ميتينگ قارساڭىنداعى «پوليتسەيلىك پروفيلاكتيكا»: توقاەۆ پەن پوليتسيا نەگە ءبىر باعىتتا ەمەس؟

«حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» قۇرۋدى كوزدەيتىن پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ءسوز ەركىندىگىنە رۇقسات بەرەتىن كەپىلدىگى ميتينگ قارساڭىندا ءوز كۇشىن جوعالتا باستادى.  

وتكەن جۇمادا، 14 اقپاندا الماتىدا ءۇش بىردەي بەلسەندى قامالىپ، بىرەۋىنە ەسكەرتۋ جاسالدى. ازاتتىقتىڭ دەرەگىنشە، سوت ۇيعارىمىمەن بەكسۇلتان پەرنەبايۇلى – 10 تاۋلىك، نۇرشات نيزامبينوۆ – 9 تاۋلىك، البەرت جىلقايداروۆ 15 تاۋلىككە تەمىر تورعا جابىلىپ، ساكەن ورازوۆقا ەسكەرتۋ بەرىلگەن.

ءۇش ازاماتتىڭ قۇقىعىن قورعاعان ادۆوكات جانار بالعاباەۆانىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، سونىمەن بىرگە اقپاننىڭ 13-ءى قايىربەك كەنجەاحمەتوۆ تە 15 كۇنگە قامالعان.

ولاردى 11 قاڭتاردا وتكەن «سەرگەك» باقىلاۋ كامەراسىنا قارسى اكتسياعا قاتىسقانى ءۇشىن  «بەيبىت جيىن وتكىزۋ ءتارتىبىن بۇزدى» (اكىمشىلىك كودەكستىڭ 488-بابى) دەگەن ايىپپەن اباقتىعا جاپقان.

وسىلايشا وتكەن اپتادا الماتىدا اكىمشىلىك جازاعا تارتىلعاندار سانى سەگىزگە جەتتى. ال facebook جەلىسىندەگى ازاماتتىق باستاماعا  مونيتورينگ جۇرگىزۋشىسى #IHaveAChoiسe #ActivistsNotExtremists  جانە  ادام قۇقىعىن قورعاۋعا ارنالعان Qaharman توبى ميتينگ قارساڭىندا توعىز قالاداعى 25 بەلسەندىگە (12-سىنە اكىمشىلىك جازا) پوليتسيا تاراپىنان ءارتۇرلى شارا قولدانىلعانىن جاريالادى:

• دارحان ۋاليەۆ – 15 تاۋلىك، 13.02 كۇنى قامالعان;
• قايىربەك كەنجەاحمەتوۆ – 15 تاۋلىك، 13.02 قامالعان;
• اسحات جەكسەباەۆ – 15 تاۋلىك، 14.02 قامالعان;
• مارات ايتپاەۆ – 15 تاۋلىك، 14.02 قامالعان;
• البەرت جىلقايداروۆ – 15 تاۋلىك، 14.02 قامالعان;
• بەكسۇلتان پەرنەبايۇلى – 10 تاۋلىك، 14.02 قامالعان;
• نۇرشات نيزامبينوۆ – 9 تاۋلىك، 14.02 قامالعان;
• ساكەن ورازوۆ – 14.02 كۇنى ەسكەرتۋ بەرىلدى;
• باعدات باقتىباەۆ – 15 تاۋلىك، 10.02 قامالعان;
• مۇرات جىمباەۆ – ۇيىنەن الىپ كەتكەن، 12.02 پوليتسيا وعان قدت مۇشەسى جانار احمەتوۆانى قولداۋ حاتىنا قول قويعانى ءۇشىن قىسىم كورسەتكەن;
• رەيحەرت رومان – 2 تاۋلىك، 13.02 قامالعان;
• شالقار تاسىبەكوۆ – ۇستالعان;
• بەكبوسىن شالاباەۆ – 10 تاۋلىك;
• ەربول ەسقوجين – سوتقا شاقىرتۋ العان;
• باۋىرجان اليپقاليەۆ – 10 تاۋلىك;
• مادينا بايكەنوۆا – پوليتسيادان شاقىرتۋ العان;
• جاننا بايكەنوۆا – پوليتسيادان شاقىرتۋ العان;
• ءمۇسلىم ساپارعاليەۆ – 15 تاۋلىك;
• ورىنباي ورحاسوۆ – ۇستالىپ، ارتىنان بوساتىلعان;
• نۇرجان مۇحاممەدوۆ – ۇستالىپ، ارتىنان بوساتىلعان;
• ەرىك جۇماباەۆ – ۇستالىپ، ارتىنان بوساتىلعان;
• بولات نۇرعازين – ۇستالىپ، ارتىنان بوساتىلعان;
• مارات بايعۇلين – ۇستالىپ، ارتىنان بوساتىلعان;
• بەسجان كۇمىسبەكتەگى – ۇستالىپ، ارتىنان بوساتىلعان...

الەۋمەتتىك جەلىلەردە وسىدان اي بۇرىن ەكس-بانكير، قۋعىنداعى وپپوزيتسيالىق ساياساتكەر مۇحتار ءابليازوۆ جەتەكشىلىك ەتەتىن، ەلدە ەكسترەميستىك ۇيىم رەتىندە تانىلىپ،  قىزمەتىنە تىيىم سالىنعان «قازاقستاننىڭ دەموكراتيالىق تاڭداۋى»  قوزعالىسى ينتەرنەت ارقىلى ازاماتتاردى 22 اقپانعا جاپپاي ميتينگىگە شاقىرعان. ءابليازوۆتىڭ جۇرتشىلىقتى ميتينگىگە ۇندەۋىمەن قاتار جارىسا پروفيلاكيكاعا قامداناتىن ءىىم قوعامدا «باسقاشا ويلايتىن» بەلسەندىلەردى ءارتۇرلى ايىپتارمەن ۇيدە نەمەسە يزولياتوردا قاماۋدا ۇستاۋدى ادەتكە اينالدىرعان.

جوعارىدا اتالعان بەلسەندىلەر دە اتالعان «سانكتسيالانباعان ميتينگ» قارساڭىندا جاۋاپقا تارتىلىپ جاتىر.

توقاەۆ وتكەن جىلى 5-6 جەلتوقسانداعى گەرمانيا ەلىنە مەملەكەتتىك جۇمىس ساپارى قارساڭىندا جەلتوقساننىڭ 4-ءى  Deutsche Welle  نەمىس باسىلىمىنىڭ ءتىلشىسى جاننا نەمتسوۆاعا بەرگەن سۇحباتىندا « بۇگىندە جەكە پيكەت جاساعانى ءۇشىن ەشكىم جازالانبايدى» دەگەن بولاتىن. سونداي-اق بىلتىر كۇزدىڭ باسىندا مەملەكەت باسشىسى توقاەۆ قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋىندا «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداماسىن تانىستىرعان ەدى. بۇل «ازاماتتاردىڭ بارلىق سىندارلى ءوتىنىش-تىلەكتەرىن جەدەل ءارى ءتيىمدى قاراستىراتىنىن» ايتقان پرەزيدەنتتىڭ ءسوزى مەن ءىسىنىڭ تەڭدىگى تۋرالى قوعام پىكىرى ءار الۋان. توقاەۆ تۇڭعىش جولداۋىندا:

«بيلىك پەن قوعام اراسىندا تۇراقتى ديالوگ ورناتۋ ارقىلى عانا قازىرگى گەوساياسي احۋالعا بەيىمدەلگەن ۇيلەسىمدى مەملەكەت قالىپتاستىرۋعا بولادى. سوندىقتان ازاماتتىق قوعامعا قولداۋ كورسەتىپ، ونىڭ الەۋەتىن نىعايتا ءتۇسۋ كەرەك. سونداي-اق، اسا ماڭىزدى جالپى مەملەكەتتىك مىندەتتەردى شەشۋ ءۇشىن تالقىلاۋ جۇمىستارىنا ازاماتتىق قوعامنىڭ مۇمكىندىكتەرىن كەڭىنەن قولدانۋ قاجەت»، – دەگەن بولاتىن.

ساياساتتانۋشى ءازىمباي عالي قازىرگى اق ساراي باسىنان ساياسي داعدارىس كەشىرىپ جاتقانىن،  مۇنىڭ بىردەن-ءبىر سەبەبىن قوسبيلىك ەمەس، «ءۇشباستى» ۇكىمەت پەن اتقارۋشى بيلىكتىڭ ىشىنەن شي شىعۋىمەن بايلانىستىرادى.

– تۇتاس بيلىكتىڭ ءوزى كونسەرۆاتورلار مەن پروگرەسسيۆتەر بولىپ ەكىگە بولىنگەن. ءبىر-ءبىرىن شالا تىڭدايدى، كەيدە مويىندامايدى، ءبىر-بىرىنە باعىنبايتىن سياقتى. بيلىك ءبىر عانا قولعا شوعىرلانۋى كەرەك. بۇل بۇلعاق، ۋاقىتشا ساياسي داعدارىستىڭ قاشان اياقتالارى بەلگىسىز. ...كەتەم دەگەن ادام، كەتپەك بولساڭ زىمىرا دەگەن پرينتسيپ بولۋ كەرەك. ساياسي ليۋستراتسيا جاساۋ كەرەك، ءبىرىنشى ادام عانا وزگەرىپ قويماي، بۇرىنعى كادرلار كەتۋ كەرەك جۇيەدەن. ...بيلىك قازىر ءۇشباستى بولدى: ءبىرى نۇرەكەڭ، ءبىرى توقاەۆ جانە ءبىرى داريعا. قاي باس ۇلكەن ەكەنىن ايتۋعا بولادى. نازارباەۆتىڭ اكىمشىلىك پارمەنى مىقتىراق. مۇنداي ساياسي داعدارىستى توقتاتۋ كەرەك. نۇرەكەڭ «ايتقانىمنان قايتپايمىن، بيلىكتى پالەنشەگە بەردىم، ءبارىڭ سوعان قۇلاق اسىڭدار» دەپ كەسىپ ايتسا دۇرىس بولار ەدى. راتسيونالدى ارەكەتتەردى قولعا العان دۇرىس، – دەيدى ساياسي ساراپشى ءازىمباي عالي.

پرەزيدەنت  «اباي جانە ءححى عاسىرداعى قازاقستان»  اتتى ماقالاسىندا  «ۇكىمەت مۇشەلەرى، سونىڭ ىشىندە مينيسترلەر مەن اكىمدەر مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق ماڭىزى بار ماسەلەلەرگە قاتىستى شەشىم قابىلداعان كەزدە ازاماتتاردىڭ ۇسىنىستارى مەن تىلەكتەرىن ەسكەرۋى كەرەك. ...«سىبىردان باسقا سىرى جوق، شارۋاعا قىرى جوق» زامانداستارىمىز كوبەيمەس ءۇشىن بيلىك حالىققا ءاردايىم قۇلاق ءتۇرىپ وتىرعانى ءجون» دەگەن ەدى.

“The Qazaq Times”