Foto: VVS

N'yu-Yorkte ornalasqan Jurnalisterdi qorğau komitetiniñ habarlauınşa, kem degende 274 jurnalist qamauda otır. Bwl – 2020 jıldıñ jeltoqsan ayındağı jağday. Adam qwqığı men söz bostandığı taqırıbında täuelsiz Qazaqstandağı ahual da alañdatarlıq.

Komitet wsınğan mälimetterde besinşi jıl qatarınan qamauğa alınğan jurnalister sanı 250-den asadı delingen. Twtqındalğan jurnalisterdiñ ülesi – 13%.

Zertteu jürgizu kezinde AQŞ-ta merzimin ötep jatqan birde-bir jurnalist anıqtalğan joq. Biraq 2020 jılı eldegi 110 jurnaliske qılmıstıq ayıp tağılğan. 300 jurnalist şabuılğa wşırağan. Tilşilerge şabuıldı qwqıq qorğau organdarınıñ qızmetkerleri jasağan.

Twtqındalğan jurnalisterdiñ üşten ekisi terrorizm nemese tıyım salınğan wyımdarğa qatısı memleketke qarsı qwqıq bwzuşılıq boyınşa ayıptalıp otır.

Düysenbide «Şekarasız tilşiler» halıqaralıq wyımı osı jıldıñ jeltoqsan ayında 387 jurnalistiñ qamauda otırğanın mälimdegen. Wyım sonımen qatar, aqpan men qaraşanıñ soñında pandemiyanı jariyalauğa baylanıstı 300-den astam oqiğa tirkelgen, 14 jurnalist qamauğa alınğan. Wyımnıñ pikirinşe, köptegen elderde koronavirustıñ taraluına qarsı tötenşe şaralar jurnalisterdiñ aqparat jinau mümkindigin şekteydi.

Adam qwqığı men söz bostandığı mäselesinde Qazaqstandağı jağdayğa da toqtalıp ötken jön. Freedom House halıqaralıq qwqıq qorğau wyımınıñ biılğı «Internettegi erkindik» (Freedom on the Net-2020) reytinginde Qazaqstan 100 balldan 32 ball alıp, «interneti erkin emes el» dep tanılğan. Wyım Qazaqstandı «internet, äleumettik jeliler jäne baylanıs platformaları jii bwğattalatın», «sayasi, äleumettik jäne dini kontentter şekteletin», «blogerler, qwqıq qorğauşılar, jeli qoldanuşılar nemese bilikti sınağandar jii qudalanatın, jauapqa tartılatın, şabuılğa wşıraytın» elder qatarına engizgen.

«Internet Freedom» jobasınıñ mälimetinşe, Qazaqstanda 2014 jılı – 1300, 2016 jılı – 1150, al 2019 jılı – 61 sayt sot şeşimimen bwğattalğan. Bıltır bwğattalğan sayttardıñ deni «äleumettik arazdıq tudırdı» degen ayıpqa ilikken. Al qwzırlı orındar şeşimimen 2016 jılı 31 mıñ, 2019 jılı – 21267 cayt bwğattalğan, onıñ 17 mıñı – terrorizm, dini ekstremizmdi nasihattağanı üşin şekteuge tüsken sayttar.

Bıltır Qazaqstanda 42 mıñğa juıq sayt bwğattalğan. Qwqıq qorğauşılar onıñ 80%-ı ekstremizm men terrorizmdi nasihattau babı boyınşa şekteu qoyılğanın, arasında äleumettik jelilerdegi paraqşalar men jeke materialdar da barın aytadı.

"The Qazaq Times"