2009 jılı Almatı qalası Alatau äkimdiginde ilingen banner jäne 2019 jılı 9 qaraşada "Oyan, Qazaqstan" azamattıq qozğalısınıñ ökilderiniñ qolına wstağan keñjiekti plakatı. Fotokollaj: QT

«Halıq ünine qwlaq asatın memleket» qwrudı közdeytin prezident Qasım-Jomart Toqaevtıñ söz erkindigine rwqsat beretin kepildigi miting qarsañında öz küşin joğalta bastadı.  

Ötken jwmada, 14 aqpanda Almatıda üş birdey belsendi qamalıp, bireuine eskertu jasaldı. Azattıqtıñ dereginşe, sot wyğarımımen Bekswltan Pernebaywlı – 10 täulik, Nwrşat Nizambinov – 9 täulik, Al'bert Jılqaydarov 15 täulikke temir torğa jabılıp, Säken Orazovqa eskertu berilgen.

Üş azamattıñ qwqığın qorğağan advokat Janar Balğabaevanıñ aytuına qarağanda, sonımen birge aqpannıñ 13-i Qayırbek Kenjeahmetov te 15 künge qamalğan.

Olardı 11 qañtarda ötken «Sergek» baqılau kamerasına qarsı akciyağa qatısqanı üşin  «beybit jiın ötkizu tärtibin bwzdı» (Äkimşilik kodekstiñ 488-babı) degen ayıppen abaqtığa japqan.

Osılayşa ötken aptada Almatıda äkimşilik jazağa tartılğandar sanı segizge jetti. Al facebook jelisindegi azamattıq bastamağa  monitoring jürgizuşisi #IHaveAChoise #ActivistsNotExtremists  jäne  adam qwqığın qorğauğa arnalğan Qaharman tobı miting qarsañında toğız qaladağı 25 belsendige (12-sine äkimşilik jaza) policiya tarapınan ärtürli şara qoldanılğanın jariyaladı:

  • Darhan Uäliev – 15 täulik, 13.02 küni qamalğan;
  • Qayırbek Kenjeahmetov – 15 täulik, 13.02 qamalğan;
  • Ashat Jeksebaev – 15 täulik, 14.02 qamalğan;
  • Marat Aytpaev – 15 täulik, 14.02 qamalğan;
  • Al'bert Jılqaydarov – 15 täulik, 14.02 qamalğan;
  • Bekswltan Pernebaywlı – 10 täulik, 14.02 qamalğan;
  • Nwrşat Nizambinov – 9 täulik, 14.02 qamalğan;
  • Säken Orazov – 14.02 küni eskertu berildi;
  • Bağdat Baqtıbaev – 15 täulik, 10.02 qamalğan;
  • Mwrat Jımbaev – üyinen alıp ketken, 12.02 policiya oğan QDT müşesi Janar Ahmetovanı qoldau hatına qol qoyğanı üşin qısım körsetken;
  • Reyhert Roman – 2 täulik, 13.02 qamalğan;
  • Şalqar Tasıbekov – wstalğan;
  • Bekbosın Şalabaev – 10 täulik;
  • Erbol Esqojin – sotqa şaqırtu alğan;
  • Bauırjan Älipqaliev – 10 täulik;
  • Madina Bäykenova – policiyadan şaqırtu alğan;
  • Janna Baykenova – policiyadan şaqırtu alğan;
  • Müslim Saparğaliev – 15 täulik;
  • Orınbay Orhasov – wstalıp, artınan bosatılğan;
  • Nwrjan Mwhammedov – wstalıp, artınan bosatılğan;
  • Erik Jwmabaev – wstalıp, artınan bosatılğan;
  • Bolat Nwrğazin – wstalıp, artınan bosatılğan;
  • Marat Bayğwlin – wstalıp, artınan bosatılğan;
  • Besjan Kümisbektegi – wstalıp, artınan bosatılğan...

Äleumettik jelilerde osıdan ay bwrın eks-bankir, quğındağı oppoziciyalıq sayasatker Mwhtar Äblyazov jetekşilik etetin, elde ekstremistik wyım retinde tanılıp,  qızmetine tıyım salınğan «Qazaqstannıñ demokratiyalıq tañdauı»  qozğalısı internet arqılı azamattardı 22 aqpanğa jappay mitingige şaqırğan. Äblyazovtiñ jwrtşılıqtı mitingige ündeuimen qatar jarısa profilakikağa qamdanatın İİM qoğamda «basqaşa oylaytın» belsendilerdi ärtürli ayıptarmen üyde nemese izolyatorda qamauda wstaudı ädetke aynaldırğan.

Joğarıda atalğan belsendiler de atalğan «sankciyalanbağan miting» qarsañında jauapqa tartılıp jatır.

Toqaev ötken jılı 5-6 jeltoqsandağı Germaniya eline memlekettik jwmıs saparı qarsañında jeltoqsannıñ 4-i  Deutsche Welle  nemis basılımınıñ tilşisi Janna Nemcovağa bergen swhbatında « Büginde jeke piket jasağanı üşin eşkim jazalanbaydı» degen bolatın. Sonday-aq bıltır küzdiñ basında memleket basşısı Toqaev Qazaqstan halqına arnağan joldauında «Halıq ünine qwlaq asatın memleket» twjırımdamasın tanıstırğan edi. Bwl «azamattardıñ barlıq sındarlı ötiniş-tilekterin jedel äri tiimdi qarastıratının» aytqan prezidenttiñ sözi men isiniñ teñdigi turalı qoğam pikiri är aluan. Toqaev twñğış joldauında:

«Bilik pen qoğam arasında twraqtı dialog ornatu arqılı ğana qazirgi geosayasi ahualğa beyimdelgen üylesimdi memleket qalıptastıruğa boladı. Sondıqtan azamattıq qoğamğa qoldau körsetip, onıñ äleuetin nığayta tüsu kerek. Sonday-aq, asa mañızdı jalpı memlekettik mindetterdi şeşu üşin talqılau jwmıstarına azamattıq qoğamnıñ mümkindikterin keñinen qoldanu qajet», – degen bolatın.

Sayasattanuşı Äzimbay Ğali qazirgi aq saray basınan sayasi dağdarıs keşirip jatqanın,  mwnıñ birden-bir sebebin qosbilik emes, «üşbastı» ükimet pen atqaruşı biliktiñ işinen şi şığuımen baylanıstıradı.

– Twtas biliktiñ özi konservatorlar men progressivter bolıp ekige bölingen. Bir-birin şala tıñdaydı, keyde moyındamaydı, bir-birine bağınbaytın siyaqtı. Bilik bir ğana qolğa şoğırlanuı kerek. Bwl bwlğaq, uaqıtşa sayasi dağdarıstıñ qaşan ayaqtaları belgisiz. ...Ketem degen adam, ketpek bolsañ zımıra degen princip bolu kerek. Sayasi lyustraciya jasau kerek, birinşi adam ğana özgerip qoymay, bwrınğı kadrlar ketu kerek jüyeden. ...Bilik qazir üşbastı boldı: biri Nwrekeñ, biri Toqaev jäne biri Dariğa. Qay bas ülken ekenin aytuğa boladı. Nazarbaevtıñ äkimşilik pärmeni mıqtıraq. Mwnday sayasi dağdarıstı toqtatu kerek. Nwrekeñ «aytqanımnan qaytpaymın, bilikti pälenşege berdim, bäriñ soğan qwlaq asıñdar» dep kesip aytsa dwrıs bolar edi. Racionaldı äreketterdi qolğa alğan dwrıs, – deydi sayasi sarapşı Äzimbay Ğali.

Prezident  «Abay jäne HHİ ğasırdağı Qazaqstan»  attı maqalasında  «Ükimet müşeleri, sonıñ işinde ministrler men äkimder memlekettik jäne qoğamdıq mañızı bar mäselelerge qatıstı şeşim qabıldağan kezde azamattardıñ wsınıstarı men tilekterin eskerui kerek. ...«Sıbırdan basqa sırı joq, Şaruağa qırı joq» zamandastarımız köbeymes üşin bilik halıqqa ärdayım qwlaq türip otırğanı jön» degen edi.

“The Qazaq Times”