Qazaqstanda jasandı intellektke (JI) qatıstı zañ jobası talqılanıp jatır. Bwl zañnıñ negizgi maqsatı retinde JI-diñ qauipsizdigin qamtamasız etu, etikalıq normalardı qalıptastıru jäne tehnologiyanıñ qoğamğa äserin baqılau dep körsetilgenimen, onıñ astarında basqa da maqsattar jatuı mümkin. Atap aytqanda, eldegi söz bostandığına qısım körsetu jäne aqparattıñ taraluın şekteu äreketteri JI-ge qatıstı retteulerdiñ negizgi sebepteriniñ biri boluı ıqtimal.

Jasandı intellekt jäne aqparattıq baqılau

Qazaqstanda BAQ-tıñ basım böligi memlekettik qadağalauda ekeni jasırın emes. Täuelsiz jurnalister men belsendilerdiñ qızmetine qısım körsetilip, olardıñ bas bostandığı şektelude. Soñğı uaqıttarda bilikke öz narazılıqtarın bildirgen Duman Mwhametkärim, Aygerim Tileujan, Temirlan Eñsebek siyaqtı täuelsiz jurnalisterdiñ qamauğa alınuı – biliktiñ qoğamdağı şınayı aqparat ağının baqılauda wstap qalğısı keletininiñ ayqın däleli.

Alayda, bilik jurnalisterdi qudalap, BAQ-tı baqılauında wstasa da, jasandı intellektke tosqauıl qoyu oñay emes. JI tehnologiyaları memlekettik cenzuranı aynalıp ötip, aqparattıñ taraluına jaña mümkindikter aşadı. ChatGPT sekildi jüyeler ärtürli derekközderden alınğan aqparattı jinaqtap, biliktiñ qalauınsız da qoğamğa qajetti şındıqtı jetkize aladı. Demek, JI-ge qatıstı zañ jobası tek tehnologiyalıq qauipsizdikti emes, aqparattıq baqılaudı küşeytu maqsatın da közdeui mümkin.

Jasandı intellekt zañına qanday wsınıstar aytuğa boladı?

Jasandı intellektti zañmen retteu tek şekteuler men cenzurağa emes, onıñ tiimdi jäne qauipsiz damuına bağıttaluı tiis. JI turalı zañ jobası qaralmaq eken. Oğan qatısatın azamattarğa birneşe mañızdı wsınıstar aytar edim.

  1. Aşıqtıq jäne qoğamdıq talqılau – JI turalı zañ jobası qoğamğa aşıq türde wsınılıp, sarapşılar men azamattıq qoğam ökilderiniñ qatısuımen talqılanuı kerek. Biliktiñ öz betinşe qabıldağan şeşimderi tehnologiyanıñ damuın şekteui mümkin.
  2. Söz bostandığı men aqparatqa qol jetkizudi qorğau – JI-di aqparattıq cenzura qwralı retinde paydalanuğa jol bermeu kerek. Zañ jobasında JI qoldanuşılarınıñ aqparatqa erkin qol jetkizu qwqığı saqtaluı tiis.
  3. JI zertteu ortalıqtarın qoldau – Qazaqstanda jasandı intellektti damıtu üşin ğılımi ortalıqtar men startaptarğa qoldau körsetu qajet. Bwl tehnologiyanı sırttan importtamay, özimiz damıta alatın deñgeyge jetuimiz kerek.
  4. Etikalıq standarttar men derekter qauipsizdigi – JI-diñ qoldanıluına qatıstı naqtı etikalıq normalar bekitilui kerek. Atap aytqanda, paydalanuşılardıñ jeke derekterin qorğau, jalğan aqparattıñ taraluın boldırmau, JI-diñ adam qwqıqtarına keri äserin azaytu mañızdı.
  5. Bilik tarapınan JI-di asıra paydalanu men manipulyaciyağa jol bermeu – Memlekettik organdar JI-di tek cenzura qwralı retinde emes, qoğamdıq igilikke paydalanuı tiis. Zañ jobasında JI-diñ qoğamğa qızmet etui üşin qoldanılatın naqtı bağıttarı körsetilui kerek.

Jasandı intellektti tejeu – Qazaqstannıñ tehnologiyalıq artta qaluına äkeledi

JI-di zañmen şekteu – damudıñ eñ ülken tejegişteriniñ biri. Qazirgi tañda AQŞ, Qıtay, Europa elderi bwl tehnologiyanı ekonomikanıñ negizgi salalarına engizip, onı wlttıq strategiya deñgeyinde damıtıp jatır. Al Qazaqstan bwl mümkindikti şekteu jolına tüsse, älemdik tehnologiyalıq jarısta artta qaları sözsiz.

Bilikke şındıqtı jetkizuden qorqudıñ qajeti joq. Onıñ ornına, JI-di qoğam igiligine paydalanu joldarın qarastıru kerek. Eger JI turalı zañ biliktiñ aqparattıq baqılauın küşeytu üşin ğana qabıldanatın bolsa, bwl Qazaqstannıñ söz bostandığı men tehnologiyalıq damuına ülken qauip töndiredi.

Jasandı intellektke qatıstı zañ qabıldau qajettiligi bar, biraq ol tek şekteu men cenzurağa bağıttalmauı tiis. Bilik JI-di baqılauğa alu arqılı öz sayasatınıñ aşıqtığın jasırmaq bolsa, bwl qadam eldegi tehnologiyalıq damu men söz bostandığına ülken soqqı boladı. Sondıqtan zañ jobası tek memlekettik müddeni emes, qoğamnıñ da qajettilikterin eskeretindey etip äzirlenui qajet. Jasandı intellekt – bolaşaqtıñ qwralı, onı şekteu emes, dwrıs bağıtta qoldanu mañızdı.

The Qazaq Times