Daulı teñiz alabında Qıtay men Resey arasında kirbeñdik tuıldı

Osı aptada halıqaralıq daulı aymaqtardıñ biri Oñtüstik Qıtay teñizi mäselesinde Qıtay men Resey arasında kirbeñdik payda boldı. Beysenbi küni Qıtay ükimeti resmi mälimdeme arqılı, Oñtüstik Qıtay teñizinde Resey mwnay kompaniyası V'etnammen birlesip mwnay öndiru jobasın jüzege asırıp jatqanın mälimdep, Beyjiñniñ bwğan küşti narazılıq tanıtıp otırğanın jetkiz.

Qıtay SİM ökili Lu Kañ mälimdemesinde: «Ärqanday memleket pen wyımdardıñ, kompaniyalar men jeke twlğalardıñ Qıtay ükimetiniñ rwqsatınsız Qıtay ieligindegi su aydındarında mwnay men gazdı aşu, paydalanu äreketterine jol berilmeydi», – dep eskertti. Ol tağı qatıstı elderdi Qıtaydıñ egemendigi men ielik qwqığına qwrmet etuge, öñirlik qarım-qatınas pen twraqtılıqqa keri äser etetin äreketterdi tez arada toqtatuğa şaqırdı.

Resey prezidentiniñ baspasöz qızmetiniñ sol küni bwğan qarsı mälimdeme jasap, Resey mwnay kompaniyası men V'etnamnıñ Oñtüstik Qıtay teñizindegi daulı aymaqtarında mwnay öndiru jobaları turalı Kreml'diñ eşqanday tüsinik bere almaytının (bılayşa aytqanda Kreml'diñ eş qatısı joq ekenin) ayttı. Dmitriy Peskovtıñ jurnalisterge: «Resey mwnay kompaniyası bwl mäsele turasında ükimetke eşqanday mälimet bergen emes», – dedi.

Al, bwl turalı arnayı tüsinik bergen Resey mwnay kompaniyası, Oñtüstik Qıtay teñizi jağalauındağı äreketteriniñ zañ-erejelerge tolıqtay säykes keletinin aytqan. Äri, kompaniya atalğan teñiz aumağında V'etnamğa qarastı teñiz jağalauında mwnay bwrğılap jatqanın mälimdegen.

«Reseyter» agenttiginiñ habarına qarağanda, Beyjiñ tarabınıñ reakciyası Resey mwnay kompaniyasınıñ V'etnamdağı bölimşesin qattı alañdatıp otır. Seysenbide  atalğan kompaniya, V'etnam jağalauınan oñtüstik-şığısqa qaray 250 ağılşın mil' qaşıqtıqta gaz bwrğılau jwmıstarın bastağanın mälimdegen. Al Qıtay bwl nükteni ielik territoriyasınıñ işinde dep qaraydı.

Soñğı jıldarı Qıtay biligi Oñtüstik Qıtay teñizindegi barlau men basqaru jwmıstarın küşeytip, aymaqtağı resurstar men ielik tarihi ielik qwqığı Qıtayğa tän ekenin moyındaudı talap etip keledi. V'etnam biılğı jıldıñ naurız ayında Qıtayğa qısım jasağannan keyin «Qızıl imperator» dep atalatın blok boyınşa geologiyalıq barlau jobasın toqtattı. Osı jobağa qatısuşı Petronas kompaniyası V'etnamdan ötemaqı töleudi swradı.

Al kezekti mäselege V'etnamnıñ Sırtqı ister ministrligi jauap bermegen. Seysenbi küni Reseydegi bas kompaniya, al beysenbide V'etnamdağı bölimşe kompaniya mälimdeme taratıp, öz äreketteriniñ V'etnam zañdarı boyınşa qamtamasız etilgenin alğa tartqanımen,  äli de Qıtay qısımınan alañdap otır.

Qıtay Reseydiñ iri eksport narığı bolıp tabıladı. Eñ mañızdısı Resey Qıtaydıñ eñ negizgi mwnay-gaz qaynarı. Al, Oñtüstik Qıtay teñizinde Resey mwnay kompaniyasınıñ barlau, aşu jwmıstarı V'etnam üşin de asa mañızdı. Atalğan teñiz alabı Qıtay men V'etnam arasındağı wzaq uaqıttan bergi şeşilmey kele jatqan qayşılıqtı taqırıp, bwğan endi Resey öziniñ qalay bas swğıp alğanın da añğarmağan keyip tanıtuda. Mäseleni şeşu üşin Qıtay men Resey arasında jekelegen kelissözder jasaluı da ğajap emes. Eger mwnday qadamdarğa barıp jatsa, Oñtüstik Qıtay teñizindegi dau tağı da bir satığa joğarı deñgeyde şielenise tüspek.

“The Qazaq Times”