Almatı oblısında virus qwrbandarın jerleuge arnalğan Qaraoy ziratı. Mamır ayı 2020 jıl. Foto: Azattıq / Manas Qayırtaywlı

Qazaqstan Ükimeti bıltır pandemiya bastalğan 1 naurız ben biılğı 28 aqpan aralığında koronavirus jwqtırğan 1450 adamdı «basqa diagnozdan qaytıs boldı» dep kovidtiñ resmi esebine qospağan.

Särsenbi küngi brifingte QT redakciyasınıñ swrauınan keyin densaulıq saqtau ministrligi koronavirustıñ janama äserinen qaytıs bolğandar 1450-ge jetkeni turalı jauap hat joldadı.

Bilik atalğan sanattağı pacientten PTR testi arqılı koronavirus anıqtalğanına qaramastan, «basqa aurulardıñ sebebinen qaytıs bolğanın» alğa tartıp ortaq esepke qospaydı. Densaulıq saqtau vice-ministri Ajar Ğiniyatqızı bıltır küzde statistikadağı negizgi kemşilikter turalı redakciya tilşisimen 45 minut swhbattasıp, är aydıñ 10-ı ötken aydağı ilespe diagnozdan qaytıs bolğandardıñ sanın twraqtı türde resmi resurstarda jariyalauğa uäde etken edi. Biraq vice-ministr sözinde twrmadı. Vedomstvo bwl indikatorğa tiesili derekti twraqtı türde emes, tilşilerdiñ swrauımen ğana jariyalaydı.

(!) Ministrlik olardıñ ölimin «basqa dertterden boldı, koronavirus tikeley äser etpeydi» dep sanaydı. Jauaptı mamandar bwl jaylı sirek söz etedi, onıñ özinde jurnalisterdiñ swrauımen. Aqparat avtomattandırılmağan. 18 mausım 54 jağday, 2 şilde 101, 23 şilde 319, 4 qırküyek 556, 11 qırküyek 576, 15 qazan 672, 9 qaraşa 709, 15 jeltoqsan 764, 26 jeltoqsan 816 jağday, 20 qañtar 938, 3 aqpan 1061 bolıp, 17 naurız 1450-ge deyin artqanı habarlandı.

Ministrliktiñ resmi jauap hatında «Respublikalıq elektrondıq densaulıq saqtau ortalığınıñ 2021 jılğı 5 naurızındağı derekterine säykes, biıl 1 qañtar men 28 aqpan aralığında koronavirus infekciyasınıñ ilespeli diagnozı bolğan 512 ölim jağdayı tirkeldi» delingen.

Onıñ arasında jartısına juığı qarttar, ondağan bala, tipti jaña bosanğan ana da bar.

Bıltır qaraşa ayında 107, jeltoqsanda 122 jäne biıl qañtarda 123, aqpanda 389 ölim tirkelgen.

Osı sanatta ömirden ötkenderdiñ deregi koronavirustıñ memlekettik derekqorına engizilmeydi. Sarapşılar men mamandar bwğan qarsı. Mwnı «statistikanı meyilinşe jaqsartudıñ amalı» dep esepteydi. Olardıñ aytuınşa, koronavirustıñ janama äserinen qaytqandardıñ jartısınan astamınıñ sebebi qan aynalımı men tınıs alu jüyesiniñ auruları bolğandıqtan, oğan infekciya dert qozdıruşı faktor retinde ölimge äkep soqtıradı. Soñğı derek boyınşa,  aurular tobı jiktelimin vedomstvo bılay taratadı:

  • Qanaynalım jüyesiniñ auruları – keminde 502 (34%)
  • Tınıs alu jüyesiniñ auruları – keminde 538 (37%)
  • Endokrindik jüyeniñ auruları – keminde 86 (6%)
  • Jaña öskinder – keminde 46 (3%)
  • Basqa jağdaylar – keminde 156 (11%)

Bıltır koronavirustıñ janama äserinen qaytıs bolğandardıñ eñ köbi SQO, Qostanay, ŞQO, Pavlodar, oblıstarına, eñ kemi Aqtöbe, Mañğıstau, Atırau öñirlerine tiesili.

Qazaqstanda bıltırğı 13 naurızdan beri COVID-19 infekciyasın jwqtırğandar qatarı 228 mıñğa, 1 tamızdan bergi koronavirus pnevmoniyası 50 mıñğa juıqtağan. DDSW derekqorı men Wlttıq statistikada Qazaqstanda auırğandar sanı 278 mıñğa tayağan. Degenmen Ükimet koronavirus pen onıñ pnevmoniyasın eki bölek esepteydi.

Pandemiya bastalğalı jalpı virus jwqqandardıñ 4990-ı (KVI+ / U07.1 – 2881, KVI- / U07.2 – 659, ilespe aurulardan – 1450) qaytıs bolğan. Alayda Qazaqstan biligi boyınan koronavirus tabılsa da, basqa aurulardıñ sebebinen qaytıs boldı delingen 1450 adamdı jalpı statistikağa engizbeydi.

Ötken jılı «mausım-şilde qırğınında» 42 mıñ adam, al 2019 jılı däl osı aralıqta 22 mıñ, 2018 jıldıñ jazğı eki ayında 21 mıñ adam ömirden qaytqan. Demek bıltır kisi ölimi aldıñğı jıldan keminde 20%-ğa arttı. 163 mıñ 613 adamnıñ ölimi Qazaqstan üşin jaña ğasırdağı eñ joğarğı körsetkişpen ornı tolmas qasiretke wşırattı.

DDSW qaytıs bolğan adamnan koronavirus infekciyası anıqtalsa, ağzadan tıs sırtqı faktordan, yağni oqıs apattan köz jwmğandardan basqasın Covid ölimi statistikasına qosuğa keñes bergen. Degenmen Qazaqstan ükimeti rayınan qaytpadı. Äli künge deyin parallel' esep jürgiziledi: janama äserden qaytıs bolğandar sanı ne memlekettik, ne halıqaralıq statistikağa enbeydi.

Qazaqstan virus taraluı boyınşa älemde Worldometers derekqorı, Djons Hopkins universiteti jäne DDSW tizimindegi 221 el men aymaqtıñ arasında 49-orında twr.

"The Qazaq Times"