قىتايدىڭ ادىلەتسىز ساۋدا ساياساتىنا اقش پەن ەو ۇقساماعان كوزقاراستا

25 ماۋسىم كۇنى بەيجىڭدە، جەتىنشى رەتكى ەو-قىتاي ساۋدا –ەكونوميكالىق كەڭەيتىلگەن كەلىسسوزى اياسىندا ەو توراعاسىنىڭ ورىنباسارى كاتنينەن قىتاي پرەمەر-ءمينيسترى لي كىچياڭ كەزدەسۋ وتكىزدى. كەزدەسۋدە بەلگىلى بولعانداي، ەو لاۋازىمدىلارى، ترامپ ۇكىمەتىنىڭ قىتايعا باعىتتاعان ساۋدا-ساتتىق قىسىمىن كەشىرۋگە بولادى دەپ قارايدى. سەبەبى، اقش-تىڭ مەملەكەتتىك سۋبسيديالارى مەن تەحنولوگيالارىن وتكەرىپ الۋ قىتاي ساۋدا ساياساتىنىڭ نەگىزگى باعىتى بولىپ قالدى. الايدا، ەكى ەل اراسىنداعى بۇل قايشىلىقتاردى دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمى اياسىندا شەشۋىن ءۇمىت ەتەدى.

ەو توراعاسىنىڭ ورىنباسارى مەن قىتاي پرەمەرى كەزدەستى. فوتو: VOA.

اقش ۇكىمەتى قىتايدى كوپ جىلدان بەرى ادىلەتسىز ساۋدا ساياساتىن جۇرگىزىپ كەلدى دەپ ايىپتايدى. ايتالىق، بىرلەسكەن امەريكالىق كاسىپورىنداردىڭ تەحنولوگيالارىن قىتايلىق كومپانيالارعا وتكىزىپ بەرۋدى مىندەتتەيدى. سونىمەن بىرگە، اقش-تىڭ تەحنولوگيا جاڭالىقتارىن، زياتكەرلىك مەنشىك قۇقىعىن ۇرلايدى دەگەن ايىپتار تاققان.  

كەزدەسۋدەن كەيىن كاتنينەن باق وكىلدەرىنە بەرگەن مالىمەتىندە: «ءبىز دسۇ-نى جەتىلدەرۋ جولدارىن كەڭەسۋ بارىسىندا، مەملەكەتتىك ونەركاسىپ سۋبسيديالارىن اشىق تالقىعا سالدىق. بۇل بۇگىنگى كۇننىڭ باستى پروبلەماسى. ءارى بىقل ينۆەستيتسيانىڭ قارقىنىنا تۇساۋ سالادى. بۇدان تىس، تەحنولوگيانى وتكىزىپ بەرۋ سىندى ادىلەتسىز ساۋدا ساياساتى دا ءسوز بولدى»، – دەدى.  

كاتنينەننىڭ ايتۋىنشا، وسى اتالعان ەكى ماسەلەمەن بىرگە تاعى بىرقاتار نەگىزگى ماسەلەلەر قىتاي مەن اقش اراسىنداعى ساۋدا سوعىسىن تۋدىرىپ وتىر. سوندىقتان، بۇنداي ماسەلەلەردى دسۇ سەكىلدى كوپجاقتى كەلىسىمدەر نەگىزىندە شەشۋ كەرەك.  

ال، اقش ۇكىمەتى بۇل جونىندە، بەيجىڭ بيلىگى ۇزاق ۋاقىتتان بەرى قۇراما شتاتپەن ادىلەتسىز ساۋدا ساياساتىن جۇرگىزىپ كەلدى، اقش بۇل ماسەلەلەردى دسۇ اياسىندا شەشۋگە قۇلشىنىس جاساعان، الايدا، دسۇ بۇل ماسەلەگە تىم ءاتۇستى قارادى، ءارى كەي جاعدايدا بەيجىڭنىڭ ارەكەتتەرىنە كوز جۇما قارادى. سوندىقتان دا، بۇل جانە كوپجاقتى كەلىسىمدەر اراسىنداعى وزگەرىستەرمەن شەشىلمەيدى، كەرىسىنشە ۇزاق مەرزىمدى شيەلەنىستەرگە الىپ كەلەدى دەپ سانايدى.

ترامپ 2017 جىلدىڭ قاڭتارىندا بيلىكتى قولىنا العاننان كەيىن، دسۇ مەن قىتاي اراسىنداعى وسى ماسەلەلەردى قولعا الاتىنىن ەسكەرتكەن. سول بويىنشا جىل باسىنان بەرى جۇزدەگەن ميلليارد قۇنعا يە قىتايلىق تاۋارلارعا كەدەن سالىعىن سالۋ تۋرالى شەشىم قابىلاعان.

ترامپ دۇيسەنبى كۇنى كەش وڭتۇستىك كارولينادا سويلەگەن سوزىندە: «مەن قىتايمەن دوستىق قارىم-قاتىناستا بولۋعا تىرىسامىن، بىراق ءبىز بەلگىلى ءبىر بالانسقا ۇمتىلۋىمىز كەرەك. ماسەلە نەعۇرلىم مۇقيات شەشىلۋ ءتيىس، بىراق ەڭ ماڭىزدىسى ادىلدىك بولۋى كەرەك»، – دەدى.

شىن مانىسىندە، ەو-دا اقش-قا ۇقساس، قىتايدىڭ ۇزاق ۋاقىتتان بەرى جۇرگىزگەن ادىلەتسىز ساۋدا ساياساتىنا ريزا ەمەس. بىراق، ەو تارابى ساۋدا سوعىسىنان كورى دسۇ-عا رەفورما جاساپ، سول ارقىلى قىتايمەن ساۋدا ماسەلەسىن بىرگە شەشۋگە دايىن ەكەنىن بايقاتقانداي بولدى.

قىتايدىڭ ادىلەتسىز ساۋدا ساياساتىنا بايلانىستى اقش پەن ەو ەكى ءتۇرلى جولدى تاڭدادى. دەگەنمەن، ەو-سىز دا، اقش-تىڭ 200 ملرد اقش دوللارى كولەمىندەگى قىتاي تاۋارىنا سالاتىن سالىعى، قىتاي ەكونوميكاسى ءۇشىن ۇلكەن كەدەرگى. ترامپ بولسا، بەيجىڭ ءوز ساياساتىنان باس تارتقاندا عانا، قىتاي تاۋارلارىنا باعىتتالعان قىسىمدى توقتاتاتىنىن اشىق ايتىپ وتىر.

“The Qazaq Times”