Äzimbay Ğali: Biz wlttıq sana dağdarısına ketip baramız

Qazaq şala orıstanğan. Qwday qazaqtı saqtap, aldımen Patşa ükimeti, keyin Keñes ükimeti qwlap, biz qazaqtıq negizdi saqtadıq.

Evreyler, 1948 jılı Izrail' payda bolmasa basqa wlttar men memleketterde şäyilip, siñip keter me edi. Sonımen 1948 jıldan bastan "evreyskoe nacional'no- religioznoe vozrojdenie" bastalıp, evreyler evreylikke qayta bastadı. Al biz qazaq şala orıstanğan wlt. Qazaqtıñ törtten biri orısşa ğana söylep ömir süredi. Sonımen birge qazaqtıñ 9% balasın qazaq mektebine beredi. Biraq bügingi qazaq mektebi "bayqausızda" orıs mektebiniñ bir türine aynaldı - "üştwğırlı mektep" sonıñ nätijesi. "Latınşa" orıstanuğa aparatın tağı bir amal. Qazaq baspasözin qwrtatın tikeley jol. Biraq ümit bar: qazaqtıqtıñ mäyegin bwrıñğı, keşegi, bügingi oralmandar men orıstanbay kelgen jergilikti qazaqtar saqtap "kazahskoe nacional'no- religioznoe vozrojdenie" jasap keledi. Qazaqtıñ wlttıq ideyası-Qazaqstannıñ territoriyalıq twtastığı, memlekettik tili men mwsılmanşılıqtıñ qazaq versiyası . Tağı eki faktor zor äser etti- ol "Qayta qwru kezeñi" (1988-1989) jäne Egemendik memleketke aynalu(1991 jıldan bastap)."Qayta qwru kezeñi" (1988-1989) - jas özi wltjandı, özi demokratiyaşıl kagortanı qalıptastırdı. Biraq jürekterindegi otı bar jigitter bügin şarşadı, qartaydı, keybirin orısşıldar satıp aldı, qalğanı - baspasözden şettetildi. Sonımen birge bilikke orısşıl qazaqtar kelip "postkolonialdıq şala orısşıldıq restavraciya" jasamaq boldı. Egemendik alğan Irlandiya öz erkimen ağılşın tiline ötti. Afrika men Latın Amerikanıñ köptegen memleketteri ana tilinen bezip, otarşılardıñ tiline ötti. Töl tiliniñ qwrdımğa ketkenin joqtap jürgen irlandıq, şotlandıqtar(egemendik almaq) biraq şotlandtar töl tilinen bas tarttı, olardıñ jılağanın körgen joqpın. Afrikalıqtar-francuzşasına mäz, ağılşınşa söyleuge tırbanadı, al arabtar arabşa söyleseyik desem, joq ağılşınşa dep otırıp aladı. Bizge Orıs memleketiniñ tiline ötu üşin endi köp äreket keregi joq: aldımen qazaq tiliniñ berekesin ketirse jetedi. Oğan üştwğırlı men latınşanıñ zaualı jetkilikti. Bara kele qazaqtıñ özi orıs tiline tolıq ötip, qazaq tiliniñ swlbasın wzaq süyretip jürmeydi. Sonımen Egemendik qazaqtıñ memlekettik tiline naqtı kepildik bermeydi. Nwrekeñ orısşıl emes, biraq tehnokrat, sayasi elitada negizinen orısşıl qazaqtardı qoldadı. Bara kele biz wlttıq sana dağdarısına ketip baramız. Wltjandılıqtı bolaşaqta kelesi "demokratiyalıq tolqın" oyatu mümkin, egerde bwl scenariy jüzege assa..."Demokratiyalıq tolqın" orısşıldıq sananı oyatuı da mümkin... Onda "russkoyazıçnıy" bolamız, onda seniñ atıñ "ru"-Russian boladı.

“The Qazaq Times”