تەحاس ۋنيۆەرسيتەتى ۇيقىنىڭ جاڭا قۇپياسىن اشتى

ادام ءومىرىنىڭ ۇشتەن ءبىر بولەگى ۇيقىدان تۇرادى. 60 جاس ءومىر سۇرگەن ادام ومىرىندە ورتاشا ەسەپپەن 19-20 جىلىن ۇيقىمەن وتكىزەدى. «ادام نە ءۇشىن ۇيىقتايدى؟» دەگەن سۇراق XX جانە XXI عاسىرداعى ادامزات عىلىمىنىڭ شەشۋىن تاپپاعان جۇمباقتارىنىڭ ءبىرى. عالىمدار ۇيقىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ءسات سايىن دارىپتەۋدە. ءبىر كۇنگى ۇيقىنىڭ كەمدىگى، ادام ومىرىندە 20 جىل بويى كەرى اسەرىن تيگىزەدى دەگەن عىلىمي كوزقاراستار دا ايتىلىپ كەلەدى. ۇيقى ادامنىڭ اعزاسىنان تارتىپ، مىنەز-قۇلىق، ءتىپتى تۇتاس تاعدىرىنا اسەر ەتەتىن شەشۋى تابىلماعان قۇپياسى دەپ قارالادى.

اقش-تىڭ تەحاس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زەرتتەۋ گرۋپپاسى عىلىمي زەرتتەۋ ارقىلى، دەنەدەگى بۇلشىق ەتتەردە بولاتىن كەيبىر بەلوكتىڭ ادام ۇيقىسىنىڭ ۇزاقتىعى مەن ساپاسىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىندىگىن  انىقتادى. بۇل عىلىمي جاڭالىق اقش-تىڭ «ەلەكتروندىق ءومىر» (Journal of Electronic Life) جۋرنالىندا العاش جاريالاندى. كەيىن،  ۇلىبريتانيانىڭ «مەديتسينا پروگرەسس» باسىلىمى جانە قىتايدىڭ «حالىق گازەتى» باسىلىمى تاراتتى.

اتالعان زەرتتەۋ قورتىندىسى عىلىم سالاسىندا «كۇتپەگەن جاڭالىق» دەپ قارالدى. «حالىق گازەتى» باسىلىمىنىڭ سايتىندا جازىلۋىنشا، وسىعان دەيىنگى زەرتتەۋلەر ادام ۇلكەن ميىنداعى حيميالىق سيگنالدار، مي مەن تۇتاس اعزانىڭ ۇيقى كۇيىنە وتۋىنە بۇيرىق بەرەتىنىن انىقتاعان ەدى. سوعان ساي ادامدار ۇيقىنىڭ بۇزىلۋى تىكەلەي ۇلكەن ميدىڭ اسەرى دەپ قاراپ كەلگەن. ال تەحاس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جاڭا زەرتتەۋ ناتيجەسىنە نەگىزدەلگەندە، ۇيقى ساپاسى ۇلكەن ميدان كورى دەنە بۇلشىق ەتتەرىندەگى بەلوكتىڭ اسەرىندە ەكەنى بەلگىلى بولعان.

زەرتتەۋدە انىقتالعان بەلوكتىڭ اتى عىلىم تىلىندە BMAL1 دەپ اتالادى. بۇل تۇردەگى بەلوكتى ريتم رەتتەگىش دەۋگە بولادى. جانۋارلارعا جاساعان تاجريبەلەر نەگىزىندە بۇل اقۋىزدىڭ ۇيقىنىڭ جالپى ساپاسىنا كونترول جاساي الادى دەگەن قورتىندى جاسالدى. الايدا، ونىڭ ۇيقىعا اسەر ەتۋ مەحانيزمى ءالى دە انىق ەمەس. تەحاس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ شاعىن زەرتتەۋ گرۋپپاسى ەگجەي-تەگجەيلى جاساعان تاجىريبەلەردەن كەيىن BMAL1 اقۋىزىنىڭ ۇيقى ساپاسى مەن ۇزاقتىعىنداعى شەشۋشى فاكتور ەكەنىنە انىق كوز جەتكىزگەن.

“The Qazaq Times”