بوزداتتىق سامنىڭ* نار قۇمىن.
ورەلەسىپ ءسوز ايتار،
وزىمسىنگەن بار كىمىڭ؟
تەبىنگىسى كۇمىستەن،
تەرلىگى قاتقان جۇرىستەن.
اق ولەڭ ايدىن ساحارا،
ەل كورىپ ەرمەن بىلىسكەن.
حان شاھارلى باۋ قالدى،
قان ساسىعان جاۋ قالدى.
جول سالىپ قىپشاق، قياتقا،
اينالعان ەلمىن ساۋراندى.
كومىلدى قۇمعا ءىز دەمدە،
كوڭىلىم قالدى سىزدەن دە.
مىنا ءبىر ءيتىڭ نە دەمەك،
الارتىپ كوزىن بىزدەرگە.
جاقتىرماي ءوستىم جانجالدى،
ار كەتەر جەردە ال جاندى.
قانىمەن بىراق ساقتادىم،
اتامنان قالعان قانجاردى.
ولەڭمەن قوسىپ نۇر ءىشتىم،
ۇرانى بەكەت ۇلىسپىن.
عارىشتان ورىن ىزدەپ ءجۇر،
كەۋدەمدە جاتقان ءبىر ۇشقىن.
قايعىما ورتاق قارا شىڭ،
ايتپايدى جانعا جاراسىن.
قوڭىردا سامال قوسىپ ءجۇر،
ساۋران مەن سامنىڭ اراسىن.
* سام – جەر اتى.
التاي تاۋىنا بارعاندا
التايدىڭ تاۋى اق بەسىك،
بۇل كۇندە جۇرگەن جات كوشىپ.
تۋ ىلگەن جەرگە قۋناپ كوپ،
تۋ بيەسى تۋلاق بوپ،
قونىسىم ساعان زارىقپىن،
قازاق تا دەگەن حالىقپىن.
التايىم – اپپاق جورگەگىم،
Əرىدەن سالعان ورنەگىم،
شارشىڭا شىعىپ ورلەدىم،
شاتىر دا تىگىپ تورلەدىم،
قونىسىم ساعان زارىقپىن،
قازاق تا دەگەن حالىقپىن.
ءتۇپ اتاسى تۇلپاردىڭ،
ءدۇبىرلى كۇنگە ىڭكəرمىن.
قايعى بوپ باستان بۇلتاردىڭ،
قايىرىپ ءۇنسىز ۇلتاردىم.
قونىسىم ساعان زارىقپىن،
قازاق تا دەگەن حالىقپىن.
التايدىڭ تاۋى ارشالى،
اربايدى سۇلۋ بارشانى.
جانىمنىڭ ارۋ اڭسارى،
جاۋ قۇشىپ سەنى تامسادى،
قونىسىم ساعان زارىقپىن،
قازاق تا دەگەن حالىقپىن.
قار جامىلعان الا شىڭ،
الاشتىڭ ءبىلدىڭ شاماسىن.
كوزىڭنىڭ ءسۇرتىپ قاراسىن،
كوڭىلگە بۇلاۋ سالاسىڭ،
قونىسىم ساعان زارىقپىن،
قازاق تا دەگەن حالىقپىن.
جəۋدىرەگەن اق مارال،
اق مارالدان جوق حالال.
حالالدى سۇيسەڭ اقتاپ ال،
قاپىدا سالدى جات قامال.
قونىسىم ساعان زارىقپىن،
قازاق تا دەگەن حالىقپىن.
دەگەنى بولماس پەندەنىڭ،
اينالسا كوكتىڭ شەڭبەرىن.
كەربەز دە كەرىك كەرمەلىم،
سەن ءشۇبəسىز، مەن دە ءمىن.
قونىسىم ساعان زارىقپىن،
قازاق تا دەگەن حالىقپىن.
كوكپەنەن شالعاي تالاستىڭ،
كوپ سورلاعان الاشپىن.
قانشاما جاۋمەن جاناستىم،
قانشاما جولدان اداستىم،
قونىسىم ساعان زارىقپىن،
قازاق تا دەگەن حالىقپىن.
قوش امان بول، اق شىڭىم،
جوعالتىپ بىلدىك باق قۇنىن.
تەرەڭ ءبىر ويدىڭ تاپ ءتۇبىن،
تەبىرەنىپ جات كۇنىم!..
قونىسىم ساعان زارىقپىن،
قازاق تا دەگەن حالىقپىن!
سوكرات
سوكراتقا اجال ۇستاز بولىپتى،
دۇنيە بوس، ادام قۋىس سونى ۇقتى.
بىلمەيتىنىن بىلگەن قانداي دانالىق،
مويىنداۋدان باستالادى جاڭالىق.
بار شىندىعىن ايتا ءبىلدى سوكرات،
بىلگەن جانعا جالعىز شىندىق، وسى باق.
ولمەي تۇرىپ مويىنداعىن ەلەستى،
قايران جۇرەك قارا تاسقا تەڭەستى.
ۋىن ءىشىپ عۇمىرىڭنىڭ تىم اششى،
قانشا تاعدىر قايعى جۇتتى قىر استى.
ەتەگىنەن تىستەپ تارتىپ سور كۇنى،
كەتتى ەزىلىپ كەسەك تەكتەس بور مۇڭى.
ماڭدايىندا قۋ تاعدىردىڭ وق تۇردى،
ءىز تاستادى...ونى ۋاقىت جوق قىلدى.
قاتۋ قالا، قايىم جىر
(ۇركەك وي، ۇزىك جىرلار... ءبىرىنشى كورىنىس)
ءى
بەسىك جاساپ، كوسىك جاساپ جات داۋدان،
قايدا بارساڭ قاتۋلى جان قاعىنعان.
قىزىل شەكە، جارىق ماڭداي اقتاۋدان،
جولاۋشىمىن، الماتىنى ساعىنعان.
ءىى
قىرعي سامعاۋ، قىزىل-جوسا باقسىز قۇس،
«اقشا-اقشا» ەستىگەنىم جالعىز əن.
الماتى ما؟!..
تۇلكى قۇيرىق، قاسقىر ءتىس،
قالا بوپتى ءوپ-وتىرىك قالعىعان.
ءىىى
بوساعاسىن اتتاپ ەدىم شىركىننىڭ،
قاراكوزدە قالماعانداي تۋىستىق.
سەندە وتكەن اۋىرىن-اي ءبىر كۇننىڭ،
مومىنداردى مويتاپ جاتىر ۇرىس قىپ.
قازاق قايدا؟!.. قارعا تامىر ءبىر قۇرساق،
ءزəۋلىم ۇيلەر كۇلىپ الدى قارقىلداپ.
دەپ كەلىپ ەم تۋىستىقتى جىر قىلساق،
ءىشىپ وتىر جاۋ قولىنان سارقىندى اپ.
ءىV
الاتاۋدىڭ اق جاۋلىعىن كىر باسىپ،
بەتىن بۇركەپ تىعىلادى مۇنارعا.
كوشە تولعان كىرجىك قاباق كىل جاسىق،
نە بولعان-اي شەتتەرىنەن بۇلارعا؟!
V
وڭكەي جاسىق كەكشىل جəنە تىم قاتتى،
ءوزىم عوي دەپ ءجون سۇراساڭ جەكىرگەن.
Əدىلەتسىز ءبىر قاربالاس شىرماپتى،
كوز اقىسىن سۇراپ-اق تۇر بەتىڭنەن.
ءبىرىن-ءبىرى جەپ بارادى قازاعىڭ،
بولماشىعا نامىسشىلىن قاراشى.
«تۇمسىقتاعى تۇرمىسىڭنىڭ ازابىن،
سيىر تىلمەن سىلپىلداتىپ جالاشى»
ءVى
ءمۇيىزىڭدى باۋىرىڭا تىققاندا،
مۇمكىن ەمەس ساعان قاراۋ شوشىنباي.
كوڭىلىڭ ماس ءبىر-ءبىرىڭدى جىققانعا
اقىرىندا ۇلت بولدىڭ با وسىنداي؟!
ءVىى
نە دەسەم دە الماتىم عوي – سۇيىكتىم،
ماعان ىستىق اق شاڭقان تاۋ، مۇنار كۇن.
سۇيگەن جاندا كۇلكىسى بار كۇيىكتىڭ،
مەن ۋاقىتتان قالىپ قويعان شىعارمىن.
بار قازاقتىڭ التىن بەسىك ءۇمىتى،
ءبىر-ءبىرىڭدى كوپسىنگەنىڭ نەتكەنىڭ؟!
قولىمىز بوس، جوق جان ەدىك جۇمىسى
استاناعا دۇرىس شىعار كەتكەنىم.
ءVىىى
توبە شاشىم شىڭعىرعاندا تىك تۇرىپ،
الماتىعا قول بۇلعادىم كۇلدىم دە.
اشۋ مەنەن ىزاسىنان جۇقتىرىپ،
جانسەبىل جۇرت جالىقتىردى ءبىر كۇندە.
ءىح
تۇسىنىكسىز ماقسات پەنەن مۇددەدەن،
شارشاپ كەتكەن تامىر-تامىر شەكەلەر.
ارپالىس پەن ءوتىپ جاتىر كۇن دەگەن،
قاق جارىلعان اق وتاۋ مەن نەكەلەر.
الماتىنى تاستاپ شىقتىم ەرىكسىز،
استانانى– باس قالانى كورمەككە.
ايدا-جىلدا ءبىر كەلەمىز سەنىپ ءبىز،
كوز قانسىن دەپ ۇلتتىق بوياۋ، ورنەككە.
ح
وگەيسىمە مەن ءوزىڭمىن، ءوزىڭمىن،
سەن سۇلۋسىڭ ءتۇنىڭ اي دا، كوگىڭ كۇن.
الماتى ما!؟ ..استانا ما؟! ..مەنىكى!
ەكى بىردەي قاراشىعى كوزىمنىڭ!
ەكىنشى كورىنىس
(ۇركەك وي، ۇزىك جىرلار)
ءى
ۇكىدەگى قارماققا كۇنى تۇسكەن،
ءۇنسىز بالىق سەكىلدى ويشىلدار دا.
باس شاھار تۇر شىقىرلاپ شىنى-ءتىسى،
ماقتاپ-ماقتاپ شارشادى تويشىلدار دا.
جاسارعان دا جاقسىلىق، جاڭعىرعان دا،
حالىق بەرگەن قاشاندا باتا قۇتتى!
ۇلتقا مۇرا ۇلىقتاپ قالدىرعان دا،
استانامەن قوسا ويلا، اتاجۇرتتى!
ءىى
اڭىزاقتا اۋىل تۇر كۇن قاقتاعان،
ارپا-بيداي ءبىر كۇندىك قامباسىندا.
مارعاۋ ەركەك، مəتوك ۇل ىرجاقتاعان،
وگىز جەككەن ءومىردىڭ ارباسىندا.
سالىستىرىپ قاراشى، قابىستىرىپ،
قان جىلايدى جۇرەگىڭ دالا مىناۋ.
اقيقات پەن شىندىقتان الىس تۇرىپ،
قالاي سۇلۋ بولماقسىڭ قاراعىم-اۋ؟
ءۇشىنشى كورىنىس
(ۇركەك وي، ۇزىك جىرلار)
ءى
نە دەمەكپىن؟..
نەتكەن دəۋرەن... الاڭمىن!..
ادىم سايىن جالعاندىققا كەز بولساق.
ءتوس تۇيمەسى اعىتىلعان زاماننىڭ،
وكشەسىندە جىلتىلدايدى جەز مونشاق.
توقسان تاراۋ، سەكسەن سەلەۋ كوك جۇلىن،
قايران اۋىل، قايران قازاق بال جۇماق.
دəتكە قۋات قىلار قانشا ءسوز بۋىن،
سال سۇيەگى ساۋدىرايدى قالجىراپ.
ءىى
ەرىنىڭنەن ءسۇيىپ ەم قىزىل دالاپ،
شىرىن تاتىپ تۇر ەكەن شىرعالاڭى.
ءوزى بەرگەن – ءوزى السىن جىرىن قازاق،
وت پەن سۋدا تاعدىردىڭ ءبىر بالاعى.
ەي، استانا – كەلبەتىم بوپ تۇر مەنىڭ!
جə، سۇلۋسىڭ!..تاققىم كەلمەس، تۇك تە سىن.
ازىن-اۋلاق ناز ايتقانىم بۇل مەنىڭ،
كوپ نəرسەنى وزدەرىڭنەن كۇتكەسىن.
مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى جاسارال قۋانىشالين ومىردەن وزدى
جازۋشىلار وداعى جاڭا توراعا سايلادى. ول «جازۋشىلار وپپوزيتسيا بولماسىن!» دەدى
استانادا قالعان جاڭاوزەندىك جۇمىسسىزدار "قازمۇنايگاز" كەلىسسوزدى توقتاتىپ تاستادى دەيدى
باقىتجول كاكەش. التايدا قالعان اقيىق
فبر پەنتاگوننىڭ قۇپيا قۇجاتتارىنىڭ جاريالانۋىنا قاتىسى بار كۇدىكتىنى قامادى
مەشىن جىلدىڭ قارا ولەڭى