Bauırjan Qarağızwlı: Ölim degen

Bauırjan Qarağızwlı. Aqın, Astana

EKEN...

Bwl qalada bäri bar eken.
Joq ta bar eken.
Endi bılay qarasañ,
sol tün,
sol erigen jel... Jötelgen aua...
Jötelgen auanıñ üninen,
sol bayağı tanıs mwñ tağı da ıñıldap,
jetektep aldı. Tereze aldı.
Kürsingen ağaştı köresiñ
sol bayağı uaqıtqa ilingen.
Kürsingen ağaştıñ tübinde
Köliktiñ dauısı domalap baradı.
Qañğıbas dauıs,
bireudi qağıp ketpese eken,
bireudi basıp ketpese eken...

Türkiya. Gaziantep şäri.

Şın. Dıq.

Öziniñ aspanında
balıqtar wşıp jür...
(Al, käni, osı söylemdi tüzeñiz.)
Biz
auanıñ astanda balıqtay jüzemiz.
Qws ta jüzip jür auada.

"Tasbaqa" degenge şamdandıq,
tañdandıq qwstarğa...
Öytkeni töbeñde!
Qwstar da jüzedi auada,
biraq, tömende.

Wmıttıq wyattı.
Qoş. Uaqıtşa.
Bizden aqıldı siyaqtı, del'fin.

Naqıldı suday sapırdıq,
jılaydı janar.
Suday sapırdıq sözdi,
balıqqa obal.

Ğarışta jwldızdar jüzip jür,
oylanşı del'findey... Jüzip... Bılay...
Uaqıt ta jüzip jür, oynap...
Keñistik - Su.
Wşıp jür Qwday!

GALSTUK

Tün işi. Joq, mümkin tañ aldı,
nemese tüstegi asınan,
bir adam tabılmay qasınan,
bastığı, dosınan, qasınan,
qiyanat körgende, sıpırıp basınan,
qanşa adam asılıp öldi eken osığan?!

3018 jıl. Qwrban Ayt.

Elektrondı qalada
qıp-qızıl kün batqanda,
aq pen qara talasıp,
joq pen barı jarasıp
jatqanda,
Ölim keldi alañğa.
Keldi Ölim
al qızıl gül wstap,
jötkirinip söyledi,
galustugin dwrıstap:
"Meniñ atım Qwrban" dedi.
"Sen" dedi.
Eşkim senbedi.

BeyBaq

Ey, beybaq,
Ar aldında tır jalañaş şeşingen,
jäne
ölim sotına tiridey kesilgen,
sen ğana emessiñ,
söz oğına atılğan,
sen ğana emessiñ
qaşıp şıqqan jatırdan...

Topıraq!
Topıraqqa jantalasıp jügirgen,
Men ğana emespin,
öz oyına örtengen, jügingen, ügilgen,
Men ğana emespin...

Kör... Köresiñ Kördi.
Kör... Köziñnen jan tolqıp...
Men - otpın. Otımnan şer iş,
täp-tätti qaytıs bolasıñ,
täp-tätti aruaq bolasıñ - säbi!

Uaqıt qabatında jorğalap,
qorğalap jürgen kim, Haqtan?
Mañdayıñnan tağdırıñ sorğalap,
Ömir sürgiñ keledi ottap.
Al
Meniñ külkim keledi.
Külkim - uday örteydi jasımdı,
jılatıp Ğasırdı.

Tün. Men.

...Men, qazir osı uaqıttıñ
Janın sezemin,
demin sezemin
kürsingen...
Tün.
Momaqan Tün, Tüs jäne Öñ siñgen,
mınau beymaza,
wyqısı qaşqan qaladan,
wyqıda jatqan dalağa
siñip ketkim keledi,
Aspan jañbırınday,
tamşı tağdırınday mölt etip...

Tağdırdıñ jazğanın köremin,
bireudiñ dwspandığın,
qastığın,
jalğan dostığın,
lastığın köterip kelemin,
kötere beremin...
Bəlkim, momaqan Tünim,
Sağan,
mwnım külkili.
Men ölsem,
Söz kötere almay
öletin şığarmın
bir Küni!

Topıraq demi

Topıraq,
Men jasandı mwñnan qorqamın…
Tünnen qorqamın dwğasız.
Soqır sözderden;
Qabirge aynalğan qarañğı-ı-ı közderden;
kinäli kirpikti juğan künäsiz jastan;
täubesiz bastan, qorqamın,
Topıraq!

Allanıñ «Oyı» jauıp twr aspannan,
Meyirim jauıp twr möp-möldir.
Iä, ras,
biz — jetimbiz jerge tastalğan,
mastanğan Joqqa,
ne
Rahım Nwrına mas bolğan,
wmıtşaq nüktemiz — adasqaq…

Topıraq,
Men, özimnen qorqamın…
Tözimnen qorqamın kektengen.
köpirik dauısqa kömilgen,
ötirik sezimnen,
qorqamın topıra-a-aq…

Qaraşı,
jañbır ketip baradı…
qayda ketip baradı?
tağdır ketip baradı...
Qayda ketip baradı?
Qaraşı,
Tamşı mölt ete tüsti…
şolp ete tüsti bir ömir,
Topıraq!

Jeldiñ qatısı joq

Jel tayğanaqtap jügirip bara jatır...
Baylığıñ - bireudiñ jüykesinen esilgen arqan.
Qayğınıñ özi köñildi. Bäri – eles.
Keşegi aşınıp jürgen – sabırlı.
Ökinişine asılıp ölgen ol emes.
Baysaldıq edi, Jarıqtıq.
Arqannıñ da qatısı joq dey saldıq.
Esineu üşin kürsinip...
Qayğınıñ özi köñildi.
Aqıldı oylap tapqanda,
joğaltıp aldıq ömirdi...
Ökine almağanımız – ökiniş.
Ökinişimizdi toyladıq.
Ölimdi swp-swlu qorlağanımız üşin,
baysaldıq jaylı oyladıq.
Qattı berilip oyğa.
Kübirlep...
Qolımız dirildep...
Qolımızda esilgen arqan.
Bir wşı qayda?!

OL

...joq şığar, tabiği özgeru,
uıttı, kekti közderi.
Ne degen qatıgez edi,
ne degen qıp-qızıl sözderi,
wyatım qızarıp ketti,
uaqıt wzarıp ketti...

Oyandım.
Ol meni aldadı, arbadı...
Qorladı.
Qwday-ou!
Esim dwrıs adammın ğoy,
esim dwrıs, jındı emes.
Ömir sürgim keledi jay bir adamday,
mazamdı almaşı tüngi eles!

Boldı endi.
Ğayıp.
Bälkim, asıqtı.
Mine,
oyımnıñ swp-suıq qoldarı,
Janımdı şoşıttı.
Ruhımdı jasıttı.
Şıdaymın. Qaytemin, köndigem??
....Wyıqtay alsam ğoy endi men?!

Sözge qanat bitken tün

Tile. Öziñnen tile, swra öziñnen.
Öziñde – mäñgilik sät sayın jaralğan.
Sät sayın joğalğan oylarıñ oralsın, güldesin.
Güldese, köziñnen söz tamar möldirep.
Bastalar basqa älem jürekte.
Kün tuar külimdep tilekte.
Öziñnen tile.
Qadırıñ ketpesin öziñe. Qadır tüni.
Köktesin küdigiñ, küdigiñ köktese,
bir tamşı jaspenen basqa älem jazılar,
oqılar şındığıñ bir tamşı jaspenen.
Poy, sosın Oy wşır alaqanıñnan,
alaqanıñnan söz wşır, tağdırlas!
Endi bwdan bılay Qwday aqıl aytpaydı bizderge.
Aytqan Ol, uaqıtqa sert etip.
Al endi Arlı kim?!
Arsız kim?!
Jazğan. Jazılğan barlığı.
Öziñdi oqı.
Qadır Tüni wlımasınşı qwlqınıñ.
Tek qana Öleñ tüsedi Aspannan bwl Tüni.

Qadır tüni. 2017 jıl. Qırğızstan. Bişkek qalası.

Seziktiñ közimen qarasaq

Seziktiñ közimen qarasaq...
Kele jatırmın.
Bälkim, senen ketip qalğan şığarmın bolaşaq.
Sonşa sağan nege asıqpın,
nege ğaşıqpın?
Bilmedim.
Bilermin,
jüzimdi sağınış dausımen juğanda.
Jwldızım oñımnan tuğanda;
bilermin,
ädilet közderde külgende,
meyirim köktegen ünderde mahabbat qanatın qaqqanda;
bilermin,
örtengen qızğanış kül bolıp özendey aqqanda,
ol özen käusarğa aynalğan keşterde;
qiyanat taptalıp, kömilip,
kömilgen töbege appaq gül öskende – bilermin.

Sen netken körkemsiñ!
Sen netken swlusıñ, süykimdi.
Sen jaylı oylasam mañayım än şalqıp,
kirpikke möldirep küy twndı.
Men seni sağındım,
mwñdasım ayaulı qwrdasım – Bolaşaq!

Apatiya

«Imırt tağı öleñ oqıp ötkenge,
Köşelerden söz jinap jür köp pende...
Erteñ ümit sığalağan şığıstan,
Keler jılı qar jılap twr köktemde.

Al sen bolsañ tüs köresiñ künimen,
Ömir sürip oy keşesiñ tünimen.
Jeldiñ mwñın tüsinbegen bolasıñ,
Ay tuğanda appaq güldiñ tübinen...»

İİ

Sausağıña sausağım tigen nükte
- jañadan bir älemniñ jaratılğan kiesi.
Süyesiñ. Ğalam ketti özgerip.
Aqiqatqa aynaladı sezgeniñ.
Bwl ne degen ğajayıp.
Bwl ne degen özgeru.
Är sekundta ğarıştıñ kezip külli ğwmırın,
jan dauısına üñilu.
Ölim degen - ötirik.
Ömir degen - mäñgilik.
Qayda jürdik qañğırıp???
Janım. Eriniñnen şaşırap quanıştıñ injui,
janarımnan tögilip jwbanıştıñ jaqwtı
erip ketti keñistik, omırıldı uaqıt.
Baqıt.

İİİ

Mine, tağı da wyqısız otırmın.
Baqwlmın bärine.
Janıma kelgen kim?! Jalğızbın.
Qanımda jaralğan ğarışta balalar oynaydı,
babalar bata oqıp...
Al men bolsam temeki şegemin,
tereze möldirep qaraydı dalağa.
Dala da qaraydı molağa.
Joq, mümkin qayğımdı şegemin,
mısqıldap molağa?

Uff... Oyıma kelgen kim?!
Ermenniñ isi keledi mwrnıma,
küreñ taulardı eske alsam,
keledi jılağım, kelmeydi ötken kün.
Osınıñ bärine senbeydi,
qartayğan bwtaqtı söyletken
jap-jasıl näreste japıraq.

***

Kün tuğanda basıña
jolamaydı köleñkeler qasıña...
Kün tuğanda basıña
qanday ğajap Ay tuğanı kerilip,
Wmıtasıñ satqındığın sağattıñ,
barlığınan jerinip,
otırasıñ jalğız öziñ egilip,
qanday ğajap!
Jük tüskendey arqañnan
üñilesiñ ömiriñe bolkonnan,
ömir sağan üñiledi,
jarıqtıq,
aşı öksik tığıladı qolqaña,
şer tolqidı, tistenesiñ, şıdaysıñ,
köñiliñniñ kemseñine qwlaysıñ...
Qap-qara Tün sipağanda basıñnan,
Şıday almay jılaysıñ,
Qanday ğajap!