پەنتاگون: اقش قاجەت بولسا قىتاي مەن يرانعا بىردەي قارسى تۇرا الادى

ورتا-شىعىستىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تۇراقتىلىعى اسا قيىن كۇيدە. بۇل يران جاعدايىنا تىكەلەي قاتىستى، ناقتىراق ايتقاندا اقش-يران قايشىلىعىنا. ەكى اپتا بۇرىن يران قارۋلى كۇشتەرى اقش-قا تيەسىلى دروندى اتىپ تۇسىرسە، وسى اپتادا تومەن بايىتىلعان ۋران قورىن 2015 جىلى 6 ەلمەن قول قويىسقان كەلىسىم شەگىنەن اسىردى.  

ورتا-شىعىس تۇراقتىلىعىنا قاۋىپ ءتوندىرىپ وتىرعان ءبىر عانا يراننىڭ ارەكەتتەرى ەمەس. اقش-تىڭ كەيبىر قادامدارى دا تۇراقتىلىق پەن كەلىسىمگە كەرى اسەرىن ەتۋدە. وتكەن ايدا اقش قورعانىس مينيسترلىگى يراننىڭ بارعان سايىن ارتىپ كەلە جاتقان اگرەسسيۆتى ارەكەتتەرىنە قارسى تۇرۋ ءۇشىن ورتا-شىعىسقا قوسىمشا 1000 اسكەر جىبەردى جانە وڭىردەگى اسكەري كۇشتەرىن دايىندىق كۇيگە كەلتىردى.

اقش-تىڭ قورعانىس وكىلدەرى مەن بىرقاتار قاۋىپسىزدىك كەڭەسشىلەرى يران ارەكەتتەرىنە اسكەري كۇشپەن جاۋاپ بەرۋ تۋرالى ۇسىنىستاردى دا ورتاعا سالعان. بىراق، اق ءۇي قازىرگە اسكەري شابۋىل تۋرالى شەشىم شىعارا قويعان جوق. اقش ۇلتتىق اسكەري اكادەمياسىنىڭ پروفەسسورى بەرنار كوۋل امەريكالىق باسىلىمدارعا بەرگەن سۇحباتىندا، قۇراما شتاتتار ءۇشىن يران ماسەلەسى ەڭ باستى كۇن تارتىپتە بولۋى كەرەك ەكەنىن ايتقان. ول سوزىندە: «قازىر پارسى شىعاناعىنداعى جانە اراب تەڭىزىنىڭ سولتۇستىگىندەگى اقش اسكەري كۇشتەرىنىڭ جاعدايى ءبىزدى قاتتى الاڭداتادى»، – دەيدى.

بىلتىر جاريالانعان اقش-تىڭ قورعانىس ستراتەگياسى ءىرى ەلدەرگە قارسى باسەكەگە كوبىرەك باعىتتالعان ەدى. ءارى، قورعانىس ستراتەگياسىندا قىتايدى ارتىپ كەلە جاتقان قاۋىپىنە قارسى تۇرۋ ماسەلەسى دە قاراستىرىلعان. بۇل قاتاردا رەسەيدىڭ اۋەلدەن بار ەكەنى بەلگىلى. قورعانىس سالاسىنىڭ بىرقاتار ماماندارى قازىرگى جاعداي اقش-تى قورعانىس ستراتەگياسىنا جاڭا وزگەرىستەر ەنگىزۋگە يتەرمەلەيدى دەپ سانايدى. سەبەبى، يران قايشىلىعىنىڭ ارتۋى ءۇندى-تىنىق مۇحيتىنداعى اقش اسكەري كۇشتەرىنىڭ نازارىن ورتا-شىعىسقا اۋدارىپ وتىر. بۇل ءوز رەتىندە تىنىق مۇحيتتاعى قىتايدىڭ ىقپالىنا قارسى كۇرەستى السىرەتەدى دەپ الاڭدايدى.

اقش-تىڭ اسكەري زەرتتەۋ ورتالىقتارىنىڭ ەسەبىندە، قۇراما شتات الەمنىڭ بەلىگىلى ءبىر ايماعىندا اۋقىمدى قاقتىعىستار مەن قاۋىپكە قارسى كۇرەستە قۋاتتى كۇشىن كورسەتە العان. الايدا، ءبىر ۋاقىتتا ەكى ايماقتاعى قاۋىپكە قارسى كۇرەسۋ قيىنعا سوعادى.

Heritage Foundation ۇيىمىنىڭ ازيا زەرتتەۋ ورتالىعى ديرەكتورى ۋولتەر لوحمان دا اقش-تىڭ يران مەن قىتايعا بىردەي قارسى تۇرۋ مۇمكىندىگىنە بايلانىستى الاڭداۋشىلىق بىلدىرگەن. ول سوزىندە: «بىزگە امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ جاھاندىق مۇددەلەرىن قورعايتىن ارميا كەرەك.  Heritage Foundation جاساعان زەرتتەۋ ناتيجەسىنە قاراعاندا، قازىر اقش ارمياسىنىڭ قىتاي مەن يرانعا بىردەي قارسى تۇراتىن قۋاتى جوق. نەمەسە، بۇعان ءالى دايىن ەمەس» ، – دەگەن.

بىراق، پەنتاگون شەندىلەرى ولاي ويلامايدى. پەنتاگوننىڭ ءۇندى-تىنىق مۇحيت ايماعى جونىندەگى كومەكشىسى رەندي شريۆەر اقش ءبىر ۋاقىتتا ەكى ەلدىڭ قاۋپىنە قارسى كۇرەسە الدى دەپ سانايدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ءۇندى-تىنىق مۇحيت ايماعى اقش-تىڭ وسى ايماقتاعى اسكەري كۇشتەرى ءۇشىن عانا ەمەس، تۇتاس قۇراما شتات قورعانىس كۇشتەرى ءۇشىن دە ماڭىزدى.  سوندىقتان دا، اقش كۇشتەرى قاجەت بولعان جاعدايدا، يراننىڭ اسكەري ارانداتۋىنا قارسى كۇرەسۋىمەن بىرگە، تىنىق مۇحيت ايماعىنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە دە كۇش سالا الادى.

«ءبىز قالاماساق تا، پرەزيدەنت وسى ۇستانىمدى بەكىتىپ وتىر. ءبىز بۇعان مۇددەلى بولماساق دەپ ۇمىتتەنەمىز. بىراق، بىزگە وسى ۇستانىممەن ارەكەت ەتۋ كەرەك بولعان جاعدايدا، مەن وسى قيىندىقتىڭ ەكەۋىنە دە قارسى تۇرا الاتىنىمىزعا سەنىمدىمىن»، – دەيدى رەندي شريۆەر.

“The Qazaq Times”