Büginde ğılım köz ilestirmes jıldamdıqpen alğa ozıp, tehnikanıñ damuı adam sengisiz mümkindikterge qol jetkizude. Jürgizilgen zertteu nätijelerine säykes, belgisiz aspan deneleri aşılıp, tipti Jerge wqsas ğalamşarlar da tabılıp jatır. Ğalımdar ğarıştı zertteu barısında arnayı jabdıqtalğan qwrılğılar men soñğı ülgidegi tehnikalıq jabdıqtardı paydalana otırıp, osınday ğılımi jetistikterge jetip otır. Al ğarışqa wşqanda ğarışkerge qanday qwrılğılar kerek jäne olar qanday talaptarğa säykes boluı tiis? Osı swraqqa jauap izdep körsek.
Resey ğarışkerleri 1986-2001 jıldarı jwmıs jasağan «Mir» orbitalıq stanciyasınıñ kezeñinen beri Nikon firmasınıñ fotoapparattarın qoldanadı. Qazirgi tañda MKS-da illyuminatordan jerdiñ betin ülken qaşıqtıqtan joğarı sapada tüsiretin jäne basqa da ob'ektilerdi zertteuge arnalğan tört käsibi fotokameralar bar. Olardıñ bireui kameranı aşıq ğarıştağı keñistikke alıp şığıp, stanciyadan tıs ob'ektilerdi tüsiruge mümkindik beretin arnayı grembokspen jabdıqtalğan. Är kamerada Nikkor markalı 20 türli auıspalı avtofokustıq ob'ektivter men fotojarqılmen bar. Osı markadağı fotoapparattar amerikalıq ğarışkerlerdiñ de paydalanatın negizgi qwrılğıları bolıp tabıladı.
Eger suretke tüsirmey, ğarıştan tek baqılau kerek bolsa, Jer betin illyuminatordan jaqındatıp körsetuge mümkindik beretin, beyneni twraqtandıratın keñ binokulyarlıq jabdığı bar dürbini paydalanadı. Jalpı bwl dürbiniñ türleri tikwşaqtan, motorlı qayıqtan arnayı baqılauğa arnalğan beyneni twraqtandıratın jabdığımen erekşelenedi. Bwl «ozıq» modeldiñ bastı erekşeligi jabdıqtıñ işki bölşekteri magnit örisinde qalqıp jüredi. Reseylik ğalımdardıñ dürbisi älemdegi jalğız analogsiz qwrılğı.
Qazirgi tañda köptegen ğarıştıq stanciyalarda wşqıştarmen baylanıs ornatatın käsibi qwrılğılardan bölek radioäuesqoylarğa arnalğan Kenwood transiveri paydalanıladı. Bwl pristavka arqılı beyneli aqparattı tikeley translyaciyalauğa mümkindik bar.
Beynekameralar köbine stanciyalardan tikeley reportajdar jürgizip, täjiribelerdi taspağa tüsirip, illyuminatordan ob'ektilerdiñ qozğalısın tüsiruge paydalanıladı. Köbine tikeley translyaciya arqılı onlayn rejimde de beyneaqparatpen bölisuge mümkindik bar. Ol üşin qarapayım Sony kompaniyasınıñ beynekameraları qoldanıladı. Bwnday kameralardı kez-kelgen jerden satıp aluğa mümkindik bar. Al aşıq keñistikke şığıp, tüsirilim jasau üşin jäne arnayı jabdıqtalğan «Glisser-M» kompleksti GoPro ekşn-kameraların germobokstarğa salınıp, ğarışkerdiñ skafandrına jalğanadı. Onıñ fleş-kartasına aşıq keñistikte bir jarım sağattan astam uaqıt tüsirilim jasauğa boladı.
Ğarışkerler ğarış kemesindegi zertteu jwmısı ayaqtalğannan keyin jerge qayta oraladı. Biraq olarğa arnayı wşaqtardağıday aerodrom qarastırılmağan jäne onıñ qonu aymağı men uaqıtın naqtı anıqtap otıru mümkin emes. Sol sebepti de kez-kelgen ğarış kemesinde arnayı sputniktik telefondar boladı. Olar ğarışker jerge qonğan kezde ğalamşarımızdıñ kez-kelgen nüktesinen stanciyağa habarlasıp qonu nüktesi jaylı aqparat beruge arnalğan.
Ğarışkerlerdiñ bwdan basqa da köptegen qwral-jabdıqtardı paydalanatını belgili, biraq olardı qarapayım halıq tüsinip, kädesine jaratuı ekitalay. Sizderge qarapayım qwrılğılardıñ arnayı ülgileri men qoldanu erekşelikterin aytıp öttik. Sonımen qatar, ğarış kemesinde planşetter, noutbuktar, mediaserverler de boladı. Bwlar wşu uaqıtı birneşe aptağa, ayğa sozılğanda ğarışkerdiñ jermen baylanısın üzbey jäne de arnayı uayfay jelisi arqılı mediatekağa qol jetkizui üşin qajet dünieler.
Qazirgi tañda köptegen staciyalar Samsung firmasınıñ planşetterin paydalansa, amerikalıq ğalımdar Apple firmasınıñ iPad sekildi jabdıqtarın qoldanadı. Al noutbuktan reseylik mamandar Lenovo kompaniyasınıñ önimderin paydalanğandı jön dep sanaydı. Jwmıs talaptarına säykes ärbir kompaniya ğarışta jwmıs jasauğa arnalğan, vakuumdıq keñistikke beyim arnayı moldel'deri men jañartılğan nwsqaların şığarıp otıradı.
Gauhar Jaqıpbay
"The Qazaq Times"