ارميانىڭ الدىنا جالاڭ كەۋدەسىن توسقان حالىق: تۇرىك جۇرتىندا تۇيگەن ويلار

13-20 شىلدە كۇندەرى قازاق باسىلىمدارىنىڭ ءبىر توپ ءجۋرناليسى تۇركىتىلدەس جۋرناليستەر قورىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن تۇركياعا جول تارتتى. تۇرىك مەملەكەتىنىڭ ەلدىگىنە ۇلكەن قاۋىپ توندىرگەن اسكەري توڭكەرىستىڭ 2 جىلدىعىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان پرەسس-تۋرعا الەمنىڭ 20 ەلىنەن 100-دەن اسا ءتىلشى باس قوستى.

تۇرىكتىلدەس جۋرناليستەر باسقوسۋى. فوتو: اۆتوردان.

15 شىلدە وقيعاسى

تۇركيا ساپارى تۋرالى سويلەۋدەن بۇرىن، قارا تەڭىز بەن جەرورتا تەڭىزىنىڭ اراسىندا جاتقان تۇرىك جۇرتىنىڭ تاياۋ جىلداعى ەلەۋلى تاريحي وقيعاسى تۋرالى ايتپاي بولمايدى. 2016 جىلى تۇركيا تاريحىندا تاۋەلسىزدىككە پارا-پار ۇلى جەڭىس العان ءبىر كۇن بولدى. ول – 15 شىلدە وقيعاسى. اسكەريلەر ەل بيلىگىن قولعا الۋ ءۇشىن ستامبۇل كوشەلەرىن قانعا بوياپ، بيلىك عيماراتىن بومبالاپ، تەلەارنانى باسىپ الدى. ەردوعان باسقارىپ وتىرعان بيلىك قولىندا ولارعا بىردەن قارسى تۇرۋعا قاۋقارسىز بولدى. ءدال سول سىندارلى ساتتە توڭكەرىسشىلەرگە ەڭ ۇلى كۇش، شايقالسا ەكپىنىنە ەشتەڭە دە شىداس بەرمەس الىپ مۇحيتتاي ۇلكەن كۇش بۋىرقانا قارسى تۇردى. ول – تۇرىك حالقى. قاراپايىم ازاماتتار مۇزداي قارۋلانعان اسكەريلەردىڭ وعىنا ءوز كەۋدەلەرىن توستى. تاۋەلسىز ەلدىكتى جانىنان بيىك قوياتىن حالىق وسىلايشا تۇركيا ەلىن جات نيەتتى ادامداردىڭ ىقپالىندا كەتۋدەن ساقتاپ قالدى.ءبىزدىڭ ساپاردى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى ونۋر مىرزا 15 شىلدە وقيعاسىندا كوزىمەن كورگەن جايتتەر جايلى اڭگىمەلەپ وتىرىپ كوز شاراسى جاسقا تولدى.

الاڭعا بارسا وققا ۇشىپ ولەتىنىن ءبىلىپ تۇرسا دا ءوز ۇلىن وتانىن قورعاۋعا ەرتىپ كەلىپ، بىرگە قازا تاپقان اكەسى مەن بالاسى جايلى وقيعا مەن بيىك ەلەكتر باعاناسىنىڭ باسىنا شىعىپ جەرباۋىرلاي ۇشقان تىكۇشاققا ۇمتىلىپ، دەگەنىنە جەتە الماي قازا تاپقان جىگىتتىڭ وقيعاسى ءبىزدى دە تەرەڭ اسەرگە بولەدى.

بيىل 15 شىلدە وقيعاسىنىڭ 2 جىلدىعىنا وراي تۇركيا ۇلكەن ەسكە الۋ شاراسىن وتكىزدى. الەمنىڭ ءار تۇكپىرىنەن 100-دەن اسا جۋرناليس بوسفور كوپىرىندە وتكەن ميتينگكە قاتىستى. مولشەرمەن 5 ملنعا جۋىق ادام جينالعان شارادا 2016 جىلى الاڭعا شاعىپ قايتىس بولعان 251 ادامنىڭ اتى اتالىپ، رۋحتارىنا قۇران باعىشتالدى. تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعان قۇرباندار رۋحىنا ارنالعان ەسكەرتكىش پەن اللەيانىڭ اشىلۋ سالتىنا قاتىسىپ، ستامبۇل حالقىنا راقمەتىن ايتىپ، ەلدىك رۋح، وتانسۇيگىشتىك، فەتو ۇيىمى جايلى ءسوز سويلەدى. بۇل كۇن ەندى جىل سايىن تۇركيادا «دەموكارتيا جانە حالىق بىرلىگى كۇنى» بولىپ مەرەكەلەنەدى.

تاۋ باسىنداعى جاساندى كول. فوتو: اۆتوردان.

تۇركيا اۋىلدارى

ءپىنارباشى اۋىلىندا اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسىن ساتاتىن دۇكەننىڭ قاسىنان ءوتىپ بارا جاتتىق. اۋىل دەيتىندەي ەمەس، كىشى-كىرىم قالا. كوشەسى تازا، رەتتى. تاۋ ىشىندە ورنالاسقاندىقتان اۋا رايى دا جاعىمدى. قوڭىر سالقىن لەپ ەسىپ تۇرادى.

مەنىڭ ويىم بىردەن:  “وسى تەحنيكالار قىتايدان نە بەلۋرستان كەلگەن شىعار” دەگەنگە تىرەلدى. ساتۋشىدان سۇراپ ەدىك تەحنيكانىڭ ماتورىنان باستاپ بارلىق قۇرال-جابدىقتارىن ەل ىشىندە وندىرەتىنىن ايتتى. بىزگە ەڭ قىزىق بولعانى ونىڭ باعاسى ەدى. ەڭ كىشى تراكتورى 10 مىڭ ليرادان (مولشەرمەن 700 مىڭ تەڭگە) باستاپ، 70 مىڭ ليراعا (مولشەرمەن 4,9 ملن تەڭگە) دەيىن ەكەن.

ەندى بىزدەگى باعانى كورىڭىز. توزىعى جەتكەن 1995 جىلعى يۋمز-دىڭ ءوزى 800 مىڭ تەڭگە سۇراپ وتىر. ال، جاڭاسى 3,5 ملن-نان باستالادى.

وتاندىق تەحنيكالارىنىڭ باعالارى.

بۇل ءبىز كورگەن مىڭداعان تۇيتكىلدىڭ ءبىرى عانا. اۋىلدىڭ ەڭ تۇكپىرىندەگى كوشەلەرىنە دەيىن اسفالت توسەلگەن تۇركيانىڭ كاستامونۋ قالاسى بيىل “تۇركى الەمىنىڭ 2018 جىلعى مəدەني استاناسى” مارتەبەسىن الىپ وتىر. تۇركيا دەسە قازاقستاندىقتاردىڭ ويىنا مۇنارالارى كوك تىرەپ، قاراقوشقىل ءمارمار تەڭىزىنىڭ ۇستىندە كەتىپ بارا جاتقان ياحتالار مەن تەڭىز جاعالاۋى جانعا جايلى انتاليا ەلەستەيدى. بۇلاي بولۋى ورىندى دا. سەبەبى، تۋريزم يندۋسترياسى دامىعان ەلدىڭ كوپشىلىككە كورسەتەر “جاقۇتى” دا وسى تەكتەس مەكەندەر. ءبىز كورگەن كاستامونۋ ايماعى تۇرىك اعايىندارعا تيەسەلى جەڭىل ونەركاسىپتىڭ كوپ بولىگىن يەلەنىپ جاتىر. كاستامونۋ ايماعى تۇركياداعى ورمانعا ەڭ باي ولكەنىڭ ءبىرى. مۇندا ەلگە تيەسەلى اعاش ونەركاسىبىنىڭ 30%، مىس كەن ورىندارىنىڭ باسىپ بولىگىن، ىشكى نارىقتاعى كيىم ءوندىرىسى، سارىمساق، كۇرىش سىندى اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرى دە وسى ايماقتان شىعىپ جاتىر.

جەر كولەمى جاعىنان 37-شى ورىندا تۇراتىن ەلدىڭ الاقانداي عانا اۋدانى بۇكىل ەلدىڭ ەكونوميكاسىنا ۇلكەن ينۆيستيتسيا مەن تابىس اكەلىپ وتىر. مۇنايى مەن گازى تاپشى ەلدىڭ باستى كىرىسى تۋريزم مەن جەڭىل ونەركاسىپتە.

سايراگۇلگە بوستاندىق

جۋرناليستەر باس سۇققان جەردىڭ ءبىرى ستامبۇل قالاسىنداعى بوسقىنداردى وقىتۋ-مەن بەيىمدەۋ ورتالىعى بولدى.

تۇركيا سوڭعى 1 جىلدىڭ وزىندە 3,5 ملن بوسقىن قابىلداپ، باسپانا بەرىپ، ەمدەپ، وقىتىپ وتىر. ال، بوسقىنداردىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىنگى جالپى سانى 5 ملننان اسادى. ءدال وسى ساتتە مەنىڭ ويىم بىردەن سايراگۇل ساۋىتبايدىڭ ءىسى ورالدى. تۇرىك ەلى ءدىن مۇسىلمان باۋىرىم دەپ پانا سۇراپ كەلگەن 5 ملن كىسىنى قۇشاعىنا الدى. ەلىم پانا بولار دەپ كەلىپ سوتتى بولعان، ارمانى باۋىر ەتى بالاسىن كوكىرەگىنە قىسۋ بولعان، انالىق مەيىرىمى ەرلىككە جەتكىزگەن سايراگۇل سىندى جالعىز قازاققا بوستاندىق بەرە الماي وتىرعان ءبىزدىڭ بيلىككە نە ايتارىڭدى دا بىلمەيسىڭ…

مەشىتتەر

تۇركيادا 70 مىڭنان اسا مەشىت بار. ناماز ۋاقىتى كىرگەندە 20 ملن حالىق تۇراتىن ستامبۇل قالاسىنىڭ 3000 مەشىتىنەن شىققان ازان شاھاردى اللانى ۇلىقتاعان ۇنمەن الديلەپ تۇرعانداي بولادى. ءبىز تۇسكەن “كونراد” قوناق ۇيىنە 200 مەتر جەردە داڭىقتى قولباسشى ەر تۇعىرىل اتىنداعى مەشىت بولدى. كاستامونۋ ساپارىندا ۇيىمداستىرۋشىلار ءبىزدى وسمان يمپەرياسى تۇسىندا، ناقتىراق 1366 جىلى سالىنعان مەشىتكە زيارات جاساتتى. شەگەسىز سالىنعان مەشىت وسى كۇنگە دەيىن سىرى كوشسە دە سىنىن جوعالتپاي، اۋىل تۇرعىندارىنا قىزمەت ەتىپ تۇر.

كاستامونۋ قالاسى. فوتو: اۆتوردان.

ينەبولۋ ەرلىگى جانە حورمو شاتقالى

ساپارىمىزدىڭ سوڭعى كۇندەرى كاستامونۋ ايماعىنىڭ ينەبولۋ، داداي، ءپىنارباشى سىندى شاعىن قالالارىندا جالعاستى.

ءار قالانىڭ تۇرىك ەلىنە بەرەرى مول. ءبىرى قولونەرىمەن، ءبىرى ەرەكشە تاعامىمەن، ءبىرى الەمگە ايدىك بولار كوركەم مەكەندەرىمەن ءبىزدى تاڭ قالدىرىپ وتىردى.

ينەبولۋ قالاسى قارا تەڭىز جاعاسىنداعى شاعىن قالا. شاعىن بولعانىنا قاراماستان دۇنيەجۇزىلىك 1-ءشى سوعىس كەزىندە بۇل قالا انكارا مەن سىرت ايماقتى جالعايتىن ەرەكشە ماڭىزى بار ءتۇيىندى مەكەنگە اينالعان. ۇلكەن كەمەلەرمەن قارا تەڭىز ارقىلى جەتكەن وق-ءدارى، قارۋ-جاراقتى ينەبولۋلىقتار شاعىن قايىقتار جاساپ جاعاعا اكەلىپ، ونى كاستامونۋ قالاسىنا دەيىن 6-7 كۇن ارقالاپ جەتكىزىپ وتىرعان. وسى ەڭبەگى ءۇشىن اتاتۇرىك ينەبولۋعا ارنايى كەلىپ راقمەتىن ايتقان ەكەن.

حورمو شاتقالى. فوتو: اۆتوردان.

ساپارىمىزدا ات باسىن تىرەگەن تاعى ءبىر جەر – حورمو شاتقالى. الەمدە 2-ءشى ۇلكەن شاتقال بولىپ ەسەپتەلەتىن حورمونىڭ قۇز-قياسى ءسىزدى تاڭ قالدىرماي قويمايدى. ءپىنارباشى اۋىلىندا ورنالاسقان تاۋ قۇزىنىڭ ورتاسىن كەسىپ شاعىن وزەن اعىپ جاتىر. بيىك جارتاسقا سالبىراي وسكەن ءتۇرلى وسىمدىكتەر مەن ءزاۋ قۇلامادان اققان سۋدىڭ سارىلى كىسىنى تۇمسا تابيعاتتىڭ سىرلى قويناۋىنا تىپتەن بويلاتا تۇسەدى.

حورمونى الەمدىك ءتۋريزمنىڭ تاعى ءبىر جاڭالىعى رەتىندە پاش ەتۋگە تۇرىك اعايىندار شىنداپ كىرىسكەن.

ساپاردىڭ ۇزىك ساتتەرى:

تۇركيا مeملەكەتى ءباسپاسوز جانە اقپارات باس ديرەكتسياسىنىڭ باسشىسى مەحمەت اكاردجا مىرزا مەن تۇركىتىلدەس جۋرناليستەر قورىنىڭ پرەزيدەنتى ءنازيا جويامەرگەنقىزى. ستامبۇل، تۇركيا.

قازاقستاننان بارعان جۋرنايستەر كاستامونۋ قالاسىندا

كورگەن بولمىستى كوكەيگە تۇيگەننەن كەيىن وسى جاقسىلىقتىڭ ءبارى ءوز ەلىمدە بولسا عوي، ءبىزدىڭ حالىق تا كوسەگەسى كوگەرىپ، ءدال وسىلارداي كۇنگە جەتسە دەگەن وي مازا بەرگەن جوق.

مەيىرجان اۋەلحانۇلى,

الماتى – ستامبۇل – كاستامونۋ

2018 شىلدە

“The Qazaq Times”