Auruhana aurası: «Kovidtiñ bastı qateri – ökpeniñ bülingenin sezbey qalasız» (fotobayan)

Keyingi kezde äleumettik jelilerde «üşinşi tolqın» retinde atalıp jürgen naurız jäne säuir aylarında naşarlağan epidemiologiyalıq ahualdı teristeytin pikir legi jiiledi. Bıltır da auruhanadağı jağday turalı aqparat barınşa jasırılıp, tipti därigerlermen tildesuge barğan jurnalisterdi policiya alıp ketkeni esimizde. Aqparattıq vakuumnıñ aqırı infodemiyağa şıratıp edi. Ministrlik boljamınıñ qateligi men ükimet dayındığınıñ jetkiliksizdiginen jäne şınayı jağdaydan beyhabar jwrttıñ bosañsuı sebepti «mausım-şilde qırğını» orın aldı.

Redakciya osı tauqımet qaytalanbas üşin aqparattıq jağınan qoğamğa qajetti vizual-material wsınbaq oymen auruhanadağı ahualdı körip qaytuğa äkimdikke resmi swrau saldıq. Arada bir apta ötkende äkimdik auruhanağa kiruge mwrsat berip, aldın ala PTR testiniñ qorıtındısın talap etti. Sonday-aq «qızıl aymaqtan» virus jwqtırıp, auıra qalğan jağdayda jauapkerşilikti öz moynımızğa alatınımız turalı qolhat swrattı. Jwma küngi jwmıs saparımen jwqpalı aurular auruhanasına jol tarttıq.

2 säuir. Jol üstindemiz. Kölik qanşa tezdetse de jeter emes. Türksib audanınıñ teristik tükpirindegi auruhanağa tayap qaldıq. Qoyanqws eldi mekenimen bir boylıqta Almatı-Qapşağay magistrali men İle tas jolınıñ arasında orın tepken auruhana mañdayındağı iri äripter körine bastadı.

«I.S.Jekenova atındağı qalalıq klinikalıq jwqpalı aurular auruhanasınıñ filialı» degen jazu.

Aytpaqtay, bwl ğimarat bıltır qısqa qaray aşılğan. Bayzaqov pen Jandosov köşeleriniñ qiılısında ornalasqan 90 jılğa juıq tarihı bar qalalıq jwqpalı aurular auruhanasınıñ ekinşi filialı. Ükimet 2006 jılı auruhanağa osında 1950-1979 jıldarı qızmet etken bas däriger Izatima Jekenovanıñ esimin bergen.

Esik auzındağı küzet birden kirgize qoymadı. Basqarmanıñ baspasöz hatşısı Aqşolpan Qaldanqızı kelgen soñ ğana «jol aşıldı».

Momışwlı dañğılında birer aptada boy kötergen, byudjeti daulı modul'di auruhananıñ pacientteri bıltır qaraşada tolıqtay tazalanu üşin jabılıp, bıltır 30 qaraşada osında köşirilgen. Degdar köşesindegi audanı 28,5 mıñ şarşı metrden asatın üş birdey ğimarat 4 gektar aumaqtı alıp jatır. Bir uaqıtta 500 adam qabılday aladı: qarqındı terapiya jäne reanimaciya böliminde 45 orın bar. Auruhanamen tirkes aytılatın «RV-90» sözi ayaladamanıñ eski atauı eken.

Aqparat qwralınan bar-joğı üş kisi jinalğan ekenbiz. Äkimdiktiñ aqparattıq sayasatın iske asıratın «Almatı» telearnasınıñ tilşisi men operatorı osında. Üşeuimizdi medqızmetkerler aynalıp-tolğanıp jartı sağat kiindirdi: qos-qostan qolğap, jeñil sım-köylek pen sırtqı kamuflyaj kigizip, tirsekke deyingi jwqa şwlıq tartqızıp, rezeñke etik kigizip, közildirik taqtırdı. Barlığı da bir retke qoldanuğa arnalğan medicinalıq jwqa materialdan.

Tal tüs kezi. Qabıldau bölimin aralap jürmiz. Sağat 12.20.

«Nauqastar jedel järdem köliginen kelip tüsken boyda zertteu bastaladı. Tınıs organdarı zaqımdalğan jäne zaqımdaluı mümkin barlıq pacient PTR testiniñ qorıtındısına qaramastan arnayı keste boyınşa komp'yuterlik tomografiyadan ötkiziledi. Sebebi PTR sınaması keyde sonşalıq senimdi nätije bomauı da mümkin. Ökpedegi özgerister men klinikalıq belgilerin köru arqılı pnevmoniyanıñ türli deñgeyi, tipti tuberkulez, ökpe isikteri ne metastazdar anıqtalıp jatadı. Auruhana birinşi eşalonğa jatqandıqtan, jedel järdem, emhana deñgeyinde aldın ala swrıptau jwmısı jürgiziledi. Bizge mobil'di toptar tek jağdayı auır nauqastardı äkeledi», – dedi auruhana bas därigeriniñ orınbasarı Tamara Utaganova.

Bölimderdi betaldı aralauğa bolmaydı eken. Är bölimniñ öz deñgeyi bar. Spiral'di jüyege qwrılğan auruhananı aralau da bölimniñ satısına qaray arnayı bağdarmen iske asırıladı.

«Törtinşi qabattağı reanimaciya böliminen şığıp, birinşi qabattağı observaciya bölimine kiruge bolmaydı. Sondıqtan taza kezimizde qateri tömen alğaşqı satıdağı bölimge barıp alğan jön».

Onıñ aytuınşa, osığan deyin de, qazir de auruhanağa künine 30-50 şaqtı adam tüsedi. Bügingi tañda 400-den astam nauqas bar. Auruhana 80% jüktemede jwmıs istep jatır.

– Auruhanadağı 8 klinikalıq bölimniñ ekeui observaciya retinde jwmıs isteydi. Mwnda 108 orın bar. PTR nätijesi teris, klinikası boyınşa anıqtalatındar diagnostikalanadı. Stacionarlıq emge mwqtaj adam jatadı. Jükti äyelderge bölek bölim arnalğan. Keste boyınşa şığarıladı. Jañadan tüsken nauqas pen eski sırqat birge kezikpeui, jolı qiılısıpauı tiis, – dedi däriger.

Qazir PTR testi arqılı koronavirus anıqtalğan 340 adam, odan basqa pnevmoniya boyınşa ondağan adam emdelip jatır deydi.

Auruhananı tanıstırıp-körsetu jwmısın arı qaray bölim meñgeruşisi Abzal Malbasqanov jalğastırdı. Ol resmi esepte «infekciya belgileri bar pnevmoniya» retinde, DDSW Aurulardıñ halıqaralıq jikteliminde  «U07.2» kodımen (bwl kod bıltır aqpan ayında bekitilgenimen, Qazaqstan Ükimeti halıqaralıq standart-wsınımdı birden qolğa ala qoyğan joq. Negizgi indiktor boyınşa esepti qoğam qısımınan jäne «mausım-şilde qırğınınan» keyin tek 1 tamızdan jürgize bastağan – QT) belgilenetin «koronavirus pnevmoniyasınıñ» tirkelu retin tüsindirdi.

«Bir janwyada eki adamnan PTR kömegimen kovid anıqtalsa, sol üydegi tağı bir müşesinen teris şığuı mümkin. Bwl PTR dwrıs emes degen mağına emes. Test alu barısında tanaudağı virustıñ naq üstinen tüsken-tüspegenine baylanıstı. Adami faktor röl oynaydı. Onday jağdayda KVI- jağdayı dep tirkeledi», – dedi.

«Observaciyada PTR qorıtındısı belgisiz, pnevmoniyağa şaldıqqandar jatadı. Diagnozı naqtılanğanşa, saparlas nemese bir üyde twratın adamdar bir palatada boladı. Qorıtındısı belgili bolğannan keyin ärkim öziniñ deñgeyine layıq bölimge jayğasadı. Eger türli jağdaydağı nauqastardı aralastırar bolsaq, bir-birine jwqtırıp, kollapsqa wşıraydı. Simptomsız nauqastar üy jağdayında ambulatoriyalıq deñgeyde emdeledi. Häli auır, jansaqtau böliminiñ kömegine mwqtajdar bizge tüsedi», – dedi ol.

Nauqastan PTR testi bir ret alınadı. Qatelik ketken-ketpegenin anıqtau maqsatında observaciya böliminde qan qwramındağı antidene tekseriledi. Mwnday immundı fermenttik analiz (IFA) qandağı antideneniñ damuın, yağni örşip twrğan ne auırıp «bolğannan keyingi kezin, jasuşadağı özgeristerdi» körsetedi.

«Bir adamnan alınğan PTR testiniñ eki laboratoriyada ärtürli nätije körsetuiniñ sebebi – zerthananıñ antigen äluetine baylanıstı. Damığan-ülken laboratoriyalar sınamanı 4 antigen boyınşa zertteydi. Al jay, spektiri qarapayım laboratoriya 2 antigen ülgisinde anıqtaydı. Parametr mümkindigi az, modifikaciyalanbağan jağdayda mutaciyalanğan ştamdardı taba almay qaluı mümkin».

Bir kirgen esikten şığuğa bolmaydı. Bölimde emdelip jatqan jäne jaña tüsken nauqastardıñ kirip-şığatın esigi bölek-bölek deydi mekeme basşılığı.

Bölim meñgeruşisiniñ sözinşe, auruhana standartqa säykes jartı jıl sayın tolıqtay juıp-tazalanadı.

№2 bölim. Koronavirus jwqqanı PTR testi arqılı naqtılanğan sırqattar jatatın bölim.

«Tamaqtı är palatağa alıp kelip beredi. Ülestiriledi. Är bölimde bir post boladı. Onda medbike, kişi meyirbeke, palata sanitarı, däliz sanitarı, bufetke jauaptı assistent boladı. Olar eden juuğa aralaspaydı. Är bölimde 64 pacientke deyin em ala aladı. Är däriger orta eseppen bir mezette 15 därigerge qaraydı.

Barlıq jağınan jabdıqtalğan: är tösektiñ janında ottek közi, äjethana men duş, terezesi ülken, palata keñ äri jarıq, üş adamğa 18 şarşı metr. Täuligine üş märte tazalanadı, sonşa ret kvarc qosıladı».

Esigi aşıq twrğan palatağa kirdik. Üş kisi tamaqtanıp otır. Sau etip kirgen aqkiimdilerge añtarıla qarap qalğan.

«Alğaş tüskenimde ökpemniñ 25%-ı bülingen edi. Qazir jağdayım jaqsı. Täbetim jaman emes», – dedi bir pacient.

Jeke basın taspalauğa rwqsat swrağanımızda bas tartqan pacientterdiñ bet-jüzi tüsirilmedi. Äñgimege aralasqan tağı bir äyelden häl-küyin swrastırdıq.

«Ökpem 25%-ben tüstim. Älsizdik bilep, täbetim bolmaytın...»

– Şetelge şıqpap pa ediñiz?

«Joq».

– Medicinalıq betperdeni ünemi tağıp jüruşi me ediñiz?

«Anda-sanda maskanı iekke tüsirip, mwrındı aşıp jüretinmin».

Üşinşi nauqastıñ qasında twrğan qosımşa jasandı tınıstau qwrılğısın körip, orta jastağı äyeldi sözge tarttıq.

«Jatqanıma bir aptaday boldı. Birinşi küni ottek qwrılğısımen tınıstadım. Şetelge şıqqanım joq. Dene qızuım 38,5-ke deyin köterilip, ökpem 60%-ğa jaramsızdanıp, auır hälde tüstim. PTR oñ bolıp şıqtı. Qazir birşama jaqsardım. Eşqayda barğanım joq» dedi şarşañqı otırğan ol.

Dälizdiñ tükpirindegi soñğı palatağa ayañdadıq. Kire bere üş tösektiñ tör jaqtağısında entigip otırğan zeynet jasındağı äyel közge tüsti.

Ottekke qosuğa äldebir därigerdi atap şaqırıp jattı. Bölim basşısı palatadan şığuğa ügittep baqtı.

«Bwl nauqas 8 kün üyde öz betinşe emdelgen. Jazda estip-körgen närsesin jasauğa tırısqan. Zikmak, azetramacin degendi jattap alğan bäri. Üş kün bwrın KT-2 deñgeyinde, ökpesi 50% hälde tüsti. Ökpesi asqınıp twr. Üyden şıqpağan. Jaqındarı 8 naurızda qwttıqtap kelgende jwqtırğan boluı mümkin», – deydi därigeri Säule Amangeldi.

Därigerdiñ aytuına qarağanda, qaytıs bolğandardıñ basım böligi on kün, keybiri eki apta boyı üyinde jatıp aladı. Sol sebepti «bwl derttiñ eñ qiını, qiyamet sanaluı  – adam ökpesiniñ jelinip jatqanın sezbeuinde».

Tärtip boyınşa, üşinşi qabatta jağdayı auır, al törtinşi qabattağı reanimaciya böliminde öte auır häldegiler jatadı eken. Liftke kirdik. Swraqtı qayda jaudırdıq. Sözdiñ auanı stacionar qızmetkerleri «är eki aptada PTR testin tapsırıp otıradı» degenge keldi. Simptom bayqalsa, KT-ğa tüsedi, därigerdiñ köbi «erikti türde» vakcina alğan dedi Malbasqanov.

Reanimaciya zalına bettedik. Ğimarattar arasındağı ötkelmen jürip kelemiz.

Ol «300 qızmetkerdiñ PTR testileuden ötuin, qorğanış kiimmen qamtıluın, monitoring jürgizu, sanitarlıq qızmetke esep beru, bos orındar turalı aqparattı joldau t.b. ispen aynalısatın» epidemiolog däriger Miras Nartaywlın tanıstırdı.

«Qoldanılğan medicinalıq zattar utilizaciyalanadı. Qauipti medicinalıq qaldıqtar avtoklav apparatında zalalsızdandırıladı. Sodan keyin fizikalıq küyin joyu üşin ügitteledi, şprictiñ özi 1 mm-ge deyin uatıladı. Osıdan soñ örteledi. Asa qauipti qaldıqtar stacionar aumağında zalalsızdanıp, utilizaciyağa şığarıladı. Bölimderdegi su ağını da ortalıqtandırılğan kanalizaciya jüyesine jetkenge deyin himiyalıq kürdeli tazartu procesterinen ötedi. Bwdan aqpan ayında qattı jäne jwmsaq qaldıqtar 2,3 tonna bolsa, qazirgi epidahualğa baylanıstı naurız ayında 3,6 tonnağa wlğaydı», – dedi auruhana epidahualına jauaptı maman Miras.

Bwl uaqıtta №2 reanimaciya zalına kelip qalğan ek.

Qızıl taqtayşağa jazılğan 15 orındı «reanimaciya zalı».

Jwmıs istep twrğan qwrılğılardıñ dıbısı, jötelgen, plastmass jelimen tınıstağan sırqattar, qaulap jürgen därigerler… «Jağdayı auır…» dey bergenimde sözimdi Malbasqanovtıñ «kovidtiñ isi ğoy» degeni böldi.

Tösekke tañulı jandardıñ keybiriniñ janarı jwmulı, jüzinde tirşilik izinen belgi joq. Melşiip twrdım da qaldım. Boydan jürip ötken bir suıq tolqın sızğıtıp ötti.

Soñğı resmi mälimetke qarağanda, qala köleminde reanimaciya jäne qarqındı terapiya bölimderinde 277 orınnıñ 173-inde häli naşar nauqas jatır.

«Koronavirus pnevmoniyasınıñ sırqattarına, immuniteti älsireytin jükti äyelderge arnalğan zaldar jeke-jeke ornalasadı. Reanimaciyada viruspen qosa tuberkulezben jatqan nebir nauqas boluı mümkin, sondıqtan ağzası böten bakteriyamen bılğanbas üşin bölek emdeledi», – dedi bölim jetekşisi Abzal Düysenbekwlı.

Reanimaciya böliminde köp kidirtpey, «şıqta-şıqpen» basqa palatağa alıp ketti.

«Virus mutaciyalandı deydi, biz de qarap otırğamız joq. Uaqıt öte bilik-täjiribemizdi de jetildirip jatırmız. Kovid bolsa, auruhanadan qorqudıñ qajeti joq. Qazir emdelip şığıp jatqandar köp» dedi Malbasqanov eldiñ virus joq nemese auruhanağa tüskender qayta şıqpaydı degen qauesetke senbeu kerektigin aytıp.

«Bıltır oraza kezinde bir äuletten 18 adam tüskenin» eske alğan meyirbikeniñ biri aldağı ayda jwrt auızaşar jiınına barmasa deydi.

– Qalada kovidke arnalğan bir mäyithana bar. Sonda tasımaldaytın arnayı kölik bar. Olar da qorğanış kiimimen, dizinfekciyalıq-sanitarlıq talappen jetkizedi, – deydi Abzal Düysenbekwlı.

«Qızıl äri las aymaqtan» şığarda epidemiolog Miras Nartaywlı nwsqaulıq körsetti.

«Qorğanış kiimin kiip-şeşu öte mañızdı. Kiingen oñay, şeşu qiın. Sol üşin qolıñızğa eki qolğap tarttıñız. Jeke qorğanış kiimderiniñ bir rettik jäne köp qoldanıluğa arnalğan türleri boladı» dedi.

Osılayşa 2,5 sağatqa juıq uaqıtqa sozıldı. Şamamen 370-tey mamannıñ 70-i däriger körinedi. Qızmet barısında jwqqandar bolmadı deydi auruhana basşısınıñ orınbasarı.

I.S.Jekenova atındağı qalalıq klinikalıq jwqpalı aurular auruhanasınıñ ortalığı men filialdarın qosa alğanda, barlığı 940 orınnıñ 740-ında adam emdelip jatır. Bwdan özge basqa da ondağan provizorlıq stacionarlar bar. Jalpı qalada 5610 tösek-orın dayındalğan. Onda 3263 sırqat emdelude. 2,5 mıñ adamnıñ jağdayı naşar, 638-i auır jäne 67 nauqas tım auır hälde. 103 bala jeñil jäne ortaşa küyde.

Almatıda bir jılda sırqattar qatarı 42,5 mıñğa deyin jetti. Köktem tuğalı, yağni keyingi bes aptada bwl körsetkiştiñ 12 mıñı nemese 28%-ı tirkelip ülgerdi.

Bıltır 13 naurızdan beri COVID-19 infekciyasın jwqtırğandar qatarı 255 mıñnan assa, 1 tamızdan bılayğı koronavirus pnevmoniyası 51 mıñğa juıqtağan. DDSW derekqorı men Wlttıq statistikada Qazaqstanda auırğandar sanı 306 mıñğa jaqındağan. Degenmen Ükimet koronavirus pen onıñ pnevmoniyasın eki bölek esepteydi. Sonday-aq pandemiya kezinde jalpı virus jwqqandardıñ 5,4 mıñı (KVI+ / U07.1 – 3110, KVI- / U07.2 – 702, ilespe aurulardan – 1619) qaytıs bolğan. Alayda Qazaqstan biligi boyınan koronavirus tabılsa da, basqa aurulardıñ sebebinen qaytıs boldı delingenderdi jalpı statistikağa engizbeydi.

Qazaqstan virus taraluı boyınşa älemde Worldometers derekqorı, Djons Hopkins universiteti jäne DDSW tizimindegi 221 el men aymaqtıñ arasında 49-orında twr.

"The Qazaq Times"