فوتو: RIA

تۇركىمەنستاننىڭ استاناسى اشحابادتا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن قاتىسۋىمەن «ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن جاپونيا» ديالوگىنىڭ التىنشى وتىرىسى ءوز جۇمىسىن باستادى. بۇل تۋرالى ريا-نوۆوستي اقپارات اگەنتتىگىنە سىلتەمە جاساپ "فارس" ءباسپاسوزىنىڭ رەسمي سايتىندا جازىلدى.

اشحابادتا قازاقستان، قىرعىز رەسپۋبليكاسى، تاجىكستان، وزبەكستان، تۇركىمەنستان جانە جاپونيا سىرتقى ىستەر مينيسترلەرى قاتىساتىن اتالمىش وتىرىس ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن جاپونيانىڭ ايماق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ، ەكى جاقتى ساۋدا جانە ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتار مەن ينۆەستيتسيالىق جوبالار، سونىمەن بىرگە مادەني جانە گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىقتاردى دامىتۋدى قاراستىرادى. وسى سالادا تۇركىمەنستان سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى وتىرىستىڭ كەلەسى ماڭىزدى ماسەلەسىن اۋعانستاندا قاۋىپسىزدىك ورناتۋ جانە كليماتتىڭ وزگەرۋى مەن الەمدەگى تابيعي اپاتتاردىڭ ارتۋى دەپ اتادى.

اشحاباد «ورتالىق ازيا مەن جاپونيا» ديالوگىن تۇركىمەنستان مەن جاپونيا 1992 جىلى ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناس ورناتىپ، جاپونيا ۇكىمەتى بۇل كۇننەن 13 جىلدان كەيىن عانا اشحابادتا ءوز ەلشىلىگىن اشقان جاعدايدا قابىلداپ وتىر. بۇعان قاراماستان ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن جاپونيا اراسىنداعى كەلىسسوزدەر وسىدان 10 جىل بۇرىن ايماقتىق ىنتىماقتاستىقتاردى كەڭەيتۋ ماقساتىندا باستالعان بولاتىن.

ورتالىق ازيا مەن كاۆكاز رەسپۋبليكالارى باسشىلارىنىڭ ۇستانىمدارىنا جاساعان شولۋ بۇل ەلدەردىڭ ەكونوميكالىق جاعدايى جاقسى ەلدەرمەن ىنتىماقتاستىعىن كەڭەيتۋدى باستى ماسەلە سانايتىندىعىن كورسەتتى. نەگىزىندە ورتالىق ازيا رەسپۋبليكالارى ەكونوميكا مەن حالىقارالىق سەنىمدى ۆاليۋتانىنىڭ تاپشىلىعىنان تۋىنداعان قيىندىقتارىمەن بىرگە قاجەت مامانداردىڭ جوقتىعى، باسقارۋداعى كەمشىلىكتەر،  جۇيەلى باعدارلامانىڭ بولماۋى سىندى ماسەلەلەرمەن بەتپە-بەت كەلۋدە.

ورتالىق ازيا ەلدەرى مامانداردى جەتىلدىرەۋمەن بىرگە ينۆەستيتسياعا يە ەلدەرمەن ىنتىماقتاستىق جاساۋدى كوزدەۋدە. جاپونيا بۇل ەلدەردىڭ ەكونوميكالىق جۇمىستارىن ىسكە قوسۋعا قاجەت ينۆەستيتسيا مەن ماماندارعا يە ونەركاسىپتىك مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى سانالادى. بىراق جاپونيا ۇكىمەتى الەمنىڭ ءارتۇرلى ايماقتارىنداعى ەكونوميكالىق جوبالارعا قاتىسۋ سالاسىندا شەكتەۋلىكتەرمەن كەزىگۋدە. وسىعان وراي ورتالىق ازيا ەلدەرى باسشىلارى ءۇشىن جاپونيامەن ىنتىماقتاستىق ورناتۋ وتە ماڭىزدى. الايدا جاپونيالىق ماماندار ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالىق مۇكمىندىكتەرگە يە بولعانىمەن، مادەني تۇرعىدان ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ مۇسىلمان حالىقتارى ءۇشىن بوگدە بولىپ تابىلادى. وسى ماسەلە اتالمىش مەملەكەتتەردىڭ جاپونيامەن ىنتىماقتاستىق ورناتۋى ءۇشىن شەكتەۋ قويۋدا.

ورتالىق ازيا رەسپۋبليكالارىنىڭ ماسەلەلەرىن شەكارالاس ءارى تاۋەلسىز يران سىندى ەلدەردىڭ كومەگىمەن شەشۋگە بولادى. يران سالىستىرمالى تۇردەگى ەكونوميكالىق ارتىقشىلىقتارعا يە بولۋىمەن بىرگە شيكىزات جانە كەن سالالارىندا قاجەت مامندارعا دا يە. سوندىقتان اتالمىش ەلدەردىڭ قيىندىقتارىنىڭ كوبىن شەشە الادى. سونداي-اق يراننىڭ جاپونيانىڭ شەكتەۋلەرىندەي شەكتەۋلەرى جوق. سول سەبەپتى، ورتالىق ازيا مەن كاۆكاز ەلدەرىنىڭ قاجەتتىلىكتەرىن قامتاماسىز ەتە الادى.

The Qazaq Times