24 ماۋسىمدا ورىن العان اۋقىمدى جارىلىستان بەرى ارىس قالاسىنىڭ ينفروقۇرىلىمىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتقانىنا شامامەن قىرىق كۇن. 28 ماۋسىم قالا تۇرعىندارى قايتا كىرگىزىلگەننەن باستاپ باعالاۋ مونيتورينگى جەكە-جەكە جاسالعانى تۋرالى ايتىلعان ەدى. قۇرىلىس ماسەلەسى بويىنشا وڭ ناتيجەلەر بولعانىمەن، كەيبىر سەكتورلاردىڭ تۇرعىندارى باعالاۋ قورىتىندىلارىمەن كەلىسپەتىنىن ايتىپ شاعىمدانۋدا. جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ سۇراۋ-ءۋاجى نەگىزىندە 5 تامىز قوعام بەلسەندىسى، جۋرناليست  ساۋلە ابىلداحانقىزى مەن Abai.kz  پورتالىنىڭ باس رەداكتورى نۇرگەلدى ابدىعاني كوز جەتكىزۋ ءۇشىن ارنايى ارىسقا اتتانعان بولاتىن. 90% شاتىرى قىزىل قاڭىلتىرمەن قاپتالعان  تۇرعىن ۇيلەردىڭ ىشكى كۇيىنە ءۇڭىلىپ، ارتىق-كەمىن انىقتاۋ اسا ماڭىزدى ءىس.

5 تامىز ارىس قالاسىندا 6,5 مىڭنان استام (7516 جەر ءۇيدىڭ 6611-ءى) تۇرعىن ءۇي قالپىنا كەلتىرىلدى، دەپ حابارلاعان ەدى قازاقپارات تۇركىستان وبلىسى اكىمدىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ. اكىمدىك اقپاراتىندا قالاداعى «قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ 90%-دان استامى اياقتالىپ وتىر» دەلىنگەن. بۇل تۋرالى قازاقستان پرەمەر-ءمينيسترى اسقار مامين دە 2 تامىزدا وتكەن كەڭەستە «قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ 90% استامى اياقتالدى» دەگەن ەدى. سونداي-اق ءمالىم بولعانداي، قالعان 905 ءۇيدىڭ جوندەۋ جۇمىستارى 10 تامىزعا دەيىن، كوپقاباتتى 67 ءۇيدى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى مەن وزگە 66 الەۋمەتتىك نىسان 20 تامىزعا دەيىن اياقتالۋى جونىندە جوسپارلانعان.

تۇلكىباس اۋدانى مەن الماتى قالاسىنا بەكىتىلگەن  اتالمىش 540 ءۇيلى سەكتور تۋرالى تۇلكىباس اۋدانى اكىمدىگىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا زارداپ شەككەن 531 ءۇيدىڭ «بۇگىنگى تاڭدا 378 ءۇيدىڭ قۇرىلىس جۇمىستارى قارقىندى جۇرۋدە. قۇرىلىسى تولىعىمەن اياقتالىپ پايدالانۋعا بەرىلگەن ۇيلەر سانى 148» دەپ كورسەتىلگەن. ال، ساۋلە ابىلداحانقىزىنىڭ جازۋىنشا, ۇبايدۋللا اقساقال «100-گە جۋىعى جاسالدى دەدى، قالعان 420-عا جۋىعىن جاسالماعان، تەك توبەسىنە قىزىل شاتىر جاۋىپ تاستاعان، ءىشى قۇلاپ تۇر» دەگەن. ءجۋرناليستىڭ تىكەلەي ەفيرىندەگى ماتەريالدارىنان ءۇي يەلەرىنىڭ كوڭىل تولماۋشىلىعى انىق كورىنەدى. ول جوندەۋگە كەلمەيتىن ۇيلەردى ارنايى كوميسسيا ساراپشىلاردىڭ شەشىمىن ەلەمەي، «سنوسقا» جىبەرمەي وتىر دەيدى. ونىمەن قوسا قۇرىلىسى باستالعانىمەن، ورتا جولدا تۇرالاپ قالعان، ماتەريالدارى كەشىگىپ جاتقان جاعدايلار دا جەتەرلىك. مىسالى، ش.ءۋاليحانوۆ كوشەسىنىڭ تۇرعىندارى  اكەسى ەكەۋى ءبىرىنشى توپتاعى مۇگەدەك مۇسا شوقانوۆتىڭ 22 كۇن بۇرىن بۇزىلعان ءۇيى ءالى قالپىنا كەلتىرىلمەۋى سەبەپتى قالادا 50 مىڭ تەڭگەگە پاتەر جالداپ تۇرۋعا ءماجبۇر. تىكەلەي ەفيردەن بايقاعانداي №14 سەكتورعا قارايتىن 20-دان استام ءۇي تۇرعىندارىنىڭ ماسەلەسى ورتاق، كوپشىلىگى قۇرىلىسقا جاۋاپتىلاردىڭ «جۇمىسشى جوق، وزدەرىڭ جۇمىسشى تابىڭدار دەيدى، تاپقان جۇمىسشىلاردىڭ اقىسىن دا دۇرىس تولەمەيدى» دەگەنىن العا تارتادى.

شاعىمدانعان تۇرعىنداردىڭ ايتۋىنشا, ولار ءسۇرىلۋى ءتيىس، جوندەۋگە جارامسىز ۇيلەرىنىڭ «تەك زاقىمدالعان، قالىپقا كەلتىرۋگە بولادى» دەپ باعالانۋىنا نارازى. ىرگەتاسىن قالاۋشىلار، قىش تەرۋشىلەر، شاتىر جابۋشىلار، ەسىك-تەرەزە ورناتۋشىلار، ءىش-سىرتىن سىلاۋشىلار، ەدەن-توبەسىن قاعۋشىلار، سىرلاۋشىلار مەن جىلۋ-ەلەكتر جۇيەسىن تارتۋشىلار ت.ب. كوپتەگەن بريگادالاردىڭ الگوريتمدى جۇمىسىمەن جۇزەگە اساتىن ءۇي قۇرىلىسىن سالۋدا جۇمىسشى مامانداردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى تۋرالى كوپ ايتىلدى. سونداي ارىستىق تۇرعىننىڭ ءبىرى 60 جاستاعى سۇيىنباەۆ ۇبايدۋللا اقساقال جارىلىس بولعان كۇندى «حالىق ءوزىن-ءوزى ەۆاكۋاتسيالادى، جەمىس-جيدەك تاسيتىن جۇك كولىگىمەن قاشقاندار دا بولدى. سوعىستا جاۋىڭ قاي تۇستان بولارى بەلگىلى، ال ول كەزدە 360 گرادۋستان وق جاۋىپ تۇردى عوي» دەپ ەسكە الىپ، قالانى وتباسى مەن كورشىلەرىنىڭ وزدىگىنەن تاستاپ شىققانىن ايتادى. ول The Qazaq Times پورتالىنا بەرگەن سۇقباتىندا پوليتسيا دەپارتامەنتى بىرنەشە رەت شاقىرتقانىن، 20 شىلدە ءو.شوكەەۆپەن كەزدەسۋىندە ءالى كۇنگە دەيىن قۇرىلىسى باستالماعان باسپاناسى جايلى حاباردار ەتكەنىن ايتادى. بۇل تۋرالى قوعامعا بەلگىلى زاڭگەر ابزال قۇسپانوۆ تا الەۋمەتتىك جەلىدە بولىسكەن ەدى. وبلىس اكىمى ومىرزاق شوكەەۆ جۇرتشىلىقپەن بولعان جيىندا قورا-جايلار مەن سىرتتاعى اجەتحانالاردىڭ قۇرىلىس جوسپارىنا كىرمەيتىنىن ايتقان. ءو.شوكەەۆتىڭ مالىمدەمەسىنە بايلانىستى زاڭگەردىڭ ايتۋى بويىنشا "قورا-جاي، سارايدى سالمايمىز دەۋ ازاماتتىق كودەكسكە قايشى". بۇدان بولەك "ساباننان سالىنعان ءۇيى قاراپتان قاراپ قۇلاپ قالعاننان سۇراپ وتىرعان جوق. جارىلىستان قۇلادى" دەي وتىرىپ، اي باسىنداعى 90%-دىق كورسەتكىش "كوزبوياۋشىلىق" ەكەنىن ايتقان ا.قۇسپان اۋەلى شاتىرلاردىڭ جاپپاي جاڭالانۋىن تىكۇشاقپەن قارايتىندار ءۇشىن قوجاكورسىندىك دەيدى.

ارىستىق سۇيىنباەۆ ۇبايدۋللا جۇبانۇلى اقساقال. 4 تامىز 2019 جىل. فوتو: جۋرناليست س.ابدىلحانقىزىنىڭ facebook پاراقشاسىنان

№14 سەكتورعا قاراستى اسان-قوجا كوشەسى 9-ءۇيدىڭ يەسى ۇبايدۋللا جۇبانۇلىنىڭ ايتۋىنشا، 8 بولمەلى، اۋدانى 100-گە تارتا شارشى مەتر قۇرايتىن 45 جىل بۇرىن سازدان سالىنعان باسپاناسىنىڭ جارىق قابىرعالارىن كورە تۇرا قۇرىلىس فيرماسى «جارامسىز» دەپ تانىماي وتىر. №14, 15,16 جانە ستاديون قارايتىن سەكتورلاردا قۇرىلىس قارقىنى تومەن دەيدى. ەكسپەرت بەرگەن قورىتىندىعا سايكەس، ءبىر قاراعاندا-اق قايتا جوندەۋگە كەلمەيتىنى انىق كورىنەتىن بۇل ۇيگە 28 ماۋسىمنان باستاپ جاۋاپتى ماماندار ءجيى كەلەدى. كەيىپكەرىمىز جوندەۋ جۇمىستارىنا كوندىرۋگە تىرىسقان جۇمىسشىلارعا كەلىسىمىن بەرمەيتىنىن ايتادى.  ۇبايدۋللا اقساقال قۇرىلىسشىلاردان باس تارتۋ جونىندەگى اكتىگە قول قويۋىن سۇرايتىندارعا «ابدەن بۇلىنگەن ءۇيىن ءسۇرىپ، سول كولەمدە قايتا تۇرعىزىپ بەرۋىن» تالاپ ەتۋدە. ول بايلانىسپالى تىرەك قىزمەتىن اتقاراتىن قابىرعالاردىڭ جارىعى 2-3 سانتيمەترگە جەتكەن نىساننىڭ قايتا جوندەۋ نورماسىنا ساي ەمەستىگىن ەسكەرۋىن سۇرايدى.

شاتىرى ءبۇلىنىپ، قابىرعالارى جارىلعان ۇبايدۋللا جۇبانۇلىنىڭ 45 جىل بۇرىن سالىنعان ءۇيى. ارىس قالاسى. 8 تامىز 2019 جىل. فوتو: ۇ.سۇيىنباەۆتىڭ جەكە دەرەگىنەن الىنعان

سىرتقى قابىرعاداعى ۆەرتيكالدى كەڭ جارىق. ارىس قالاسى. 8 تامىز 2019 جىل. فوتو: ۇ.سۇيىنباەۆتىڭ جەكە دەرەگىنەن الىنعان

تەرەزە استىڭعى قابىرعاسى جارىلعان كورىنىس. ارىس قالاسى. 8 تامىز 2019 جىل. فوتو: ۇ.سۇيىنباەۆتىڭ جەكە دەرەگىنەن الىنعان

قابىرعا بيىكتىگىن بويلاي جارىلعان ءۇي ءىشى. ارىس قالاسى. 8 تامىز 2019 جىل. فوتو: ۇ.سۇيىنباەۆتىڭ جەكە دەرەگىنەن الىنعان

كىرەبەرىس پەن نەگىزگى ءۇي بولىگى ءدۇمپۋ كۇشىنەن اجىراپ كەتكەن. ارىس قالاسى. 8 تامىز 2019 جىل. فوتو: ۇ.سۇيىنباەۆتىڭ جەكە دەرەگىنەن الىنعان

سونىمەن قاتار قازىر اقىلباەۆ پەن ومىرزاق امىرەەۆ ەسىمدى كورشىلەرىنىڭ شاتىرى اۋىستىرىلىپ، تەرەزەسى قويىلعان ۇيلەرىندە جوندەۋ جۇمىستارى اياقسىز قالىپ قويعان. ءۇي ءىشى قابىرعالارىنىڭ سىلاعىن قىرعان كەزدە جارىقتارى كورىنىپ، توقتاتىلعان دەيدى. قاريانىڭ سوزىنشە، ءتىپتى «بۇزۋ تۋرالى» شەشىم قابىلدانۋى مۇمكىن. ءجىتى كوز جەتكىزبەي  شالاجانسار، اسىعىس جاسالعان ىسكە ىسىراپ بولعان قارجى سۇراۋى كىمگە؟  ۇبايدوللا اقساقالعا اتالمىش سەكتورعا جاۋاپتى تۇلكىباس اۋدانىنىڭ وكىلىن قاسىنا ەرتكەن الماتى قالاسى قۇرىلىس باسقارماسىنىڭ ۋاكىلى نۇربول مىرزا (كەيىپكەردىڭ ايتۋى بويىنشا) وڭاشادا «انداعى ەكى كورشىڭىزدى كوندىرىڭىز، مەن سىزگە ءۇيىڭىزدى سالدىرىپ بەرەمىن» دەگەن ۇسىنىسىنان باس تارتقانىن، اۋەلى كورشىسىنە سالىپ بەرۋ كەرەكتىگىن ايتقانىن مالىمدەدى.

بولمە قابىرعالارىن بايلانىستىرۋشى نەگىزگى تىرەك بۇرىشتارداعى جارىق. ارىس قالاسى. 8 تامىز 2019 جىل. فوتو: ۇ.سۇيىنباەۆتىڭ جەكە دەرەگىنەن الىنعان

قابىرعالارى اجىراعان بولمە ءىشى. ارىس قالاسى. 8 تامىز 2019 جىل. فوتو: ۇ.سۇيىنباەۆتىڭ جەكە دەرەگىنەن الىنعان

ۇستىڭگى جاعى بەيمالىم، ءبىر بۇرىشى تۇسكەن كورنەكى پانەرلى توبە. ارىس قالاسى. 8 تامىز 2019 جىل. فوتو: ۇ.سۇيىنباەۆتىڭ جەكە دەرەگىنەن الىنعان

اسان-قوجا كوشەسى 9-ۇيگە جاسالعان قورىتىندى. ارىس قالاسى. 8 تامىز 2019 جىل. فوتو: ۇ.سۇيىنباەۆتىڭ باسپاناسىنا قاتىستى زاڭگەر ا.قۇسپاننان الىنعان

اسان-قوجا كوشەسى 9-ۇيگە جاسالعان قورىتىندىداعى فوتوايعاقتار. ارىس قالاسى. 8 تامىز 2019 جىل. فوتو: ۇ.سۇيىنباەۆتىڭ باسپاناسىنا قاتىستى زاڭگەر ا.قۇسپاننان الىنعان

اسان-قوجا كوشەسى 9-ۇيگە جاسالعان قورىتىندى. ارىس قالاسى. 8 تامىز 2019 جىل. فوتو: ۇ.سۇيىنباەۆتىڭ باسپاناسىنا قاتىستى زاڭگەر ا.قۇسپاننان الىنعان

اسان-قوجا كوشەسى 9-ۇيگە جاسالعان قورىتىندى. ارىس قالاسى. 8 تامىز 2019 جىل. فوتو: ۇ.سۇيىنباەۆتىڭ باسپاناسىنا قاتىستى زاڭگەر ا.قۇسپاننان الىنعان

P.S.: قۇرىلىسشىلاردىڭ اۋ-جاعدايى، ەڭبەك نورمالارىنىڭ ساقتالۋى، مامان تاپشىلىعى، قايتا جوندەۋگە كەلمەيتىن جارامسىز ۇيلەردى ءسۇرۋدىڭ ورنىنا جاماپ-جاسقاعىسى كەلگەن قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ ءىس-ارەكەتىنە كەيبىر تۇرعىندار اشىنىپ، نارازىلىعىن تانىتۋدا. مەرزىمىنەن بۇرىن جۇزەگە اسىرىلعان «جەتىستىك» رەتىندە ەسەپ بەرۋ ءۇشىن ەمەس، تۇرعىنداردى جايلى ءارى ساپالى باسپانامەن قۋانتىپ، العىس-ريزاشىلىعىنا بولەنۋگە ۇمتىلعان ءجون دەپ بىلەمىز.

“The Qazaq Times”