ءازىربايجان مەن ارمەنيا سوعىس جاعدايىندا تۇر

ءازىربايجان رەسپۋبليكاسى مەن ارمەنيانىڭ بەيبىت كەلىسسوزدەردى جالعاستىرۋ جانە كەلىسسوزدەردەگى ماسەلەلەر جايلى جاڭا قايشىلىقتارىمەن ءبىر مەزگىلدە باكۋ مەن ەرەۆاننىڭ ءوزارا قوقان-لوققىلارى دا كۇشەيە ءتۇستى. بۇل تۋرالى "فارس" ءباسپاسوزى جازدى.
بۇل سالادا باكۋدىڭ اقپارات قۇرالدارى ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ ارمەنياعا قوقان‑لوققى جاساعانىن حابارلادى. ارمەنيانىڭ پرەزيدەنتى سەرج سارگسيان ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىمەن ىقتيمالدى قاقتىعىستا «ەسكەندىر» زىمىراندارىن قولدانۋ مۇمكىندىگى جايىندا قوقان‑لوققى جاساعاننان كەيىن وسى ەلدىڭ قورعانىس مينيسترلىگى دە ارمەنياداعى ماڭىزدى ستراتەگيالىق ماقساتتاردىڭ بارلىعى ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ زىمىراندارى مەن ارتيللەريالىق قارۋلارىنىڭ نىساناسىنا الىنعان دەپ قوقان‑لوققى جاسادى.

«APA» اقپارات اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋى بويىنشا، ءازىربايجان رەسپۋبليكاسى قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى ارمەنيانىڭ پرەزيدەنتى سەرج سارگسياننىڭ ەرەۆاننىڭ «ەسكەندىر» زىمىراندارىن اتۋعا بۇيرىق بەرۋگە دايىن ەكەنىن ايتقان سوزدەرىن ارمەنيادا وتەتىن سايلاۋدىڭ الدىنداعى ىشكى قوعامعا ارنالعان سوزدەر دەپ باعالاپ: «ارمەنيا ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ باسىپ الىنعان جەرلەرىنىڭ، سونداي‑اق ارمەنيانىڭ بارلىق اسكەري ورتالىقتارى مەن ماڭىزدى ستراتەگيالىق ورىندارىنىڭ ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ ارمياسى سوڭعى جىلداردا ساتىپ العان جاڭا زىمىراندار مەن ارتيللەريالىق قارۋلاردىڭ تۇراقتى تۇردە نىساناسىنا الىنعانىن ءتۇسىنۋى ءتيىس»،‑دەپ قۋاتتادى.

بۇدان بۇرىن ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءسىم ارمەنيا پرەزيدەنتىنىڭ داۋلى قاراباق ايماعىنا ساپارمەن بارۋىنا نارازىلىق بىلدىرگەن بولاتىن. باكۋ ۇكىمەتىنىڭ ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك پەن ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا رەسمي نارازىلىق بىلدىرگەن حاتىندا ارمەنيا پرەزيدەنتىنىڭ ءوزىن‑وزى جاريالاعان قاراباق رەسپۋبليكاسىنا ساپارىن زاڭسىز جانە حالىقارالىق قۇقىقتارعا قايشى دەپ سيپاتتاعان.

تاراپتاردىڭ قاقتىعىس تاريحىن ەسكەرە وتىرىپ، قازىرگى قايشىلىقتار مەن جاۋلاسۋشى ەكى ەلدىڭ ءوزارا قوقان‑لوققىلارىنا بايسالدىقپەن قاراۋ كەرەك. بۇل قوقان‑لوققىلار ءازىربايجان رەسپۋبليكاسى مەن ارمەنيا اراسىندا سوعىستىڭ قايتا باستالۋ ىقتيمالىن كۇشەيتە تۇسەدى.

ءازىربايجان رەسپۋبليكاسى مەن ارمەنيا اراسىنداعى جەر داۋى 1988 جىلى، ياعني وسى ەكى ەلدىڭ 1991 جىلى تاۋەلسىزدىك العانىنا ءۇش جىل قالعاندا باستالىپ، ءالى كۇنگە دەيىن جالعاسىپ كەلەدى. بۇل سوعىستىڭ سالدارىنان ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ 40 مىڭعا جۋىق ازاماتى قازا تاۋىپ، 1 ميلليوننان استام ادامى ءوز ۇيلەرىنەن بوسىپ كەتتى. ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك پەن ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا قاراستى مينسك توبىنىڭ كومەگىمەن 1994 جىلى مامىر ايىندا باكۋ مەن ەرەۆان اراسىندا اتىستى توقتاتۋ بىتىمىنە قول قويىلعان سوڭ تاراپتاردىڭ قاقتىعىستارى ءبىرشاما ازايدى. كەلىسىمگە قول قويىلعانىنا قاراماستان، جاۋلاسۋشى ەكى ەلدىڭ تەكەتىرەسى اياقتالماي، بەيبىت كەلىسسوزدەر ناتيجە بەرمەدى. ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك پەن ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا قاراستى مينسك توبى 1992 جىلى تاۋلى قاراباق قايشىلىعىن توقتاتۋ ماقساتىندا قۇرىلدى. اقش، رەسەي مەن فرانتسيا وسى توپتى باسقارۋدى ءوز مويىندارىنا الدى. مينسك توبىنىڭ باسشىلارى وسى كۇنگە دەيىن قارسىلاسۋشى تاراپتارعا بىرنەشە بەيبىت شەشىم جوباسىن ۇسىندى. بۇل بەيبىت جوبالار ءار كەزدە ءبىر نەمەسە ەكى تاراپتىڭ دا قارسىلىعىنا ۇشىراپ وتىردى. مۇنىمەن ءبىر مەزگىلدە اتىستى توقتاتۋ ءبىتىمى دە ورىندالۋىن كەپىلدەندىرەتىن قۇجاتتاردىڭ بولماۋىنا بايلانىستى وتكەن جىلداردا ءاردايىم بۇزىلىپ وتىردى. وسىنداي ۇدەرىس 2016 جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا تاراپتار اراسىنداعى شاشىراڭقى قاقتىعىستار تاعى دا ناعىز سوعىسقا اكەلىپ سوقتىرعانعا دەيىن جالعاستى. تاراپتار 48 ساعاتتىڭ ىشىندە بىر‑بىرىنە قاتتى شىعىن اكەلدى. قاقتىعىستار تاريحى مەن ءوزارا سەنىمنىڭ جوقتىعىن ەسكەرسەك، تاراپتاردىڭ قوقان‑لوققىلارىنىڭ تاعى دا سوعىسقا ۇلاساتىندىعىندا كۇمان جوق. سوعىستىڭ باستالۋى وڭتۇستىك كاۆكازدا ورنالاسقان جاۋلاسۋشى ەكى ەلدىڭ دە ۇلتتىق مۇددەلەرىنە قايشى كەلەدى. سول سەبەپتى سوعىستىڭ الدىن الۋعا مىندەتتەلگەن ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك پەن ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا قاراستى مينسك توبى قازىردەن باستاپ قارسىلاسۋشى ەكى ەلدىڭ ىسىنە ارالاسىپ، كاۆكازداعى جەر داۋىنىڭ تاراپتارى اراسىندا ناعىز سوعىستىڭ باستالۋىنا توسقاۋىل قويۋى كەرەك.

“The Qazaq Times”