"Almatı – arman qala, Jap-jasıl orman qala". Foto: Ayqın.

AQŞ pen Qıtay ğalımdarı tört jıl uaqıt jwmsap, Qıtaydağı 20 mıñ adamnıñ matematika jäne şeşendik qabletin qabletterine zertteu jasay kele, wzaq uaqıt lastanğan auamen tınıstağan adamnıñ tanım qableti körnekti däreje de tömendeytinin däleldep şıqtı. Olardıñ mälimetterine jüginer bolsaq, zertteu Qıtay qalalarında ğana jürilgenimen, älem qala twrğındarınıñ 80 payızı lastanğan auada tınıstauda. Bwl turalı BBC agenttigi arnaulı habar tarattı.

Düniejüzilik Densaulıq saqtau wyımınıñ mälimetterine qaraytın bolsaq, «jansız jendet» atalatın lastanğan aua jılına 7 mln adamnıñ janın jalmaydı eken. YAğni, auanıñ lastanuınan kelip şıqqan auırular är jılı osınşa adamnıñ köz jwmuına sebep boladı.

Osığan deyin lastanğan auada dem alu tınıs jolı aurularına şaldıqtıradı jäne adamnıñ erte qartayuı men jasına jetpey aljıp qaluına sebep boladı delinip kelgen. Alayda, jaña zertteuler auanıñ lastanuınan keletin qaterlerdiñ biz oylağannan da köp ekenin körsetti.

Kezekti zertteudi ğalımdar 2010-2014 jıldar aralığında on jastan joğarı adamdar arasında 24 matematikalıq swraq, 34 tanımdıq swraq qoyu arqılı jürgizgen. Nätijesinde, las auada jasağan adamdardıñ barğan sayın tanımdıq, oylau qabletteri tömendep, bilim-qabileti älsireytini belgili bolğan .

Zertteuge qatısqan ğalımnıñ biri Şi Çın sözinde: «Köp jıl las auada jasağan adamnıñ aqıl esi, bir jıl boyı alğan bilimin özdiginen joğaltıp jibergenmen birdey därejede keri äserge wşıraydı», – degen.

Statistikalıq mälimetter boyınşa, Almatı – Qazaqstandağı aua lastanuı eñ auır  qala sanaladı. Onıñ bastı sebebi avtokölikterdiñ köptigi dep körsetilgen. Tipti, 2011 jılı Almatı älemdegi auır lastanğan 25 qalanıñ biri bolıp tirkelgen. Degenmen, odan beri qalanıñ aua tazalığın qorğau maqsatında atqarılğan, köz süyinip, köñil könşitin şaralar bolmadı. Esesine, qalada qayşalısqan kölikterdiñ sanı  jılına 40 mıñ danamen köbeyip keledi.

"The Qazaq Times"