داۋلى تەڭىز الابىندا قىتاي مەن رەسەي اراسىندا كىربەڭدىك تۋىلدى

وسى اپتادا حالىقارالىق داۋلى ايماقتاردىڭ ءبىرى وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزى ماسەلەسىندە قىتاي مەن رەسەي اراسىندا كىربەڭدىك پايدا بولدى. بەيسەنبى كۇنى قىتاي ۇكىمەتى رەسمي مالىمدەمە ارقىلى، وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزىندە رەسەي مۇناي كومپانياسى ۆەتناممەن بىرلەسىپ مۇناي ءوندىرۋ جوباسىن جۇزەگە اسىرىپ جاتقانىن مالىمدەپ، بەيجىڭنىڭ بۇعان كۇشتى نارازىلىق تانىتىپ وتىرعانىن جەتكىز.

قىتاي ءسىم وكىلى لۋ كاڭ مالىمدەمەسىندە: «ارقانداي مەملەكەت پەن ۇيىمداردىڭ، كومپانيالار مەن جەكە تۇلعالاردىڭ قىتاي ۇكىمەتىنىڭ رۇقساتىنسىز قىتاي يەلىگىندەگى سۋ ايدىندارىندا مۇناي مەن گازدى اشۋ، پايدالانۋ ارەكەتتەرىنە جول بەرىلمەيدى»، – دەپ ەسكەرتتى. ول تاعى قاتىستى ەلدەردى قىتايدىڭ ەگەمەندىگى مەن يەلىك قۇقىعىنا قۇرمەت ەتۋگە، وڭىرلىك قارىم-قاتىناس پەن تۇراقتىلىققا كەرى اسەر ەتەتىن ارەكەتتەردى تەز ارادا توقتاتۋعا شاقىردى.

رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ سول كۇنى بۇعان قارسى مالىمدەمە جاساپ، رەسەي مۇناي كومپانياسى مەن ۆەتنامنىڭ وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزىندەگى داۋلى ايماقتارىندا مۇناي ءوندىرۋ جوبالارى تۋرالى كرەملدىڭ ەشقانداي تۇسىنىك بەرە المايتىنىن (بىلايشا ايتقاندا كرەملدىڭ ەش قاتىسى جوق ەكەنىن) ايتتى. دميتري پەسكوۆتىڭ جۋرناليستەرگە: «رەسەي مۇناي كومپانياسى بۇل ماسەلە تۋراسىندا ۇكىمەتكە ەشقانداي مالىمەت بەرگەن ەمەس»، – دەدى.

ال، بۇل تۋرالى ارنايى تۇسىنىك بەرگەن رەسەي مۇناي كومپانياسى، وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزى جاعالاۋىنداعى ارەكەتتەرىنىڭ زاڭ-ەرەجەلەرگە تولىقتاي سايكەس كەلەتىنىن ايتقان. ءارى، كومپانيا اتالعان تەڭىز اۋماعىندا ۆەتنامعا قاراستى تەڭىز جاعالاۋىندا مۇناي بۇرعىلاپ جاتقانىن مالىمدەگەن.

«رەسەيتەر» اگەنتتىگىنىڭ حابارىنا قاراعاندا، بەيجىڭ تارابىنىڭ رەاكتسياسى رەسەي مۇناي كومپانياسىنىڭ ۆەتنامداعى بولىمشەسىن قاتتى الاڭداتىپ وتىر. سەيسەنبىدە  اتالعان كومپانيا، ۆەتنام جاعالاۋىنان وڭتۇستىك-شىعىسقا قاراي 250 اعىلشىن ميل قاشىقتىقتا گاز بۇرعىلاۋ جۇمىستارىن باستاعانىن مالىمدەگەن. ال قىتاي بۇل نۇكتەنى يەلىك تەرريتورياسىنىڭ ىشىندە دەپ قارايدى.

سوڭعى جىلدارى قىتاي بيلىگى وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزىندەگى بارلاۋ مەن باسقارۋ جۇمىستارىن كۇشەيتىپ، ايماقتاعى رەسۋرستار مەن يەلىك تاريحي يەلىك قۇقىعى قىتايعا ءتان ەكەنىن مويىنداۋدى تالاپ ەتىپ كەلەدى. ۆەتنام بيىلعى جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا قىتايعا قىسىم جاساعاننان كەيىن «قىزىل يمپەراتور» دەپ اتالاتىن بلوك بويىنشا گەولوگيالىق بارلاۋ جوباسىن توقتاتتى. وسى جوباعا قاتىسۋشى Petronas كومپانياسى ۆەتنامدان وتەماقى تولەۋدى سۇرادى.

ال كەزەكتى ماسەلەگە ۆەتنامنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى جاۋاپ بەرمەگەن. سەيسەنبى كۇنى رەسەيدەگى باس كومپانيا، ال بەيسەنبىدە ۆەتنامداعى بولىمشە كومپانيا مالىمدەمە تاراتىپ، ءوز ارەكەتتەرىنىڭ ۆەتنام زاڭدارى بويىنشا قامتاماسىز ەتىلگەنىن العا تارتقانىمەن،  الى دە قىتاي قىسىمىنان الاڭداپ وتىر.

قىتاي رەسەيدىڭ ءىرى ەكسپورت نارىعى بولىپ تابىلادى. ەڭ ماڭىزدىسى رەسەي قىتايدىڭ ەڭ نەگىزگى مۇناي-گاز قاينارى. ال، وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزىندە رەسەي مۇناي كومپانياسىنىڭ بارلاۋ، اشۋ جۇمىستارى ۆەتنام ءۇشىن دە اسا ماڭىزدى. اتالعان تەڭىز الابى قىتاي مەن ۆەتنام اراسىنداعى ۇزاق ۋاقىتتان بەرگى شەشىلمەي كەلە جاتقان قايشىلىقتى تاقىرىپ، بۇعان ەندى رەسەي ءوزىنىڭ قالاي باس سۇعىپ العانىن دا اڭعارماعان كەيىپ تانىتۋدا. ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن قىتاي مەن رەسەي اراسىندا جەكەلەگەن كەلىسسوزدەر جاسالۋى دا عاجاپ ەمەس. ەگەر مۇنداي قادامدارعا بارىپ جاتسا، وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزىندەگى داۋ تاعى دا ءبىر ساتىعا جوعارى دەڭگەيدە شيەلەنىسە تۇسپەك.

“The Qazaq Times”