Aqordağa halıq talabın naqtı qoyğan «Halıq parlamenti» otırısınan keyingi estelik räsim. 2023 jılğı 1 säuir. Almatı qalası. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Almatı qalasında 19 naurızdağı saylaudıñ ädiletsizdigi men nätijesine narazı kandidattar, qoğam belsendileri Halıq parlamentin qwrdı. 1 säuirde alğaşqı otırısı ötti.

Kezekpen söz alğan qatısuşılar sayasi jüyeni jäne saylau erejesin özgertu jaylı wsınıstarın bildirdi. Qazirgi jağdaydı, osığan jetkizgen bilikti ötkir sınadı. Memlekettik basqaru formasın parlamenttik jüyege auıstırıp, senattı taratu, mäjilis qwramın 250-300 deputatqa deyin keñeytuge arnalğan referendum jariyalau jöninde bastama köterildi. Äueli sayasi twtqındardı bosatıp, saylau zañın demokratiyağa säykestendiru talabı qoyıldı. Sot biliginiñ tolığımen täuelsiz boluına jağday tuğızu jayı da ataldı. Ortalıq saylau komissiyasınıñ jetekşiligin saylanbalı ädiste ayqındau, äkimderdi saylau taqırıbı nazardan tıs qalmadı.

200-ge tarta adamnıñ basın qosqan jiın 3 sağattan asa uaqıtqa sozıldı. Moderator Mwhtar Tayjan Halıq parlamentiniñ birinşi otırısın wyımdastıruğa qarjılay demeu bolğan azamat öziniñ atın qwpiya qaldırudı swrağanın ayttı.

Halıq parlamentiniñ tizginin moderator retinde Mwhtar Tayjan wstadı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Säuir basındağı oppoziciya ökilderiniñ basım böligi bas qosqan jiında qoğam qayratkeri rısbek Särsenbaywlı jauapkerşilikti öz moynına ala otırıp, 9 säuirge jalpıhalıqtıq mitingke şaqırdı. Ol öñir-öñirde bilikke 2 säuirge saylau nätijesiniñ bwrmalauı sebepti jaramsız dep tanu talabımen narazılıq ötkizuge rwqsat swrap, ötiniş tapsırğanımen, onıñ eşbiri qanağattandırılmağanın eske saldı. Bilik rwqsat etpese de säuirdiñ 9-ı miting ötetinin mälimdedi. Sonımen qosa, Särsenbaywlı policiya özin wstap-qamağan jağdayda da qarsılıq akciyası ötui kerektigin ayttı.

Toqaevqa Halıq ündeuin jariyalap twrğan Rısbek Särsenbaywlı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Halıq parlamentiniñ alğaşqı otırısında aytılğan pikirlerdi eskere kele Rısbek Särsenbaylı prezident Qasım-Jomart Toqaevqa halıq talabı retinde aşıq ündeu jasadı. Onıñ tolıq mätini tömendegidey:

«Sizdiñ jarlığıñızğa säykes, 2023 jılğı 19 naurızda kezekten tıs QR parlamenti mäjilisiniñ jäne audandıq, qalalıq, oblıstıq mäslihattardıñ saylauı ötti. Bwl saylau avtoritarlıq-totalitarlıq jüyeniñ sol qalpında saqtalıp qalğandığın körsetti. Sayasi reforma jasau, demokratiyalıq qwndılıqtardı qadırleu, azamattardıñ qwqığın qorğau siyaqtı sözderiñiz ispen däleldenbedi. Bäri kerisinşe bolıp jatır. Majoritarlıq saylau jüyesin işinara qayta engizuge baylanıstı jwrtşılıqtıñ köñilinde azdağan senim wyalağan edi. Ol senim mülde aqtalmadı, biliktegiler aldap soqtı. Dauıs wrlaytın, sanau nätijesin bwrmalaytın, körsetkişterdi qoldan jasaytın mwnday saylau- sımaqtan milliondağan adam odan äri tüñildi. Memleketke jäne onıñ basşısı – Sizge degen senimsizdik, jekköriniş üdey tüsti. Halıqqa bergen uädesin orındamağan, aqırında qarğısqa wşırağan Nazarbaevtı qaytalasañız, kim bolğanıñız? Aldampaz, diktator bolğanıñız.

«Aldağı saylaudıñ zañğa säykes ötuine, ädil äri aşıq boluına qatañ baqılau jasaladı. Bwğan ortalıq saylau komissiyası jäne bas prokuratura jauaptı» degen mälimdemeñiz jayına qaldı. Tapsırmañızdı kerisinşe orındağan Ortalıq saylau komissiyasınıñ törağası N.Abdirov pen bas prokuror B.Asılovqa qatañ şara qoldanıñız! Qazaqstan halqınıñ senimin wrlağan, aqımaq sanap aldağan, qorlağan, namısın, qwqığın ayaqqa taptağan olardı qızmetten ketiriñiz! Zañmen jauaptañız! Eger ol qolıñızdan kelmese, onda Sizdiñ quırşaq prezident bolğanıñız! Saylauğa bölingen 33 milliard teñge halıq qarajatın jelge wşırğanmen birdey etken, memlekettiñ, onıñ basşısınıñ abıroyın ayranday tökken, ondağan million azamattıñ saylau ataulığa senbestigin tuğızğan serikteriñizge ayauşılıq jasamañız. Öytkeni olar Konstituciyadağı «Memlekettik biliktiñ birden-bir bastauı halıq. Halıq bilikti tikeley respublikalıq referendum jäne erkin saylau arqılı jüzege asıradı» degen qasietti qağidanı tälkek etti. Bwl saylau «erkin saylau» emes, «erikkenniñ ermegine» aynalğanday äserde qaldırdı. Kezekten tıs saylauğa bergen Sizdiñ jäne atqosşılarıñızdıñ jalğan bağalarıñızğa kelispeymiz! Sayasi nauqannıñ öte wyattı jağdayda ayaqtalğanı üşin jauapkerşilikti Siz de öz moynıñızğa alıñız. Biz osını talap etemiz! Sizderdiñ ötirikteriñiz örge baspaydı. Bärin halıq körip otır. Aqiqattı moyındau – ardıñ isi.

Qazaqstandıqtardıñ basım böligi saylaudıñ jappay zañ bwzuşılıqtarmen ötkenine narazı jäne onıñ bwrmalanğan nätijesine qarsı. Saylaudağı tolıp jatqan zañsızdıqtarğa jol aşqan ortalıq saylau komissiyası, bärine köz jwmıp qarağan prokuratura men sot orındarı deputattıqqa kandidattardıñ arızdarın ayaqsız qaldırdı. Jasalğan qılmıstardı bürkemelep otır. Zañ jolımen ädildikke jetu mümkin bolmay twr. Mwnday jağdayda köşeler men alañdarğa şığıp, talap etuden basqa jol qalmadı. Bizdiñ talaptarımız: jañadan saylau ötkizilsin! Ädiletsiz, las saylau arqılı «Amanattan» jäne onıñ köşirmesi sanalğan «partiyalardan», jaramsaqtardan jasaqtalğan parlament Mäjilisi zañsız, legitimdi emes dep tanılsın!
Bizge özgeris kerek! Özgeristi jasaytın adal, jigerli, jürekti, bilikti, nağız halıqşıl azamattar saylauğa qatıstırılsın. Taza saylauda jeñsin. Bilikti qolğa alsın! Bwğan eşqanday kedergi jasalmasın! Endi oğan kedergi jasasañız, Nazarbaevtıñ artınan ketiñiz! Basqa aytarımız joq! Halıqtı atarğa oğıñız bolmasın!» dep tanıstırdı Särsenbaywlı halıq talabın.

Otırıs soñında qatısuşılar birauızdan jiın qararın qabıldadı. Qwjattı köpşilikke belsendi Mwrat Ospanov oqıp berdi. Onda iri sayasi reformalıq talaptar aytıldı. Tüpnwsqasın wsınamız:

«Halıq parlamentiniñ qararı

Sayasi twtqındarğa, qañtar küreskerlerine bostandıq beru, quğındaudı toqtatu – bügingi künniñ bastı talabı.
Qazaqstan Respublikası ükimetin basqaruğa Älihan Smayılovtıñ tağayındaluı – ülken qatelik. Ol basqarğan ükimet öz jwmıstarın dwrıs atqara almadı. Soğan qaramastan senim bildirip, jauapkerlik artqan jaña parlamenttiñ «Amanat» partiyasınıñ kadrlıq sayasatın qoldauı – onıñ därmensizdigin körsetedi.
Jaña Konstituciya qabıldau turalı, Mäjilis qwramındağı deputattar sanın 250-300-ge jetkizu, onıñ 51 payızın majoritarlıq, 49 payızın partiyalıq tizimmen saylau turalı swraqtardı Referendumğa şığaru isi qolğa alınadı. Bwl iske 25 säuirden bastap kirisu qajet. Memleketti basqarudıñ prezidenttik jüyesin parlamenttik jüyemen auıstıratın uaqıt jetti.
Prezident Q.J.Toqaevqa qoyılğan osı jiındağı halıq talabı quattalsın. Kezekten tıs, zañ bwzuşılıqtarmen ötkizilgen parlament mäjilisi men mäslihattardıñ saylauı zañsız, legitimdi emes dep tanılsın! Zañ bwzuşılıqtı wyımdastırğandar jauapkerşilikke tartılsın, OSK törağası qızmetten alınsın! Referendumnan soñ jaña saylau ötkizilsin!
Saylaulardı öz paydasına qaray ötkizu maqsatında äkimşilik mümkindikterin paydalanıp, halıqtı aldaumen kele jatqan, zañ bwzuşılıqtardıñ dem beruşisi - «Amanat» partiyasınıñ qızmetin toqtatqızu turalı mäsele kün tärtibine qoyılsın!
Petropavldağı seperatistik äreketterdiñ Elimizdiñ twtastığı men täuelsizdigine qater töndiretindigin eskere otırıp, oğan jol bergen WQK nıñ jwmısı tömengi deñgeyde dep bağalansın. Soltüstik Qazaqstan oblısı WQK departamentiniñ bastığı qızmetinen alınsın! Patriottardı, azamattıq belsendilerdi qudalaumen, sayasatkerlerge qastandıq jasaumen aynalısudan qoldarı bosamaytın küştik qwrılımdarğa tübegeyli reforma jasau qajet.
Reseydiñ ekonomikalıq, aqparattıq üstemdigine jol beruge bolmaydı! Biz Ukraynağa jasalğan opasızdıqtıñ qaytalanuınan qauıptenemiz jäne onı boldırmau üşin Qazaqstan halqın otanşıl boluğa, birlikti saqtauğa şaqıramız.
«Halıq parlamentiniñ maqsattarı men mindetteri» jäne «Halıq parlamentiniñ jwmısın üylestiru tärtibi» negizgi qwjat retinde qabıldansın».

Sayasattanuşı sarapşılar men qoğamnıñ edäuir belsendi böligi bwl talaptardı jılı qabıldadı.

Halıq parlamentiniñ jiınınan şıqqan 200 adamdı sırtta är jerde policiya, WQK qızmetkerleri äri Almatı qalasınıñ äkimdiginiñ bwrınğı işki sayasat, qazirgi qoğamdıq damu basqarmasınıñ basşısı mindetin uaqıtşa atqaruşı Aydar Esenbekov Rahımjanwlı kütip aldı.

 

The Qazaq Times