Policiya narazılıq bildiruşini «rwqsat etilmegen» mitingide wstauda.21 qırküyek 2019 jıl. Almatı q. Foto: AP / V.Tret'yakov

Halıqaralıq Human Rights Watch adam qwqıqtarın qorğau wyımı qırküyek ayındağı wstaular men twtqındaulardı  sınap, prezident Toqaevtıñ «sayasi reformalar jürgizu jaylı» saylau kezindegi uädesin  eske salıp, reforma jasauğa şaqırdı.

Wyım mälimdemesinde mausımda bilikke kelgen Qazaqstan prezidenti Toqaev eldegi «sayasi reformalardı jedeldetuge jäne adam qwqıqtarın jaqsartuğa niet bildirdi» dep bağalanğanımen, jalğasında «alayda, demalıs künderi beybit demonstranttardıñ jappay wstaluı jäne onıñ aldındağı keñmasştabtı qamaular Toqaevtıñ reformalıq wmtılısına nwqsan keltiredi» dep körsetilgen.

Bilik ekstermistik wyım retinde tanığan «Qazaqstannıñ demokratiyalıq tañdauı» («QDT», orısşa keñ atauı «DVK) qozğalısınıñ quğındağı jetekşisi Mwhtar Äbilyazov şaqırğan «mitingi orındarında» 21 qırküyekte İİM mälimeti boyınşa 100 şaqtı azamat wstalıp, onıñ 15-i äkimşilik jazağa tartılğan.

Bolmağan jiındı taratu maqsatında policiya qızmetkerleri azamattarğa (keybiri öziniñ jay ötip bara jatqanın aytadı) döreki türde asıra küş körsetkeni habarlandı.

Sonday faktilerdiñ ayğağı retinde mälimdemede «Bir er adamdı policiyanıñ jwlqıp wstağanı sonşa onı arnayı kölikke salıp jatqan kezde protezdi ayağı şeşilip ketken» delingen.

Qazaqstannıñ «Beybit jiın ötkizu» turalı zañ-erejelerine şolu jasağan HRW beybit jiın ötkizudiñ maşaqattı ekenin, azamattardıñ ötinişine jergilikti bilik «köbine rwqsat bermeytinine» nazar audaradı. Wyım mausımnıñ 9-ındağı prezident saylauı jäne odan keyingi künderi «rwqsat etilmegen mitingige» kem degende 4 mıñ adam şığıp, jüzdegen adamnıñ äkimşilik jazağa tartılğanın sınğa alıp, eske saladı. Sonımen qatar ündeu mätinde Toqaevtıñ «mausımda narazılıq turalı zañğa reforma jasauğa uäde bergenin» jäne «qırküyektegi öziniñ alğaşqı halıqqa joldauında reformanı qoldaytının tağı da rastauına» erekşe män berilgen.

Sonday-aq älemdik wyım mälimdemesinde «bilik konstituciyalıq reformalar üşin tamız ayındağı şeruge jäne ay basındağı «Qıtay ekspansiyaına» qarsı narazılıqtarğa qatısuşılardı wstamağanın», biraq «eki aptadan soñ  21-iniñ qarsañında «qıtaylıq 55 jobağa» baylanıstı qarsılıq akciyalarda közge tüsken 36 belsendini äkimşilik jazağa tartılğanı» jazılğan.

40 jıldan astam 100 şaqtı elde jwmıs jasaytın Adam qwqıqtarın qorğau wyımı:

– Bwrınğı Nazarbaev 30 jıl basqarğan elde  Toqaev özgeristi talap etuge haqılı. Biraq onıñ reformalıq ündeuine qaramastan, Qazaqstandağı şındıq bwrınğışa özgerissiz qaluda. ...Eger Toqaev Qazaqstannıñ adam qwqığı täjiribesin şın mäninde özgertkisi kelse, beybit jiın ötkizu turalı zañın reformalap, beybit şeruşilerdi qamaudı toqtatuı tiis. İri uäde men ritorika jetkiliksiz», – deydi.

Bwğan deyin ärtürli bağıttağı halıqaralıq wyımdar Qazaqstanda beybit jinalu qwqığı jii bwzılatının äri sayasi twtqındardıñ barın talay märte eskertip, astanalıq keñseni  halıqaralıq qauımdastıq aldında alğan mindettemelerin orındauğa şaqırğan.

"The Qazaq Times"