اۋگەر ءبۇيىنىڭ جىلان اۋلاۋى. فوتو: sina.com.cn

برازيليانىڭ وڭتۇستىگىندە "اۋگەر ءبۇيى" اتالعان جىرتقىش ورمەكشى تىرشىلىك ەتەدى. ادەتتە، جەردەن 50-60 سم تەرەڭدىكتە ءىن قازىپ تۇراقتايدى. ازىعىن اۋلاۋعا وتە شەبەر، جاندىكتەردىڭ جىرتقىشى اتالعان. كەيدە ءۇي قۇستارىنا دەيىن ازىق ەتەدى. جاقىندا ادامدار ونىڭ قىزىل جولاقتى جىلاندى دا جەيتىنىن بايقاعان. زەرتتەۋشىلەر بۇل ورمەكشى تەكتەستىڭ جىلانداردى ازىق ەتەتىنىن العاش كەزدەستىرىپ وتىرمىز دەيدى. ءتىپتى ءبۇيىنىڭ جىلاندى ازىق ەتۋى وتكەن جەلتوقسان ايىندا «گەرپەتولوگيا رەكورتتارى» جۋرنالىنا ەنگەن. بۇل تۋرالى sina.com.cn سايتىندا جاريالاندى.

سارا دۋ ساۆرا.

«سارا-دۋ ساۆرا» اتالاتىن تاستاقتى تاۋلى القاپتا مال وتتىعى مول بولىپ كەلەدى. بۇل برازيلياداعى فەدەرالدىق قورعالاتىن اۋماقتارعا جاقىن. زەرتتەۋشىلەر وسى وڭىردەگى ورمەكشى تارىزدىلەردىڭ تۇرلەرىن زەرتتەۋ بارىسىندا كەزدەسكەن جىلاندى ازىق ەتەتىن ورمەكشى ولاردى قايران قالدىردى.  بۇل جىرتقىش ءبۇيى بىلتىرعا دەيىن جاڭا ءتۇر رەتىندە قارالماي كەلگەن ەكەن. بۇرىن عالىمدار بۇل تۇردەگى ۋىتتى بۇيىلەر تەك ۋرۋگۆاي جەرىنە عانا تارالعان دەپ ەسەپتەگەن. ال سۋرەتتەگى قىزىل جولاقتى جىلاندار وسى وڭىردە كوپتەپ ۇشىراسادى، ورتاشا ۇزىندىعى 29سم بولىپ كەلەدى. بۇيىگە وڭاي جەم بولا بەرمەيدى. ادەتتە مۇنداي اۋگەر بۇيىلەردىڭ ازىعى – ۇساق جاندىكتەر، ۇساق باۋىرىمەن جورعالاۋشىلار مەن قوسمەكەندىلەر بولىپ كەلەدى. كەيدە ۇساق ءسۇت قورەكتىلەر مەن قۇستاردى دا اۋلايدى. جىلاندى تۇراقتى ازىق ەتەتىن ءبۇيىنىڭ كەزدەسۋى شىنىندا تابيعاتتاعى تاڭقالارلىق ءىس.

قىزىل جولاقتى جىلان جانە اۋگەر ءبۇيى

زەرتتەۋشىلەردىڭ مولشەرلەۋىنشە قىزىل جولاقتى جىلان تاس استىنا جاسىرىناتىن تۇراق ىزدەپ كىرگەن بولۋى مۇمكىن، الايدا وزىنەن بۇرىن مۇندا اۋگەر ءبۇيى مەكەندەگەن. تاعى ءبىر مۇمكىندىك بۇل جىلان وسى ارادان ءوتىپ بارا جاتقاندا جىرتقىشتىڭ جەمىنە اينالعان. زەرتتەۋشىلەردىڭ ءبىرى بۇل اۋگەر ءبۇيىنىڭ ازۋ كۇشى نەمەسە ۋىتى ءبىر جىلاندى ولتىرۋگە قاپتال جەتەدى دەپ قارايدى.

اۋگەر ءبۇيى اۋلاعان ازىعىن ءىننىڭ ىشىنە قاراي سۇيرەپ بارادى.

زەرتتەرمەندەر بۇل اۋگەر ءبۇيىنىڭ ۋىتتى سۇيىقتىق شىعاراتىنىن ايتادى. الايدا ونىڭ ۋىتى قانشالىقتى ەكەنى ءالى زەرتتەلمەگەن. اۋگەر ءبۇيى جارتىلاي جەپ قالدىرعان جىلان ولەكسەسىنە قارار بولساڭىز، ونىڭ باس جانە كەۋدە ءبولىمىنىڭ شىرىشتانعانىن جانە ىدىراۋ رەاكتسياسى بولعانىن بايقاۋعا بولادى. بۇدان اۋگەردىڭ ازىعىنا الدىمەن اس قورتۋ سۇيىقتارىن ءبولىپ شىعىپ، سوسىن بارىپ نارگە باي شىرىندى قىلعىپ تاۋىساتىنىن انىق بىلىنەدى.

اۋگەر ءبۇيىنىڭ جارتىلاي جەگەن ازىعى.

كەزدەيسوق قوپارىپ قالعان تاستان وسىنداي سيرەك كەزدەسەتىن كورنىسكە كۋا بولعان. تابيعاتتىڭ بىزگە اشىپ كورسەتپەگەن قۇرياسى الىدە كوپ. ءبىز تانىپ-بىلمەگەن جانۋارلار تۇرلەرى ءالى دە كەزدەسەدى. ءبىز الدا بۇل تۇردەگى ورمەكشىنى جان-جاقتى زەرتتەيمىز دەيدى جەرگىلىكتى عالىمدار.

تاس قۋىسىنداعى "اۋگەردىڭ" تۇراعى

"The Qazaq Times"