تاۋلى قاراباق ماسەلەسى قازىرگى تاڭدا الەم نازارىن اۋدارعان ماسەلە بولىپ وتىر، سوڭعى كۇندەرى شاعىن تاۋلى ايماقتا كۇردەلى اسكەري ساياسي وزگەرىستەر بولىپ ۇلگەردى. ءازىربايجاننىڭ وڭتۇستىگىندەگى حوراديز قالاسىندا ارميانداردىڭ قارۋىنان ءبىر ادام قازا تاۋىپ، ۇشەۋى جارالاندى دەپ ءازىربايجان پروكۋراتۋراسى حابارلاعان. ءازىربايجان ەتنيكالىق ارميان كۇشتەرى ماداگيز باعىتىندا شابۋىلدار جاساۋ ارقىلى جوعالعان جەرلەرىن قالپىنا كەلتىرۋگە تىرسقان، بىراق ءازىربايجان اسكەريلەرى شابۋىلعا تويتارىس بەرگەن.

سارسەنبىدەگى قاقتىعىستاردا ارمياندىق باق تاۋلى قاراباقتاعى مارتاكەرت قالاشىعىندا وق اتۋدان ءۇش بەيبىت تۇرعىن قازا تاۋىپ، بىرنەشە ادام جارالاندى دەپ حابارلادى. ارمەنيا ءازىربايجان ارمياسى ءتۇن ىشىندە بۇكىل مايدان شەبىن اتقانىن جانە ءازىربايجاننىڭ ەكى درونى تاۋلى قاراباقتىڭ ۇستىنەن اتىپ تۇسىرىلگەنىن ايتتى. ارمەنيا ءوزىنىڭ سۋ-25 اسكەري ۇشاقتارىنىڭ ءبىرىن سەيسەنبى كۇنى تۇرىك يسترەبيتەلى اتىپ ءتۇسىردى دەپ مالىمدەدى، بىراق بۇل حاباردى تۇركيا مەن ءازىربايجان تارابى جوققا شىعاردى.

تۇركيا تارابى

بۇعان دەيىن تۇركيا پرەزيدەنتى ەردوعان باۋىرلاس ءازىربايجان ەلىن اشىق تۇردە قولداپ، كەرەك بولعان جاعدايدا كومەك كورسەتەتىنىن مالىمدەگەن بولاتىن. وسى ءتۇستا ءسۇريادا جۇرگەن 4000-عا تارتا تۇرىك ساربازدارىن ازىربايجانعا كومەككە كەلگەنى تۋرالى ارمەنيا تارابى حابارلادى، الايدا بۇل اقپاراتتى انكاررا مەن باكۋ جوققا شىعاردى.

قاراباق قاقتىعىسى باستالعان شاقتا داۋعا ەردوعان ارالاسىپ باۋىرلاس ەلىن قولدايتىنىن ايتتى. وسى تۇستا ارميان تارابى پۋتيننان كومەك سۇرادى. بۇل داۋعا ەكى ءىرى دەرجاۆا ارالاسىپ سوعىس سالدارىنان حالىق زارداپ شەگۋى جانە الەمدىك مۇناي-گاز سالاسى سىندى ءبىر قاتار ماسەلە مەن قوسا ايماقتىڭ تۇراقسىقدىققا اپارىپ سوعاما دەپ الەم ەلدەرى الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ وتىر.

سارسەنبىدە تۇركيا سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مەۆلۇت پرەزيدەنت ەردوعاننىڭ ءسوزىن قايتالاي وتىرىپ، ءازىربايجان سۇراسا، انكارا اسكەري قولداۋ كورسەتە مە، جوق پا دەگەن سۇراققا «ءبىز قاجەت نارسەنى جاسايمىز» دەدى.

كەيىن ءازىربايجان پرەزيدەنتى يلحام اليەۆ تۇركياعا كورسەتكەن قولداۋى ءۇشىن العىس ايتتىپ، باكۋ ازىرگە اسكەري كومەككە مۇقتاج ەمەس دەدى. ەگەر ارميان كۇشتەرى «ءبىزدىڭ جەرىمىزدى بوساتىپ شىقسا، اتىس توقتايدى »، - دەدى ول.

تۇركيانىڭ ناتو-داعى كەيبىر وداقتاستارى انكارانىڭ ءازىربايجاننىڭ ىشىندە بولىنگەن ايماق، بىراق ەشبىر ەل ونى تاۋەلسىز رەسپۋبليكا رەتىندە مويىندامايتىن تاۋلى قاراباققا قاتىستى ۇستانىمىنا الاڭداۋشىلىق بىلدىرۋدە.

رەسەي تارابى

سەيسەنبىدە رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن سويلەسكەن ارمەنيا پرەمەر-ءمينيسترى نيكول پاشينيان پوستكەڭەستىك قاۋىپسىزدىك شارتى بويىنشا رەسەيدەن كومەك سۇراعانىن ايتتى، بۇنى ەرەۆان تارابى جوققا شىعارمادى. كرەمل رەسەي اسكەريلەرى بۇل وقيعالاردى مۇقيات قاداعالاپ وتىرعانىن ايتتى.

بەيسەنبىدە رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين ءازىربايجان مەن تاۋلى قاراباق ايماعىنداعى ەتنيكالىق ارميان كۇشتەرى اراسىنداعى قاقتىعىستى تەز ارادا توقتاتۋعا شاقىردى. فرانتسۋز بەن ورىس بيلىگى تۇركيانىڭ تاۋلى قاراباققا سيرياداعى ساربازدارىن جىبەرۋ تۋرالى ارەكەتىنە بايلانىستى الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى.

سونمەن قاتار، وتكەن تاۋلىكتە رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى، سيريا جانە ليۆياداعى زاڭسىز قارۋلى توپ كۇشتەرى تاۋلى قاراباق ايماعىنا جىبەرىلىپ جاتقانىن حابارلادى.

رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ ماسكەۋ ارمەنيا مەن ءازىربايجاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىن كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋ ءۇشىن قابىلداۋعا دايىن ەكەنىن مالىمدەدى. ول ەكى سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىمەن دە جەكە تەلەفون ارقىلى سويلەسىپ اسكەري قاقتىعىستى توقتاتۋعا شاقىرعان.

لاۆروۆ رەسمي ماسكەۋ قاقتىعىستا بەيتاراپتىقتى ساقتاپ ەۋروپا قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ (ەقىۇ) مينسك توبىنىڭ باسقا ەلدەرىمەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەي بەرەتىندىگىن ايتتى.

پاريج، ماسكەۋ جانە ۆاشينگتون باستاعان ەلدەر قاقتىعىستىڭ بەيبىت جولمەن شەشىلۋىن قالايتىنىن مالىمدەدى، بۇل قاتاردا ەلىمىزدە ەكى ەلدى بەيبىتشىلىككە شاقىردى. ەۋروداقتىڭ كوشباسشى ەلدەرى دە بۇل ماسەلەنى وسى اپتانىڭ سوڭىندا وتەتىن سامميتتە دە تالقىلاماق.

تاۋلى قاراباق ماسەلەسى ءازىربايجان مەن ارمەنيا ءۇشىن عانا ەمەس، وڭىرگە ءوز ويىن ەرەجەسىن ورناتقىسى كەلەتىن ايماقتىق دەرجاۆالار ءۇشىن دە ماڭىزدى. وڭتۇستىك كاۆكاز وڭىرىندە جاڭا ويىن الاڭى اشىلۋى ەڭ الدىمەن رەسەي ءۇشىن ءتيىمسىز بولارى داۋسىز. بەلارۋس، ۋكراينا، بالتىق ەلدەرى، ءسۇريا ماسەلەلەرى رەسەيدىڭ تەرريتورياسىن داۋ-دامايمەن قورشاپ كەلە جاتقانداي. ەندى قاقتىعىس جانە داۋ-شار رەسەي جەرىنە ءبىرتابان جاقىنداپ وڭتۇستىك كاۆكاز ماڭىنا كەلدى. بۇل ماسكەۋدىڭ ۇيقىسىن شايداي اشاتىن وقيعا. سولايدا، كرەمل ءوزىنىڭ ايماقتاعى پوزيتسياسىن بەرمەيتىنىن كورسەتىپ، قاسارىپ باقپاق. دەگەنمەن، اينالاسىنداعى ەلدەر مەن ايماقتاردىڭ پوزيتسياسىن كۇتىپ، ءالىپتىڭ ارتىن باكعىپ وتىرعانعا ۇقسايدى. ال، تۇركيا بولسا ءوزىنىڭ ايماقتىڭ دەرجاۆا رەتىندە دەلەلدەۋدىڭ تاعى ءبىر ورايى تۋعانداي، تاۋلى قاراباق داۋىنا بەلسەندىلىك تانىتىپ وتىر. ءتىپتى، ازىربايجانعا بارلىق رەسۋرستارى ارقىلى كومەك بەرەتىندەرىندە اشىق ءبىلدىردى. بۇنىسى وزىنە بەرىلگەن جانە سەنىمدى باۋىرلاس ەلىمەن تولىق شەكرالاسىپ، ورتالىق ازيا مەن پارسى شىعاناعىنا، قالا بەردى وڭتۇستىك كاۆكاز بەن كاسپي وڭىرىنە جاقىن ايماقتا ءوزىنىڭ ىقپال كولەمىن اسىرۋدى كوزدەسە كەرەك.

"The Qazaq Times"