24 mausımda orın alğan auqımdı jarılıstan beri Arıs qalasınıñ infroqwrılımın qayta qalpına keltiru jwmıstarı jürgizilip jatqanına şamamen qırıq kün. 28 mausım qala twrğındarı qayta kirgizilgennen bastap bağalau monitoringi jeke-jeke jasalğanı turalı aytılğan edi. Qwrılıs mäselesi boyınşa oñ nätijeler bolğanımen, keybir sektorlardıñ twrğındarı bağalau qorıtındılarımen kelispetinin aytıp şağımdanuda. Jergilikti twrğındardıñ swrau-uäji negizinde 5 tamız qoğam belsendisi, jurnalist  Säule Äbildahanqızı men Abai.kz  portalınıñ bas redaktorı Nwrgeldi Äbdiğani köz jetkizu üşin arnayı Arısqa attanğan bolatın. 90% şatırı qızıl qañıltırmen qaptalğan  twrğın üylerdiñ işki küyine üñilip, artıq-kemin anıqtau asa mañızdı is.

5 tamız Arıs qalasında 6,5 mıñnan astam (7516 jer üydiñ 6611-i) twrğın üy qalpına keltirildi, dep habarlağan edi QazAqparat Türkistan oblısı äkimdiginiñ baspasöz qızmetine silteme jasap. Äkimdik aqparatında qaladağı «qwrılıs jwmıstarınıñ 90%-dan astamı ayaqtalıp otır» delingen. Bwl turalı Qazaqstan prem'er-ministri Asqar Mamin de 2 tamızda ötken keñeste «qwrılıs jwmıstarınıñ 90% astamı ayaqtaldı» degen edi. Sonday-aq mälim bolğanday, qalğan 905 üydiñ jöndeu jwmıstarı 10 tamızğa deyin, köpqabattı 67 üydi qalpına keltiru jwmıstarı men özge 66 äleumettik nısan 20 tamızğa deyin ayaqtaluı jöninde josparlanğan.

Tülkibas audanı men Almatı qalasına bekitilgen  atalmış 540 üyli sektor turalı Tülkibas Audanı Äkimdiginiñ äleumettik jelidegi paraqşasında zardap şekken 531 üydiñ «bügingi tañda 378 üydiñ qwrılıs jwmıstarı qarqındı jürude. Qwrılısı tolığımen ayaqtalıp paydalanuğa berilgen üyler sanı 148» dep körsetilgen. Al, Säule Äbildahanqızınıñ jazuınşa, Wbaydulla aqsaqal «100-ge juığı jasaldı dedi, qalğan 420-ğa juığın jasalmağan, tek töbesine qızıl şatır jauıp tastağan, işi qwlap twr» degen. Jurnalistiñ tikeley efirindegi materialdarınan üy ieleriniñ köñil tolmauşılığı anıq körinedi. Ol jöndeuge kelmeytin üylerdi arnayı komissiya sarapşılardıñ şeşimin elemey, «snosqa» jibermey otır deydi. Onımen qosa qwrılısı bastalğanımen, orta jolda twralap qalğan, materialdarı keşigip jatqan jağdaylar da jeterlik. Mısalı, Ş.Uälihanov köşesiniñ twrğındarı  äkesi ekeui birinşi toptağı mügedek Mwsa Şoqanovtıñ 22 kün bwrın bwzılğan üyi äli qalpına keltirilmeui sebepti qalada 50 mıñ teñgege päter jaldap twruğa mäjbür. Tikeley efirden bayqağanday №14 sektorğa qaraytın 20-dan astam üy twrğındarınıñ mäselesi ortaq, köpşiligi qwrılısqa jauaptılardıñ «jwmısşı joq, özderiñ jwmısşı tabıñdar deydi, tapqan jwmısşılardıñ aqısın da dwrıs tölemeydi» degenin alğa tartadı.

Şağımdanğan twrğındardıñ aytuınşa, olar sürilui tiis, jöndeuge jaramsız üyleriniñ «tek zaqımdalğan, qalıpqa keltiruge boladı» dep bağalanuına narazı. İrgetasın qalauşılar, qış teruşiler, şatır jabuşılar, esik-tereze ornatuşılar, iş-sırtın sılauşılar, eden-töbesin qağuşılar, sırlauşılar men jılu-elektr jüyesin tartuşılar t.b. köptegen brigadalardıñ algoritmdi jwmısımen jüzege asatın üy qwrılısın saluda jwmısşı mamandardıñ jetispeuşiligi turalı köp aytıldı. Sonday arıstıq twrğınnıñ biri 60 jastağı Süyinbaev Wbaydulla aqsaqal jarılıs bolğan kündi «halıq özin-özi evakuaciyaladı, jemis-jidek tasitın jük köligimen qaşqandar da boldı. Soğısta jauıñ qay twstan boları belgili, al ol kezde 360 gradustan oq jauıp twrdı ğoy» dep eske alıp, qalanı otbası men körşileriniñ özdiginen tastap şıqqanın aytadı. Ol The Qazaq Times portalına bergen swqbatında policiya departamenti birneşe ret şaqırtqanın, 20 şilde Ö.Şökeevpen kezdesuinde äli künge deyin qwrılısı bastalmağan baspanası jaylı habardar etkenin aytadı. Bwl turalı qoğamğa belgili zañger Abzal Qwspanov ta äleumettik jelide bölisken edi. Oblıs äkimi Ömirzaq Şökeev jwrtşılıqpen bolğan jiında qora-jaylar men sırttağı äjethanalardıñ qwrılıs josparına kirmeytinin aytqan. Ö.Şökeevtiñ mälimdemesine baylanıstı zañgerdiñ aytuı boyınşa "qora-jay, saraydı salmaymız deu Azamattıq kodekske qayşı". Bwdan bölek "sabannan salınğan üyi qaraptan qarap qwlap qalğannan swrap otırğan joq. Jarılıstan qwladı" dey otırıp, ay basındağı 90%-dıq körsetkiş "közboyauşılıq" ekenin aytqan A.Qwspan äueli şatırlardıñ jappay jañalanuın tikwşaqpen qaraytındar üşin qojakörsindik deydi.

Arıstıq Süyinbaev Wbaydulla Jwbanwlı aqsaqal. 4 tamız 2019 jıl. Foto: Jurnalist S.Äbdilhanqızınıñ facebook paraqşasınan

№14 sektorğa qarastı Asan-qoja köşesi 9-üydiñ iesi Wbaydulla Jwbanwlınıñ aytuınşa, 8 bölmeli, audanı 100-ge tarta şarşı metr qwraytın 45 jıl bwrın sazdan salınğan baspanasınıñ jarıq qabırğaların köre twra qwrılıs firması «jaramsız» dep tanımay otır. №14, 15,16 jäne Stadion qaraytın sektorlarda qwrılıs qarqını tömen deydi. Ekspert bergen qorıtındığa säykes, bir qarağanda-aq qayta jöndeuge kelmeytini anıq körinetin bwl üyge 28 mausımnan bastap jauaptı mamandar jii keledi. Keyipkerimiz jöndeu jwmıstarına köndiruge tırısqan jwmısşılarğa kelisimin bermeytinin aytadı.  Wbaydulla aqsaqal qwrılısşılardan bas tartu jönindegi aktige qol qoyuın swraytındarğa «äbden bülingen üyin sürip, sol kölemde qayta twrğızıp beruin» talap etude. Ol baylanıspalı tirek qızmetin atqaratın qabırğalardıñ jarığı 2-3 santimetrge jetken nısannıñ qayta jöndeu normasına say emestigin eskeruin swraydı.

Şatırı bülinip, qabırğaları jarılğan Wbaydulla Jwbanwlınıñ 45 jıl bwrın salınğan üyi. Arıs qalası. 8 tamız 2019 jıl. Foto: W.Süyinbaevtıñ jeke dereginen alınğan

Sırtqı qabırğadağı vertikaldı keñ jarıq. Arıs qalası. 8 tamız 2019 jıl. Foto: W.Süyinbaevtıñ jeke dereginen alınğan

Tereze astıñğı qabırğası jarılğan körinis. Arıs qalası. 8 tamız 2019 jıl. Foto: W.Süyinbaevtıñ jeke dereginen alınğan

Qabırğa biiktigin boylay jarılğan üy işi. Arıs qalası. 8 tamız 2019 jıl. Foto: W.Süyinbaevtıñ jeke dereginen alınğan

Kireberis pen negizgi üy böligi dümpu küşinen ajırap ketken. Arıs qalası. 8 tamız 2019 jıl. Foto: W.Süyinbaevtıñ jeke dereginen alınğan

Sonımen qatar qazir Aqılbaev pen Ömirzaq Ämireev esimdi körşileriniñ şatırı auıstırılıp, terezesi qoyılğan üylerinde jöndeu jwmıstarı ayaqsız qalıp qoyğan. Üy işi qabırğalarınıñ sılağın qırğan kezde jarıqtarı körinip, toqtatılğan deydi. Qariyanıñ sözinşe, tipti «bwzu turalı» şeşim qabıldanuı mümkin. Jiti köz jetkizbey  şalajansar, asığıs jasalğan iske ısırap bolğan qarjı swrauı kimge?  Wbaydolla aqsaqalğa atalmış sektorğa jauaptı Tülkibas audanınıñ ökilin qasına ertken Almatı qalası Qwrılıs basqarmasınıñ uäkili Nwrbol mırza (keyipkerdiñ aytuı boyınşa) oñaşada «andağı eki körşiñizdi köndiriñiz, men sizge üyiñizdi saldırıp beremin» degen wsınısınan bas tartqanın, äueli körşisine salıp beru kerektigin aytqanın mälimdedi.

Bölme qabırğaların baylanıstıruşı negizgi tirek bwrıştardağı jarıq. Arıs qalası. 8 tamız 2019 jıl. Foto: W.Süyinbaevtıñ jeke dereginen alınğan

Qabırğaları ajırağan bölme işi. Arıs qalası. 8 tamız 2019 jıl. Foto: W.Süyinbaevtıñ jeke dereginen alınğan

Üstiñgi jağı beymälim, bir bwrışı tüsken körneki panerli töbe. Arıs qalası. 8 tamız 2019 jıl. Foto: W.Süyinbaevtıñ jeke dereginen alınğan

Asan-qoja köşesi 9-üyge jasalğan qorıtındı. Arıs qalası. 8 tamız 2019 jıl. Foto: W.Süyinbaevtıñ baspanasına qatıstı zañger A.Qwspannan alınğan

Asan-qoja köşesi 9-üyge jasalğan qorıtındıdağı fotoayğaqtar. Arıs qalası. 8 tamız 2019 jıl. Foto: W.Süyinbaevtıñ baspanasına qatıstı zañger A.Qwspannan alınğan

Asan-qoja köşesi 9-üyge jasalğan qorıtındı. Arıs qalası. 8 tamız 2019 jıl. Foto: W.Süyinbaevtıñ baspanasına qatıstı zañger A.Qwspannan alınğan

Asan-qoja köşesi 9-üyge jasalğan qorıtındı. Arıs qalası. 8 tamız 2019 jıl. Foto: W.Süyinbaevtıñ baspanasına qatıstı zañger A.Qwspannan alınğan

P.S.: Qwrılısşılardıñ au-jağdayı, eñbek normalarınıñ saqtaluı, maman tapşılığı, qayta jöndeuge kelmeytin jaramsız üylerdi sürudiñ ornına jamap-jasqağısı kelgen qwrılıs kompaniyalarınıñ is-äreketine keybir twrğındar aşınıp, narazılığın tanıtuda. Merziminen bwrın jüzege asırılğan «jetistik» retinde esep beru üşin emes, twrğındardı jaylı äri sapalı baspanamen quantıp, alğıs-rizaşılığına bölenuge wmtılğan jön dep bilemiz.

“The Qazaq Times”