سوڭعى ءبىر ەكى جىلدا اقش پەن قىتاي اراسىندا ساۋدا سوعىسى ءجۇردى، تاراپتار ءبىر-ءبىرىنىڭ تاۋارلارىنا جوعار كەدەندىك سالىق ەنگىزىپ، الەمنىڭ ءبىرىنشى جانە ەكىنشى ەكونوميكاسى اراسىنداعى تىرەس كۇشەيىپ كەتكەن بولاتىن. سوڭعى جاڭالىقتاردا ۋاشينگتون مەن بەيجىڭ جاڭا ساۋدا كەلىسىمىنە كەلۋ الدىندا تۇرعانى ايتىلۋدا.

اقش پەن قىتاي بىتىمگە كەلىپ بولعانشا ەكەۋىنىڭ ارازدىعىنان الەم ەكونوميكاسى از بولماعان زارداپ شەكتى. ساۋدا سوعىسى، تاريفتەردىڭ ءوسۋى تۋرالى كوپتەگەن اقپارات قۇرالدارى ايتىپ كەلگەنى راس. دەگەنمەن، وسى ەكى جىلعا جۋىق ساۋدا سوعىسى كەزىندە نە وزگەردى؟ كىم نە ۇتتى؟ الەم ەكونوميكاسى ءسىرا قانداي زارداپ شەكتى؟ سول تۋرالى قاۋزاپ كورەيىك.

ساۋدا تەڭسىزدىگىن قىسقاردى، ساۋدا دا ازايدى

ەڭ اۋەلى اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ قىتايمەن ساۋدا تەڭسىزدىگىن جويۋدى كوزدەگەن، بۇل كوپ رەت ايتىلعان اڭگىمە. سول ءۇشىن ترامپ قىتايدىڭ اقش-قا كىرەتىن تاۋارلارىنا كەدەن سالىعىن جوعارلاتتى. بىراق، ساۋدا سوعىسى كەزىندە ساۋدا دەفيتسيتى ايتارلىقتاي قىسقارىپ كەتكەن جوق. بىلتىر قاراشاداعى كورسەتكىشكە سۇيەنە ايتقاندا، ساۋدا دەفيتسيتى 60 ملرد اقش دوللارىنا قىسقارىپ، 360 ملرد دوللار كولەمىندەگى ساۋدا تەڭسىزدىگى ساقتالىپ قالعان. ەسەسىنە، سالىقتىڭ جوعارلاۋىنا بايلانىستى ەكى تاراپتىڭ ساۋدا كولەمى 100 اقش دوللارىنا دەيىن قىسقارعان.

قىتايعا كىرەتىن اقش-تىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ازايدى

اقش-تىڭ جوعارى كەدەن سالىعىنا جاۋاپ رەتىندە قىتايدا وزىنە كىرەتىن اقش تاۋارلارىنا سالىقتى جوعارلاتتى. بەيجىڭنىڭ بۇل جاۋابى اقش-تىڭ فەرمەرلەرىنە اۋىر سوققى بولدى. قىتايعا كىرەتىن اقش-تىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ازايدى. ءبىر جىلدىڭ ىشىندە قىتايعا ەكسپورتتالاتىن اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى 25 ملرد دوللاردان 7 ملرد دوللارعا دەيىن قىسقارىپ كەتتى.

اقش-تاعى قىتاي ينۆەستيتسياسى ازايدى

اقش ساۋدا سوعىسى كەزىندە قىتايداعى ينۆەستيتسياسىن قىسقارتقانىمەن، قىتاي بۇل ىستە اقش-تان اسىپ ءتۇستى. قىتاي وسى ەكى جىلدا اقش-تاعى ينۆەستيتسياسىن كەسكىن ازايتتى. امەريكا ىسكەرلىك ينستيتۋتىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، 2016 جىلى قىتايدىڭ اقش-تاعى ينۆەستيتسياسى 54 ملرد دوللار بولسا، 2018 جىلى بۇل سوما 9,7 ملرد دوللارعا دەيىن تومەندەگەن. ال، 2019 جىلى قىتايلىق كومپانيالار اقش-تا 2,6 ملرد دوللار عانا ينۆەستيتسيا اتقارعان.

الەم ەكونوميكاسىنا تيگىزگەن تەرىس اسەرى

ەكونوميكا سالاسىنىڭ بولجاۋشىلارى تاريفتەردىڭ جوعارلاۋى جانە ساۋدا سوعىسىنىڭ الەم ەكونوميكاسىنا جاساعان كەرى اسەرلەرى بىرنەشە جىلعا دەيىن ساقتالاتىنىن ايتتى. ساۋدا سوعىسىنان كەيىن قۇراما شتاتتىڭ ەكونوميكاسى 3 پايىزعا وسەدى دەگەن دە جورامالدار بار.

ال، قازىر تەڭسەلىپ تۇرعان قىتاي ەكونوميكاسى ساۋدا سوعىسىنىڭ اسەرىندە بيىلعى جىلى نە بارى 6 پايىزدىق ءوسىپ كورسەتەدى دەلىنەدى. بۇل دەگەنىمىز قىتاي ەكونوميكاسىنىڭ ءوسۋ قارقىنى 1990 جىلى دەڭگەيىنە تەڭ بولعانىن تۇسىندىرەدى.

اقش پەن قىتاي اراسىنداعى ساۋدا سوعىسى وسى ەكى ەلدىڭ وزگە ەلدەرمەن جاساسقان ساۋدا كەلىسىمدەرىنە دە كەرى اسەرىن ەتتى. الداعى ۋاقىتتا بۇل ەكى ەل بىرقاتار الەم ەلدەرىمەن ساۋدا كەلىسپەستىكتەرىن شەشۋىنە تۋرا كەلەدى.

سونداي-اق، الەمنىڭ ءبىرىنشى جانە ەكىنشى ەكونوميكاسى اراسىنداعى سوعىستان كەيىن الەم ەكونوميكاسىنىڭ جالپى ءوسۋ قارقىنى 3 پايىزبەن شەكتەلەدى دەپ وتىر. بۇل داعدارىس جىلارىنان كەيىنگى ەڭ تومەنگى كورسەتكىش.

“The Qazaq Times”