Eñbek jäne halıqtı äleumettik qorğau ministrligi. Astana. Foto: aşıq derekköz

Qazınanıñ qarjısın essiz häm şala-jansar hälde asığıs ülestirip, artınan kerisinşe  qayta öndirip jatqan Eñbek jäne halıqtı äleumettik qorğau ministrligine mıñdağan otbası aylap alğan AÄK-ni qalay qaytarmaq?!

Biıl şildeniñ 25-i sol kezdegi QR Eñbek jäne halıqtı äleumettik qorğau ministri Berdibek Saparbaev Jambıl oblısına barğan jwmıs saparında «AÄK tağayındaudağı zañbwzuşılıqtar Jwmıspen qamtu ortalıqtarı men uçaskelik komissiyalardıñ atüsti jwmısınıñ saldarı» dep aşıq ayıptağan bolatın. Öz ayıbın moyındağan oyaz-şendiden aynalıp kete jazdadı köpşilik. Alğaşqı moyındau bolğannan bolar...

«Qarajattıñ maqsattı paydalanıluı men mwqtaj otbasılarğa jetkenin qamtamasız etu – bizdiñ negizgi mindetimiz» degen ministrlik endi 200 milliard qarjınıñ swrauın qalay tügendemek degen oy tuadı kökeyde.

Tamızda Eñbek jäne halıqtı äleumettik qorğau ministrligi «E-Halıq» bazasına süyene otırıp, 21 mıñğa otbası parametrge layıqsız türde AÄK qol jetkizgenin mälimdep, olardı tölem kölemin qaytaruğa mindettep, öndiretinin ayttı.

Ministrliktiñ mälimeti boyınşa, qırküyek işinde Pavlodar oblısında özderiniñ naqtı şınayı tabısın «jasandı» türde tömendetip nemese jasıru arqılı zañsız AÄK tağayındalğan 444 otbasına tölemder toqtatılğan edi. Sol sekildi Batıs Qazaqstan oblısında da 2516 otbasınıñ AÄK aluınıñ zañdılığı tekserilip, onıñ 586 otbasına  tölem uaqıtşa toqtatılğan bolsa, tağı 508 otbasına tölem müldem tölenbeytini jariyalandı. Sonımen qatar, 30 qırküyek Qostanay oblısında AÄK beru 116 otbasına uaqıtşa, tağı 1193 otbasına tüpkilikti türde tölem toqtatılğan. Al qazannıñ basında vedomstvo Almatı oblısında 3 mıñ 304 otbasına tabıstıñ jasırıluına baylanıstı ataulı äleumettik kömek töleu toqtatılğanın, tiisinşe otbasılar byudjetke 296 mln. 985 mıñ teñge qaytaruğa tiistigin habarladı. İzin ala, osıdan bir apta bwrın Aqmola oblısında 916 otbasına AÄK töleu toqtatılğanı, bügingi tañda «63 otbası byudjetke 8,6 mln teñge qaytardı» degen «süyinşisi» mälim boldı. Küni keşe Eñbekmin tarapınan «Jambıl oblısında 9,6 mıñnan astam otbası zañsız tağayındalğan AÄK tölemderin qaytaruğa tiis» degen resmi aqpar taradı.

Jauapkerşilikti künköristen aspaytın twrmıstan qajığan, biliktiñ aşqan jarlığın kökten jauğan şwğaday körgen jwrtqa emes, aulada jürgen tauıqtıñ sanın tügendep, büge-şügesine deyin teksergiş äleumettik qızmetkerlerdiñ de moynına artqan dwrıs bolar. Äytpegende mıñdağan otbasınıñ onmıñdağan janın alayaqqa balap, öz bwqarasın qaralau bilikke abıroy alıp bermesi anıq. Ayarlığı men alayaqtığı anıq däleldengen jağdayda qazına qarajatın öndiru – zañ tarazısınan qarağan da dwrıs, bir eseppen. Biraq bwl jağdaydan alıp şığatın, mwqtajsız ülestirilgen qarajattı qaytarudı eldiñ ızısın küşeytip almaytınday tetikterin qarastıratın bilikti maman qajet. Ögizdi öltirmey, arabanı sındırmaytınday saq, swñğıla mehanizm kerek.

Qarsılıq köñil-küyi örşip twrğan jwrttıñ janına şırpı üykep, ot şığarıp alu bilikke zor sın ekenin eskerui tiis joğarıdağılar. Üyme-üy aralap, mülik tügendegiş komissiyalar qayda qaradı, osı sebepti äueli «kir jeñdi» kelisimder jasasıp, jemqorlıqqa jol bergender anıqtaluı tiis. Mıñdağan janwyadan jaratılğan qarjına qayta swratu – tereñ häm keşendi zertteulerden keyingi strategiya arqılı jüzege asuı tiis amal edi. Egjey-tegjeyli esepke jüyrik komissiya ökilderi men auqımdı jobağa jauaptı vedomstvo memlekettik şarapatı zor şaranı jappay «alayaqtıqqa» aynaldırğanı üşin, «bir oylap, jeti keskeni» üşin zañ men el aldında jauap berui şart. Qalıptasqan jağday boyınşa, aldağı uaqıtta aylap alğan aqşanı qarapayım otbası qalay qaytarmaq, ükimet belgilegen dedlaynnan asırıp alsa qaytpek? Bası aşıq qalıp otırğan swraq köp. Bäri – salğırttıqtıñ äri möldir-jüyeli algoritmniñ bolmauınan, eñ bastısı jauapsızdıqtan.

Äu basta-aq ministrlik «Memlekettik ataulı äleumettik kömek turalı» QR Zañın basşılıqqa ala otırıp, aldın-ala täuekelder men «alayaqtıq» qauipterin boljap, tiisinşe keşendi nwsqaulıq äzirleui qajet etin.

Özi tegin şülendey şala küyde şaşıp-taratıp alıp, endigi jwrttıñ jelkesinen qağıp (ya sığıp) almaq niettegi ükimettiñ äreketi keñkonteksti äri baysaldı bolmağı lazım.

Aspannan kiiz jauğanda alğanın wltaraqqa jaratıp qoyğan jwrtqa bergenin bwldap, qaqqanda qanın, soqqanda sölin şığara öndiru – sol otbası müşeleriniñ bilikke öştigin tudırıp alu mümkin ekenin eskergen jön. Eñ bastısı – küyi keliñkiremeytin ne şiki bazanıñ esebine eriksiz ilikken jazıqsız jandarğa amnistiyalıq, al qarap jürip düniya tapqısı  kelgenderdiñ jayın mediatorlıq ädispen şeşken abzal. Bir-birine alaközben qarağan bwl oqiğadan keyin bilik te, bwqara da sabaq ala bilse igi edi.

"The Qazaq Times"